Morgunblaðið - 29.06.1983, Blaðsíða 18

66
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 29. JÚNÍ 1983
HITAMÆLAR
SöytrflðKLflSKLÐO3
©(s)
Vesturgötu 16,
sími 13280.

Þrýstimælar
Allar stæröir og geröir
StiMFOjaygjiur
JJ<Sxn)©©®(R <&
Vesturgötu 16, sími 13280
Sólskinslampinn
Vandaður íslenskur sólar-
lampi með 10 PHILIPS
UVA-perum og svo hagan-
legri loftfestingu, að í
geymslustöðu er hann að-
eins 22 cm frá lofti, auk
þess sem létt er aö lækka
hann og hækka eöa halla
að vild, t.d. fjær andliti og
nær fótum.
Góð kjör og einstakt verð:
28.500
Framleiðandi:
Grímur Leifsson
lögg. rafvm., 96—41410,
Húsavík.
Söluumboð:
/FOniX
HÁTÚNI 6A • SÍMI 24420
Þóra Kristjánsdóttir, listfrKÓingur.
Kjarval
á
Þingvöllum
Meistari Kjarval. Það þarf mikið til að
hljóta slíka nafnbót í máli manna, en
Kjaryal er eitt af hinum sjaldgæfu eintökum
íslands, listamaður af Guðs náð, lifði og
hrærðist í list sinni og gaf sig allan. Að
honum gengnum býr þjóð hans með
dýrgripum sem auðga landið og stækka á
grunni menningar. Afköst Kjarvals og
snilld í slíkum aragrúa málverka eru
með fádæmum og líklega er enginn hans
jafnoki í heiminum. Kjarval á Þingvöllum
heitir sýningin sem stendur yfir til hausts
á Kjarvalsstöðum. Á sýningunni eru 44
olíumálverk sem valin voru úr 200 myndum
frá Þingvöllum en ekki er vitað hvað Kjarval
málaði margar myndir um ævina.
Að veiða landið
með pensli
Þóra Kristjánsdóttir listráö-
gjafi Kjarvalsstaða sagöi í samtali
við Morgunblaðið að í sambandi
við þessa sýningu hefði byrjað
vinna við gerð spjaldskrár um
verk Kjarvals. Þóra ásamt Gylfa
Gíslasyni myndlistarmanni hefur
að mestu unnið við undirbúning
sýningarinnar, en þeim til aðstoð-
ar var Stefán Halldórsson. Á und-
anförnum 6 vikum hafa myndir
verið teknar af 800 málverkum og
myndum Kjarvals, aðeins hjá
þeim aðilum sem starfsmenn sýn-
ingarinnar vissu um, en nú er lagt
kapp á að fá sem gleggstar upplýs-
ingar um verk Kjarvals og
markmiðið er að fá að mynda mál-
verkin til þess að unnt sé að ná
heildaryfirliti yfir ævistarf meist-
ara Kjarvals.
„Þessi ljósmyndun á verkum
Kjarvals er liður í því að undirbúa
yfirlitssýningu á verkum hans á
100 ára afmæli listamannsins
1985. Fólk hefur tekið okkur sér-
staklega vel og við vonumst eftir
því að allir sem eiga verk eftir
Kjarval leyfi okkur að ljósmynda
þau og skrá. Það er reyndar með
ólíkindum hver afköst Kjarvals
hafa verið en þetta er mjög spenn-
andi verkefni og mikilvægt," sagði
Þóra.
Þóra sagði að það hefði komið
til tals að sýna að þessu sinni ein-
göngu blómamyndir Kjarvals, eða
myndir frá Snæfellsnesi, Borgar-
firði eystri, andlitsmyndir eða
myndir úr öðrum myndbálkum
Kjarvals.
„En það varð'úr að Kjarval á
Þingvöllum varð fyrir valinu,"
sagði Þóra, „og stundum raðast
atvikin þannig að manni dettur
jafnvel í hug að eitthvert samband
sé á milli þeirra og þess sem fyrir
liggur að afgreiða. Ég var til dæm-
is í miklum vafa um það hvaða
myndefni við ættum að taka fyrir
á þessari sýningu þegar tilkynning
barst um Kjarvalsmálverk frá
Bretlandi. Það hafði verið gefið
Kjarvalsstöðum nokkrum mánuð-
um áður úr dánarbúi, en einhverra
hluta vegna hafði það verið að
velkjast svo lengi á leiðinni til
landsins og gefandinn vissi ekki af
hvaða fjalllendi málverkið var.
