Morgunblaðið - 29.06.1983, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNÍ 1983
79
RoJ«HATÍÐ á
BR%pway
>1933*
Húsnsði Hússtjórnarkennaraskóla Isiands í Háuhlíö 9.
uðu níu húsmæðrakennarar Kenn-
arafélagið Hússtjórn, sem setti
sér það sem höfuðstefnumið að
koma á fót húsmæðrakennara-
skóla.
Að þessu máli var einnig unnið
á þessum árum á öðrum vettvangi
því að Kvenfélagasamband Is-
lands lét á árinu 1935 semja frum-
varp til laga um húsmæðrakenn-
araskóla og húsmæðraskóla í
Reykjavík. Frumvarpið sömdu
þær Jónína Sigurðardóttir,
Ragnhildur Pétursdóttir og Marg-
rét Friðriksdóttir.
„Við 22. grein. XV. Nýr liður: Að
greiða 10.000 kr. til rekstrar hús-
mæðrakennaradeildar í sambandi
við húsmæðraskóla i Reykjavík."
Við umfjöllun fjárveitinga-
nefndar um tillöguna var upphæð-
in svo hækkuð í 12.000 kr.
Hinn 11. maí 1942 staðfesti síð-
an þáverandi menntamálaráð-
herra, Hermann Jónasson, reglu-
gerð fyrir Húsmæðrakennara-
skóla íslands samkvæmt heimild í
lögum nr. 65 frá 27. júní 1941 um
húsmæðraskóla í kaupstöðum.
Á þinginu 1942—43, 61. löggjaf-
arþingi, er svo húsmæðrakennara-
skólanum úthlutað 20.000 kr. föstu
framlagi á fjárlögum og það tekið
fram í því sambandi að 12.000 kr.
heimild hafi verið vegna skólans í
fjárlagafrumvarpinu, en þar sem
skólinn sé nú tekinn til starfa þyki
eðlilegt að hækka upphæðina og
taka skólann upp sem fastan fjár-
lagalið.
Þar með má segja að fullur sig-
ur væri loks unninn í þessari
löngu baráttu við að koma á fót
þeirri stofnun, sem nú hefur slitið
fjögurra áratuga barnsskóm og er
Hússtjórnarkennaraskóli ís-
lands á 40 ára afmæli á þessu
skólaári. Nemendasamband skól-
ans efndi til hátíðafundar af þessu
tilefni, laugardaginn 30. okt. síð-
astliðinn, í húsakynnum skólans
Háuhlíð 9, Reykjavík. Fundinn
sóttu um 80 manns. nemendur
skólans og gestir. Á fundinum
voru fluttar ræður um skólastjór-
ana og skólastarfið á liðnum ár-
um. Auk þess var rakinn í stuttu
máli aðdragandinn að stofnun
skólans á sínum tíma. Fara nokkr-
ir kaflar úr því erindi hér á eftir:
„í dagblaði í Reykjavík birtist
eftirfarandi fréttaídausa 7. okt.
1942: Húsmæðrakennaraskóli Is-
lands er nú tekinn til starfa. Hann
var settur í gær og hefur aðsetur í
Háskólanum. Forstöðukona skól-
ans er frk. Helga Sigurðardóttir. I
skólanum verða 11 nemendur í
vetur. Auk forstöðukonunnar
verða þessi kennarar: Trausti
Ólafsson efnafræðingur kennir
efnafræði, Jóhann Sæmundsson
læknir kennir líffærafræði og
heilsufræði, dr. Júlíus Sigurjóns-
son læknir kennir næringarefna-
fræði og vöruþekkingu, Ingólfur
Davíðsson magister kennir grasa-
fræði. Auk þess verður kennd
færsla búreikninga og almennur
reikningur en ekki fyllilega ákveð-
ið hver kennir þá námsgrein.
Forstöðukonan, frk. Helga Sigurð-
ardóttir, kennir matartilbúning
o.fl. varðandi heimilishald. Fyrst
um sinn verður aðeins bókleg
kennsla en eftir 2—3 vikur, þegar
búið verður að koma skólanum
fyrir, verður einnig verkleg
kennsla."
Þar með var hrundið í fram-
kvæmd hugmynd sem verið hafði
lengi á döfinni. Á Búnaðarþingi
árið 1927 var samþykkt svohljóð-
andi tillaga: „Búnaðarþingið
ályktar að skipuð sé þriggja
manna nefnd til þess að rannsaka
hvað gert hefur verið fyrir
húsmæðrafræðslu hér á landi og
hvernig henni verði best fyrir
komið framvegis."
I nefndinni áttu sæti frú Guð-
rún J. Briem, frú Ragnhildur Pét-
ursdóttir og Sigurður Sigurðsson
búnaðarmálastjóri. Nefnd þessi
starfaði ákaflega ötullega og safn-
aði yfirgripsmiklum upplýsingum
um húsmæðrafræðslu í nágranna-
löndunum. Hún skilaði síðan
gagnmerku áliti í ársbyrjun 1929.
I því er að finna ágætar tillögur
sem segja má að hafi orðið undir-
staðan að skipulegri kennslu í
heimilisfræðum í barnaskólum og
húsmæðraskólum á næstu áratug-
um. Og ein tillaga nefndarinnar
fjallaði um kennaramenntun á
þessu sviði, eða eins og þar segir:
„Búnaðarfélag Islands gangist
fyrir að komið verði upp kennara-
skóla fyrir þær konur er ætlast er
til að hafi húsmæðrafræðslu á
hendi. Æskilegt þætti oss að sá
skóli yrði settur í Gróðrarstöðina í
Reykjavík."
