Morgunblaðið - 10.07.1983, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. JÚLÍ 1983 50
Ef viðræðurnar í Genf fara út um þúfur eru líkur á að kjarnorkuvopnabirgöirn-
ar aukist úr 50.000 sprengjum nú í vel yfir 60.000 snemma á næsta áratug —
VÍGBÚNAÐUR
■ VÍGBÚNAÐUR ——^—
Sífellt sígur á ógæfu-
hlið með helsprengjuna
Heldur dapurleg mynd er dregin
upp af vígbúnaöarmálunum í heim-
inum í síöustu árbók Friðarrann-
sóknastofnunarinnar í Stokkhólmi.
Á síðasta ári varð engin árangur af
viðræðum stórveldanna og nú er
fullur áratugur liðinn síðan þeim
tókst að ná samningum sín á milli
um eitthvert eftirlit með vígbúnaðin-
um, segir þar.
Á sama tíma hefur vígbúnað-
arkapphlaupið aukist og ef við-
ræðurnar í Genf fara út um þúfur
eru líkur á að kjarnorkuvopna-
birgðirnar aukist úr 50.000
sprengjum nú, í vel yfir 60.000
snemma á næsta áratug. í árbók-
inni er því spáð, að árið 1983 verði
mjög afdrifaríkt í þessum efnum
því að þegar einu sinni hefur verið
ákveðið að smíða og koma fyrir
nýjum kjarnorkuvopnum, þá verð-
ur slíkum ákvörðunum sjaldan
breytt.
Mikil aukning hefur verið á út-
gjöldum til hermála um allan
heim á síðustu árum, ef tekið er
tillit til hefðbundins herafla jafnt
sem kjarnorkuvopnaherafla. Ár-
leg aukning hefur verið 4% und-
Kjarnorkusprenging:
auðveldara að fjölga þessum tól-
um en fækka þeim.
anfarin fjögur ár, en rétt rúmlega
2% næstu fjögur ár þar á undan.
Stór hluti þessarar aukningar
stafar af því, að útgjöldin í Banda-
ríkjunum hafa aukist aftur eftir
samdrátt í kjölfar Víetnam-
stríðsins, en frá 1979 hafa þau líka
aukist um 7% á ári þar í landi.
Þeir aðrir heimshlutar þar sem
aukningin hefur verið meiri en
meðaltalið eru Austurlönd nær,
Austurlönd fjær (nema Kína),
Kyrrahafssvæðið og Suður-
Ameríka.
Erfitt er að gera sér góða grein
fyrir herútgjöldum í Sovétríkjun-
um að því er segir í Árbók Frið-
arrannsóknastofnunarinnar. Síð-
ustu tölur bandarísku leyniþjón-
ustunnar benda hins vegar til, að
þau hafi aukist um 2% á ári síð-
ustu sex árin, en um 3—4% árlega
fram að því. í Vestur-Evrópu hafa
herútgjöldin heldur farið lækk-
andi að undanförnu.
Hrikalegust af öllu er þó her-
væðingin í þriðja heiminum en á
árunum 1978—82 voru vopnasend-
ingar þangað um 80% meiri en
næstu fimm ár á undan. Þar af
áttu Bandaríkin og Sovétríkin
þriðjunginn. Hvað Sovétmenn
snertir er vopnasala orðin ómiss-
andi þáttur í gjaldeyrisöflun
- ANDREW WILSON
■ SJÚKDÓMAR ^—j
„Kynvillingaplágan“
veldur sívaxandi ótta
Hinn undarlegi og banvæni sjúk-
dómur AIDS, sem bandaríska heil-
brigðisráðuneytið kallar í sýrslum
sínum „þjóðaróvin nr. 1“, er á góðri
leið með að verða að pólitísku hita-
máli fyrir vestan.
Málsvarar bandarískra kynvill-
inga, 22ja milljóna manna að því
er talið er, halda því fram, að yfir-
völdin vilji helst ekki vita af fórn-
arlömbum þessa hroðalega sjúk-
dóms vegna þess, að 80% sjúkl-
inganna eru kynvillingar, en
framámenn í röðum íhaldsmanna
og sumir kirkjunnar menn eru
hins vegar farnir að nota sjúk-
dóminn sem svipu á samtök kyn-
villinga. Sem dæmi má nefna, að í
dagblöðum og öðrum málgögnum
Jerry Falwells, stofnanda „Hinnar
dyggðum prýddu meirihlutahreyf-
ingar", er fullyrt, að AIDS sé
réttlát refsing guðs yfir „öfugugg-
um“ þessarar aldar.