Svo kom tilkynningin og mál-
verkið var sótt í snarhasti og
reyndist vera mjög falleg Þing-
vallamynd. Þá fannst mér eins og
skarið væri tekið af og svolítið
skemmtilegt atvik kom fyrir sama
dag, meinloka sem manni dettur
jafnvel í hug að geti þýtt fyrir-
boða. Við vorum að ræða um úr-
klippur úr dagblöðum varðandi
Kjarvalsstaði þegar stúlka sem
vinnur með mér segist hafa séð
eitthvað um Kjarval í Morgun-
blaðinu sl. mánudag. „Mánudag,
getur það nú verið," segi ég og hún
stendur fast á því að þetta hafi
verið í mánudagsblaði Morgun-
blaðsins. Mér verður á að segja
með nokkurri þykkju að Morgun-
blaðið komi ekki út á mánudögum,
og var þá hlegið að því, en eftir á
þótti mér kyndugt að hún skyldi
fá mig til að segja með svo mikl-
um þunga frægan vísubotn Kjar-
vals. Morgunblaðið mun nefnilega
einhverntíma hafa verið með sam-
keppni i vísnagerð og birti fyrri-
part sem var svohljóðandi:
Kjarval var einn þeirra sem
sendi botn og hann var svona:
Morgunblaðið kemur ekki
út á mánudögum.
Þóra sagði að mikill áhugi væri
fyrir því að koma upp farandsýn-
ingu um Kjarval, t.d. til Norður-
landanna og Bandaríkjanna og
væri það mál í athugun.
f myndskrá fjallar Þóra um
meistara Kjarval og teknir eru
leggir úr Kjarvalskveri Matthías-
ar Johannessen. Þar segir m.a. um
ferð þeirra félaga á Þingvöll:
„Næsta dag hitti ég meistarann.
Ég sagði: „Ætluðum við ekki
saman að veiða landið?" Hann
svaraði: „Þú getur fengið þriggja
daga ferð á Snæfellsnes." Eg
sagði: „Því miður hef ég ekki tíma
til þess, en getum við ekki skropp-
ið austur á Þingvöll?" „Þingvöll,"
endurtók hann, „það mætti at-
huga.“ Svo var eins og hann fengi
bakþanka og hann bætti við:
„Heldurðu ekki að Þingvellir séu
of virðulegur staður fyrir svona
heimsókn, jú sjáðu til þetta verður
óvænt heimsókn og það má ekki
ofbjóða landinu."
Eg sagði: „Hafa Þingvellir út-
hýst nokkrum rnanni?"
Hann leit upp í himininn og tók
ofan. „Verið þér sælir," sagði
hann.
Og það var afráðið að við færum
saman austur á Þingvöll.
- O
Þingvellir blöstu nú við,
Hrafnabjörg, Skjaldbreiður,
Ármannsfell og vatnið gárað af
öldum, sem hópuðu sig eins og
minningar löngu liðins tíma.
Meistarinn sagði mér frá því að
Fjallamjólk væri gjáin í fram-
haldi norður af Peningagjá; hann
hefði staðið sunnan við gjána og
horft til Ármannsfells þegar hann
málaði myndina. Við komum
okkur saman um að hún héti
Flosagjá, en það mál þarf nánari
athugunar við, „Flosi stökk yfir
hana,“ sagði hann. „Hvaða Flosi?“
spurði ég. „Nú, hann Flosi,“ svar-
aði hann. Og málið var tekið út af
dagskrá. „Vatnið í gjánni er ekki
nærri eins hvítt núna og þegar ég
málaði hana,“ sagði hann. Eg var
alveg undrandi yfir því, hvað það
gat verið hvítt og sjáðu hvað hann
er skrýtinn þessi hnullungur, sem
liggur þarna einn. Finnst þér ekki
stórkostlegt að sjá hann einan,
þennan klett?"
Nú vorum við að leið að Kára-
stöðum og ég rifjaði það upp sem
hafði gerzt við gjána; sá meistar-
ann léttan á fæti hlaupa yfir
hraun og sprungur eins og ungan
fimleikamann. Honum skrikaði
aldrei fótur, það var eins og hann
þekkti hvert spor á þessum stað.
Svo baðaði hann út höndum og
engu líkara en það væri fugl að
hefja sig til flugs. „Nú veit ég,
hvernig menn fara að því að verða
séní og veiða landið á pensil,"
hugsaði ég.“
Kjarval tók að venja komur sín-
ar til Þingvalla fyrir alvöru þegar
undirbúningur hófst fyrir Alþing-
ishátíðina 1930, og eru mörg af
ljúfustu og fegurstu málverkum
hans einmitt frá alþingishátíðar-
árinu. En Þingvellir er staður sem
Kjarval kom alltaf aftur og aftur
á, og er fróðlegt að rekja þær
breytingar sem urðu á málverki
hans á þessu 40 ára tímabili.
Simpson kemur víöa við
veldur breyttum högum.
- á.j.