Morgunblaðið - 10.06.1983, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. JÚNl 1983
Húsavík:
Fundur áætlunar-
nefndar Nordel
Á HÚSAVÍK var haldinn fundur Áætlunarnefndar Nordel dagana 5.—6. júní
en Nordel eru samtök norrænna raforkufvrirtækja sem stofnuð voru 1963 og
hefur ísland verið aðili frá byrjun.
Nordel starfar sem ráðgefandi
aðili í málum varðandi alþjóða- en
þó sérstaklega norræna samvinnu
á sviði framleiðslu, neyslu, og
dreifingar raforku. Aðalnefnd
Nordel er skipuð forstjórum
helstu raforkufyrirtækja hvers
lands og eiga sæti í henni f.h. Is-
lands þeir Aðalsteinn Jónsson frá
Rafmagnsveitum Reykjavíkur,
Halldór Jónatansson frá Lands-
virkjun, Jakob Björnsson frá
Orkustofnun og Kristján Jónsson
frá Rafmagnsveitum ríkisins. Auk
Aðalnefndar starfa fjórar fasta-
nefndir; Áætlananefnd, sem hefur
með höndum áætlanagerð og
stefnumótun framleiðslu; Rekstr-
arnefnd, sem hefur yfirstjórn
rekstrar samtengda norræna raf-
orkukerfisins, en það nær til allra
norðurlandanna nema fslands;
Varmaorkunefnd, sem fjallar um
kola-, olíu- og kjarnorkustöðvar,
og loks Upplýsinganefnd, sem sér
um upplýsingar til almennings og
fjölmiðla og annast útgáfu árs-
skýrslu Nordel.
I Áætlananefnd eiga sæti f.h.
íslands þeir Gísli Júlíusson og
Steinar Friðgeirsson sem sat
fundinn á Húsavík.
I tengslum við þennan fund
Áætlunarnefndar kom út í októ-
ber kynningarskýrsla um norræna
samvinnu í raforkumálum.
Líklega vegna erfðagalla í fjárstofninum misstu þessi tvflembingar ullina
eftir fæðingu í vor og eru nú að mestu hárlaus eins og sjá má á myndinni.
Fyrir utan það að vera ullarlaus að mestu og afar heit viðkomu eru þau
heilbrigð og eðlileg.
Lömb missa ullina
vegna erföagalla
„ÞETTA er líklega vegna erfðagalla
sem kemur fram einstöku sinnum á
einum og einum bæ, venjulega þegar
um mikla skyldleikaræktun er að
ræða í fjárstofnunum,“ sagði Páll A.
Pálsson, yfirdýralæknir, í samtali
við Mbl. þegar hann var spurður að
því hvað ylli því að lömb misstu ull-
ina eftir fæðingu, en blaðamaður sá
þrjú slík lömb á bænum Ósabakka á
Skeiðum er hann var þar á ferð í
síðustu viku.
Páll sagði að venjulega misstu
lömbin ullina fljótlega eftir að þau
fæddust, en björguðust oftast nær
þrátt fyrir það. Þeim væri helst
hætta búin ef þau lentu í vætu.
Sagði hann að ullin kæmi venju-
lega á þau aftur um mitt sumar og
hefði hann stundum orðið var við
að fólk prjónaði á þau peysur og
færði í til að hjálpa lömbunum í
gegnum þetta tímabil.
Hafliði Sveinsson bóndi i Ósa-
bakka i Skeiðum heldur hér á öðru
lambinu. Svona lömb eru stundum
klædd í peysur sem á eru prjónaðar
sérstaklega fyrir þau.
Námskeið fyrir raungreina-
kennara í framhaldsskólum
FÉLAG raungreinakennara í fram-
haldsskólum efnir til tveggja nám-
skeiða fyrir kennara í sumar dagana
20. júní til I. júlí. Námskeiðin verða
haldin í Verzlunarskóla íslands.
Fyrra námskeiðið fjallar um
ritvinnslu og tölvunotkun almenn-
ings, en hið síðara um tölfræði.
