Morgunblaðið - 29.06.1983, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 29. júní - Bls. 49-80
Meiri framleiðni, betri
nýting og vöruvöndun
Stefnan 1 norskum sjávarútvegi
Miklir erfiðleikar eru nú í norskum sjávarútvegi. Ástand
þorskstofnsins er svo slœmt, að sumir taka þannig til orða, að
hann sé hruninn, og illa er einnig komið fyrir öðrum fiskstofn-
um. Af þessum sökum hefur verið gripið til umfangsmikilla
verndaraðgerða og eiga þær að standa fram til ársins 1990
a.m.k. Norska ríkið hefur styrkt sjávarútveginn, jafnt veið-
arnar sem vinnsluna, með miklu fé en nú þykir ráðamönnum
nauðsynlegt að heina þessum stuðningi í annan farveg en fyrr.
Hér verður lauslega greint frá þessum málum og stuðst við
rœðu norska sjávarútvegsráðherrans þegar hann skýrði frá
stefnu stjórnarinnar ífiskveiðimálum.
Sjávarútvegsráðherra norsku
stjórnarinnar, Thor Listau, skýrði
nú nýiega frá stefnu stjórnar sinn-
ar í fiskveiðimálum og kom þar
fram m.a., að eitt meginverkefnið
nú um stundir er að reyna að auka
sveigjanleikann í útgerðinni þann-
ig að hún geti lagað sig að breytt-
um aðstæðum hverju sinni. Arið
1977 var mörkuð framtíðarstefna
fyrir norskan sjávarútveg og var
þá aðaláherslan lögð á mikilvægi
hans fyrir hinar dreifðu byggðir í
landinu.
Þessi stefna hefur nú verið
ítrekuð en um leið kveðið skýrar
á um það, sem að skal stefnt:
— Auka verður raunverulegan
afrakstur af fiskveiðunum.
— Hráefnið verður að nýta eins
og hægt er til manneldis.
— Gæði fiskafurðanna verður
að auka.
— Bæta verður skipulagningu
veiða og vinnslu.
— Auka verður þekkingu sjó-
mannanna og styðja og
styrkja mannlífið í sjávar-
plássunum.
— Kjör og félagslegar aðstæður
sjómanna mega ekki vera
verri en gerist með öðrum
stéttum.
í ræðu sinni gerði Thor Listau
að umtalsefni þau vandamál,
sem við er að glíma í sjávarút-
veginum, ýmsum greinum veið-
anna og vinnslunnar.
Þorskveiðarnar
Mjög illa er komið fyrir
þorskstofninum og sérstaklega í
Barentshafi. Veiðar úr honum
hafa nú þegar verið takmarkað-
ar mjög og því útilokað að
stunda þær árið um kring. Að
sjálfsögðu bitnar þetta hart á
útgerðinni og stjórnvöld telja
fyrirsjáanlegt, að meiri veiðar
verði ekki leyfðar allan þennan
áratug. Fiskifræðingar segja, að
ef ströngum verndaraðgerðum
verði framfylgt, megi aftur auka
veiðarnar um eða eftir 1990, en
þangað til verði norskir sjó-
menn að snúa sér meir að öðrum
fisktegundum.
Togveiðarnar
Stjórnvöld telja nauðsynlegt
að halda í togveiðiflotann að
mestu leyti, allar gerðir hans,
þrátt fyrir þá erfiðleika, sem
hafa einkennt þann útveg á síð-
ustu árum. óhjákvæmilegt er þó
að fækka skipunum og létta um
leið þau útgjöld, sem ríkið hefur
haft af hallarekstri þeirra.
Veiðar á grunnslóð
og dagróðrarbátar
Veiðar á grunnslóð munu
minnka enn og erfiðleikarnir
aukast vegna hörmulegs ástands
þorskstofnsins. Kveðið hefur
verið á um hámarksafla annarra
fisktegunda að auki og þess
vegna verða þeir, sem hafa
stundað þessar veiðar, að leita
víðar fanga.