Á stofnfundi Kvenfélagasam-
bands íslands árið 1930 voru til-
lögur nefndarinnar ræddar og for-
seti sambandsins, Ragnhildur Pét-
ursdóttir, eggjaði fundarkonur
lögeggjan að duga vei við að vinna
húsmæðrafræðslunni gagn hver í
sínu heimahéraði. Húsmæðraskól-
ar risu upp hröðum skrefum í
kjölfar þessarar vakningar en
jafnframt varð það deginum ljós-
ara hve brýnt var orðið að mennta
kennara í hússtjórnarfræðum í
landinu sjálfu.
Þvi var það að Helga Sigurðar-
dóttir gekk fram fyrir skjöldu á
öndverðu ári 1934 og skrifaði þeim
konum í landinu sem höfðu hús-
mæðrakennaramenntun og hvatti
þær eindregið til að stofna með
sér félag. Á því varð þó enn nokk-
ur bið en þrem árum síðar stofn-
kannski að taka út visst gelgju-
skeið um þessar mundir. Því að
menntastofnanir eru á líkan hátt
og einstaklingar undirorpnar
margvíslegum sveiflum í vexti og
viðgangi og vandséð stundum
hvað úr þeim ætlar að verða. I
þeirri siglingu veldur allajafna
miklu sjávarlagið í samfélaginu og
þau viðhorf sem bestum byr eiga
að fagna á hverjum tíma.
Fyrstu 26 árin var námstími
skólans tveir vetur og eitt sumar.
Haustið 1966 var skólatíminn
lengdur um einn vetur.
Árið 1977 varð hússtjórn ein af
valgreinum Kvennaraháskóla fs-
lands. Þá hætti Hússtjórnarskól-
inn að taka við nemendum i eigin
nafni en annast í staðinn kennslu
þessara nema, með aðsetur í Háu-
hlíð 9. Eins og áður er komið fram
var fr. Helga Sigurðardóttir fyrsti “
skólastjóri skólans. Hún lét af
störfum árið 1961 vegna heilsu-
brests og andaðist árið 1962.
Við starfi hennar tók fr. Vigdís
Jónsdóttir sem verið hafði skóla-
stjóri Húsmæðraskólans á
Varmalandi í Borgarfirði. Gegndi
húr. starfinu til ársins 1981. Eftir
skipulagsbreytingu árið 1977 hafa
deildarstjórar skólans verið Anna
Guðmundsdóttir og Ingibjörg Þór-
arinsdóttir.
Á 40 ára starfsferli skólans hef-
ur hann brautskráð 184 kennara
og að auki 4 matráðsmenn. Sam-
kvæmt gildandi fræðslulögum er
heimilisfræði skyldunámsgrein í
grunnskólum landsins, enda út-
heimta nútíma lifnaðarhættir að
sem allra flestir, jafnt stúlkur sem
drengir, njóti tilsagnar í undir-
stöðuatriðum heimilishalds. Hin
síaukna umræða um manneldis-
mál hefur opnað augu almennings
fyrir því hvað heilsufar manna er
háð réttu fæðuvali og hollum lifn-
aðarháttum. Samfara aukinni
kennslu í heimilisfræði er fyrir-
sjáanlegur skortur á sérmenntuð-
um kennurum, nema aðsókn stór-
aukist að þessu sviði kennara-
náms.
Fyrsta árs nemar Kennaraháskóla Islands I valgreininni „hússtjórn“.
Frumvarp þetta var flutt á Al-
þingi á fyrra þinginu árið 1937.
Flutningsmenn voru Pétur Hall-
dórsson, Jakob Möller og Sigurður
Kristjánsson. En það náði ekki
fram að ganga.
Eftir að heimsstyrjöldin síðari
skall á árið 1939 og leiðir lokuðust
til Norðurlanda þar sem íslenskir
húsmæðrakennarar höfðu fram til
þess tíma þegið menntun sína
varð ekki lengur undan því vikist
að hrinda því þjóðþrifamáli í
framkvæmd, að koma hér á fót
kennaraskóla á þessu sviði.
I febrúarmánuði ári 1941 var
fundur haldinn í Kennarafélaginu
Hússtjórn og nefnd kosin til að
semja frumdrög að reglugerð fyrir
húsmæðrakennaraskóla. Nefndina
skipuðu Soffía J. Claessen, ólöf
Jónsdóttir og Helga Sigurðardótt-
ir. Nefndin samdi uppkast að
reglugerð fyrir húsmæðrakenn-
araskóla og gerði áætlun um
stofnkostnað og rekstrarkostnað
slíks skóla. Þetta uppkast ásamt
kostnaðaráætluninni var síðan
sent Alþingi ásamt áskorun frá
Kennarafélaginu Hússtjórn um að
láta fé af hendi rakna í þessu
skyni.
Á því þingi sem þá var bar
Magnús Jónsson fram svohljóð-
andi breytingartillögu við heim-
ildargrein fjárlaga:
Veggmynd um rokkhátíðina í Broadway
Þorsteinn Eggertsson, teiknari og rokksöngvari, hefur teiknað þessa veggmynd í tilefni rokkhátíðarinnar sem haldin
var í Broadway. Teikningin er af þátttakendum rokkhátíðarinnar.
Hússtjórnarkennara-
skóli Islands 40 ára