Þetta ér í fyrsta sinn í þrjú ár sem
námskeið er haldið á vegum Fé-
lags raungreinakennara og er þess
að vænta, að með þessu sé ráðin
nokkur bót á hinni brýnu þörf á
endurmenntun kennara á fram-
haldsskólastigi. Námskeiðin eru
ókeypis og þátttaka heimil öllum
kennurum á framhaldsskólastigi,
en þar sem takmarka þarf fjölda
þátttakenda hafa raungreina-
kennarar forgang. <Frí,1*<'ikjrn»ing.)
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir MARK FRANKLAND
Jóhannes Páll páfí í heimsókninni til Póllands f júní árið 1979. Sovéskir ráðamenn vilja nú, að pólski
kommúnistafíokkurinn taki af skarið um það hver ráði í landinu.
Sovétmenn óttast afleiðingarnar
af heimsókn páfa til Póllands
Ráðamenn í Rússlandi eru að missa þolinmæðina með pólsku stjórn-
ina. í hálft annað ár hafa þeir umborið stjórn Jaruzelskis hershöfðingja
athugasemdalaust en nú hafa þeir loksins kveðið upp úr með óánægju
sína. Pólska stjórnin stendur sig ekki í stykkinu, segja þeir, og lætur það
jafnvel átölulaust, að frjálslyndir menn vað uppi í stjórnkerfínu.
Sovétmenn komu aðvörun
sinni á framfæri fyrir
nokkrum dögum, skömmu áður
en miðstjórn pólska komm-
únistaflokksins kom saman til
fundar, og var henni augljóslega
stefnt gegn hófsemdarmönnun-
um í þeim hópi. Með henni vildu
Sovétmenn líka láta í ljós
áhyggjur sínar af hugsanlegum
afleiðingum páfaheimsóknar-
innar, sem hefst um miðjan
mánuðinn.
Vestrænir sendimenn í
Moskvu telja ekki, að sovéskir
ráðamenn séu búnir að missa
alla trú á Jaruzelski þótt þeir
hafi orðið fyrir „miklum von-
brigðum með pólitíska hæfileika
hans“, en hitt segja þeir engum
vafa undirorpið, að samband
þeirra við íhaldsöflin í Varsjá sé
miklu nánara en áður.
I þessu sambandi hafa menn
velt nokkuð fyrir sér hugsanlegu
hlutverki pólska sendiherrans í
Moskvu, Stanislaws Kocioleks,
harðlínumanns, sem var formað-
ur kommúnistaflokksins í
Varsjá áður en hann var skipað-
ur sendiherra á síðasta sumri.
Það hefur vakið athygli, að Koc-
iolek hefur sama og ekkert sam-
band haft við starfsbræður sína
meðal erlendra sendiherra I
Moskvu, ekki einu sinni sinnt
lágmarks kurteisisheimsóknum,
og þegar hann tók þátt í mið-
stjórnarfundi pólska kommún-
istaflokksins í vetur var það að-
eins til að ráðast harkalega á
efnahagsáætlanir stjórnarinnar.
Annar harðlinumaður, sem
hér kemur við sögu, er Tadeusz
Grabski, efnahagsráðgjafi við
pólska sendiráðið í Austur-
Berlín. Þegar höfð er í huga van-
þóknun austur-þýskra ráða-
manna á ástandinu í Póllandi er
augljóst, að Brabski er vel í sveit
settur fyrir hvers kyns bak-
tjaldamakk.
Aðvörun Sovétmanna til Pól-
verja var búin í þann búning,
sem venja er til þegar þeir telja
að leppstjórnirnar í Austur-
Evrópu þurfi á lexíu að halda. I
grein í tímaritinu „Nýjum tím-
um“, sem sovéska utanríkisráðu-
neytið og alþjóðadeild mið-
Janizel.ski Lech
hershöfAiugi Walesa
stjórnar sovéska kommúnista-
flokksins nota til að koma boð-
skap sínum á framfæri, var ráð-
ist á pólska vikuritið „Polityka"
fyrir að reka áróður fyrir
„fjölflokkalýðræði" og því síðan
fylgt eftir í dagblaðinu „Komm-
unist“, sem gefur línuna I hug-
myndafræðilegum efnum. Var
það gert með því að endurprenta
grein úr systurblaði „Kommun-
ist“ í Póllandi þar sem krafist
var harðrar stefnu gegn „hægri-
sinnuðum öflum".