Sfldveiðarnar
Síldveiðiflotinn mun eiga í
miklum erfiðleikum á næstu ár-
um. Hringnótabátarnir hafa
lengi verið allt of margir en nú
hefur þó tekist að fækka þeim
um 20% með því að styrkja þá
sérstaklega, sem vilja hætta.
Þrátt fyrir erfiAleikana er
ástæða til að vera bjart-
sýnn á framtíA norsks sjáv-
arútvegar, segir Thor
Listau, sjávarútvegsráA-
herra, sem hér heldur á
reislunni fyrir Erling
Kristiansen, háseta á bátn-
um „Ringskjær".
Þessum styrkveitingum verður
haldið áfram þar sem flotinn er
enn of stór til að geta stundað
síldveiðar allt árið.
Fiskvinnslan
Afkoma fiskvinnslunnar er
slæm og veldur því einkum mik-
ill launakostnaður, dýr þjónusta
og háir tollar á fullunninni vöru
á mikilvægustu mörkuðunum.
Bæta verður tækjakostinn og
stefna verður að því, að fisk-
vinnslufyrirtækin geti með góðu
móti unnið fleiri en eina eða
tvær fisktegundir, en vegna
þessarar einhæfni hefur fólki
víða verið sagt upp vegna hrá-
efnisskorts.
Norskir sjómenn verða nú að
snúa sér að fiski, sem lítið hefur
verið nýttur til þessa, og vinnsl-
an verður að fitja upp á nýjum
framleiðsluaðferðum, nýjum
vörutegundum og aukinni mark-
aðsleit. Stjórnvöld heita þeim
fyrirtækjum stuðningi, sem
hafa þor til að takast á við
þetta, en þau, sem vilja hjakka í
sama gamla farinu, eiga það á
hættu að fara á hausinn.
Sel- og hvalveiðar
Norski selveiðiflotinn hefur
gengið mjög saman á síðustu ár-
um og telur nú ekki nema 11
skip. Áfram mun halla undan
fæti fyrir honum og veldur því
fyrst og fremst bann Efna-
hagsbandalagsins við innflutn-
ingi á kópaskinnum. Þrátt fyrir
það vilja stjórnvöld að selveið-
arnar verði stundaðar áfram til
að viðhalda nauðsynlegu jafn-
vægi í lífríki sjávarins.
í Noregi eru nú gerð út 90
hvalveiðiskip, smá og stór. Sterk
hreyfing er nú víða um lönd,
sem vill banna hvalveiðar, en
stjórnvöld ætla að snúast til
varnar af enn meiri krafti en
fyrr og gera öðrum þjóðum ljósa
grein fyrir þýðingu hvalveið-
anna fyrir Norðmenn.
Stuðningur ríkisins
við sjávarútveginn
Ekki er að efa, að menn mun
greina mest á um, hve mikill
stuðningur ríkisins eigi að vera
við sjávarútveginn. Á þessu ári
fá sjómennirnir í sinn hlut rúma
fjóra milljarða ísl. kr. í formi
verðbóta á fiskinn, sem segir í
raun, að þeir fá allmiklu meira
en nemur verðmæti fisksins.
Stjórnvöld vilja draga úr
þessum uppbótum og nota féð
heldur til að auka framleiðni og
skipulagningu veiðanna. Bein
fjárframlög eigi aðeins að
þekkjast við sérstaklega erfiðar
aðstæður. Samtök norskra sjó-
manna hafa nú þegar mótmælt
þessum hugmyndum og halda
því fram, að þúsundir sjómanna
yrðu atvinnulausar ef af þeim
yrði.
Thor Listau, sjávarútvegsráð-
herra, segir, að þrátt fyrir allt
sé ástæða til að vera bjartsýnn á
framtíð norsks sjávarútvegs.
Norðmenn eru meðal mestu
fiskveiðiþjóða í heimi og ef
skynsamlega verður á málum
haldið munu auðlindir sjávarins
verða landi og lýð til blessunar
um alla framtíð.