Hvernig vilja ráðmennirnir I
Kreml að Pólland sé? Ekki neitt
sósíalískt fyrirmyndarríki, segja
vestrænir stjórnmálasérfræð-
ingar, heldur bara að almenn-
ingur komist ekki upp með neinn
moðreyk. Jafnvel að þessu leyt-
inu hefur Jaruzelski brugðist.
Samstöðugöngunar í upphafi
þessa mánaðar og það frjálsræði
sem Lech Walesa þó nýtur („Pol-
ityka“ var sökuð um að hafa
hyllt hann sem „Spartakus vorra
daga“) eiga ekkert skylt við
hugmyndir Sovétmanna um lög
og reglu í kommúnistaríki.
I augum þeirra er forsendan
fyrir „eðlilegu ástandi", að lín-
urnar séu skýrar í pólitíkinni og
að ekkert fari á milli mála. I
„Nýjum tímum“ voru hins vegar
menntamenn í pólska kommún-
istaflokknum, sem tengjast „Pol-
ityka", þar á meðal Mieczyslaw
Rakowski, aðstoðarforsætis-
ráðherra, sakaðir um að hafa
brugðist að þessu leyti. Þeir
væru málamiðlunarmenn, sem
hefðu það eitt upp úr krafsinu að
hrinda af stað nýrri hægri
skriðu í Póllandi.
I „Kommunist" sagði, að „við-
reisnin" í Póllandi gengi „alltof
hægt“ fyrir sig af þremur ástæð-
um. Sú fyrsta væri, að hópur
innan kaþólsku kirkjunnar vildi
ekki samstarf við ríkisvaldið;
önnur væri það „hættulega
ástand", sem ríkti meðal pólskra
menntamanna, og þriðja væri
reynsluleysi unga fólksins í
landinu, sem gerði það svo mót-
tækilegt fyrir „lýðskrumi".
Það vandamál, sem raunveru-
lega blasir við rússneskum ráða-
mönnum, er að gera það upp við
sig hvort unnt er að hafa stjórn
á þessum málum án þess að
grípa til sams konar aðgerða og
gert var í Ungverjalandi og
Tékkóslóvakíu.
Allt frá því að kommúnistar
komust til valda í Póllandi hefur
hver kreppan annarri meiri riðið
yfir þjóðina. Ritstjóri „Komm-
unist" og einn helsti hugmynda-
fræðingur sovéskra kommún-
ista, skilgreindi þetta vandamál
nú nýlega sem „fjandsamlegar
stéttaandstæður", sem hver ein-
asti skóladrengur í Sovétríkjun-
um vissi, að ættu ekki að vera til
í sósíölsku ríki að sovéskri fyrir-
mynd. Þær stafa af því, sagði
hann, að í hinu sósíalska Pól-
landi viðgengst enn einkarekstur
í landbúnaði, „kapitalisminn"
tórir enn og auk þess er um að
ræða „andsósíalska en áhrifa-
mikla hugmyndafræðilega
strauma".
Hér er átt við það, að þjóðfé-
lagsólgan muni halda áfram í
Póllandi þar til þessum and-
stæðum hefur verið útrýmt og að
yfirborðslegar tilraunir til að
koma á reglu muni engan árang-
ur bera fyrr en það hefur verið
gert. Þetta er ekki aðeins fræð-
ikenning í sjálfu sér heldur eru
rússneskir ráðamenn f raun að
útlista þær aðstæður, sem þeir
telja að verði að ríkja í sérhverju
kommúnistaríki.
Sovétmenn hafa þungar
áhyggjur af ástandinu í Pól-
landi. Þeir óttast, að ef pólski
kommúnistaflokkurinn „rekur
ekki af sér slyðruorðið" nú fyrir
heimsókn páfa, þá muni hann
komast að raun um það enn einu
sinni, að atburðarásin hefur bor-
ið hann ofurliði.
Þeir hafa líka bent á leiðina til
„sósíalskrar endurreisnar" f
Póllandi en hvort þeir sjálfir eða
pólskir ráðamenn voga sér að
fara hana er annað mál.
SS (heimild:Observer)