Sunnudaginn 26. júní sl. á
„frelsisdegi kynvillinga", fór um
ein milljón manna í göngur í New
York, Los Angeles, San Francisco
og öðrum borgum og að þessu
sinni var það meginefnið að berj-
ast fyrir auknum fjárveitingum til
rannsóknar á sjúkdómnum.
Frá því að hans varð fyrst vart
árið 1979 hafa 595 manns látist af
þeim 1.500, sem vitað er um að
hafi tekið hann. AIDS eyðileggur
eðlilegar varnir likamans og gerir
hann þess vegna varnarlausan
fyrir krabbameini, lungnabólgu og
öðrum banvænum sjúkdómum.
Enginn veit hvað veldur honum og
lækning er ekki til. Meira en 80%
sjúklinganna deyja innan tveggja
ára.
Vísindamenn við háskólann í
Kaliforníu sögðu nýlega, að opin-
berar tölur sýndu aðeins „efsta
hluta ísjakans". Opinber skil-
greining á sjúkdómnum væri svo
þröng, að telja mætti víst, að þús-
undir vægari tilfella væru aldrei
skráð. Dr. Joel Weisman telur t.d.
„Fallins félaga“ minnst á mótmæla
fundi í New York.
að um 30.000 Bandaríkjamenn
þjáist nú af AIDS.
AIDS, sem kallaður hefur verið
„kynvillingaplágan", er nú einnig
farinn að stinga sér niður meðal
annarra. Auk kynvillinganna var
upphaflega í hópi sjúklinganna
nokkuð af fólki frá Haiti, dreyra-
sjúklingar og eiturlyfjaneytendur,
en nú er vitað um 75 tilfelli hjá
konum og körlum, sem ekki
hneigjast til sama kyns, og hjá
börnum sjúkra mæðra.
Kynvillingum finnst sem blöðin
hafi gert sér óeðlilegan mat úr
þessum sjúkdómi og séð sér leik á
borði til að gera úr honum „far-
aldur". „Þetta er ekkert annað en
samræmd tilraun til að notfæra
sér þjáningar AIDS-sjúklinganna
í pólitísku skyni," sagði einn
talsmanna þeirra, Virginia
Apuzzo.
Fyrrum ræðuritari Nixons og
núverandi dálkahöfundur, Patrick
Buchanan, sagði nú nýlega í New
York Post: „Aumingja kynvill-
ingarnir — þeir hafa lýst yfir
stríði á hendur móður náttúru og
nú hefur náttúran sjálf svarað
fyrir sig á skelfilegan hátt.“ í
ýmsum málgögnum hægrimanna
er sjúklingunum sjálfum beinlínis
kennt um sjúkdóminn og þess
krafist, að gripið verði til aðgerða
gegn kynvillingum.
Leiðtogar kynvillinga segja, að
um sé að ræða „grimmilegar
ofsóknir á hendur sjúku fólki“ og
víst er, að víða um landið hefur
verið alið á óttanum og andstyggð-
inni á AIDS-sjúklingum. Hjúkr-
unarkonur á spítala í Kaliforníu
sögðu heldur upp en að annast
mann með þennan sjúkdóm og
starfsmenn sjónvarpsstöðvar
nokkurrar flýðu eins og fætur tog-
uðu þegar i ljós kom, að AIDS-
sjúklingur átti að koma þangað í
viðtal.
Starfsmenn við dómstól og dóm-
ararnir fóru fram á og fengu að
setja upp grímu og gúmmíglófa
þegar AIDS-sjúklingur átti að
bera þar vitni og lögreglan í San
Francisco hefur krafist þess, að
slík áhöld verði alltaf við höndina
til að koma í veg fyrir smitun.
Starfsmenn við hjálparstofnan-
ir Haiti-manna segja frá því, að
mörg hundruð þeirra hafi verið
reknir úr vinnu víða um Bandarík-
in vegna þess, að óttast hefur ver-
ið, að þeir væru smitberar, en heil-
brigðisyfirvöld hefur lengi grunað,
að sjúkdómurinn hafi borist til
Bandaríkjanna með fólki frá Haiti
eða með bandarískum kynvilling-
um sem þar hafa dvalist.
Margaret Heckler, heilbrigð-
ismálaráðherra Bandaríkjanna,
sagði nú nýlega, að ótti fólks við
sjúkdóminn stafaði að mestu af
fáfræði: „Allar rannsóknir benda
til, að AIDS berist aðeins manna á
milli við kynmök eða með sýktu
blóði. Engin hjúkrunarkona eða
læknir hafa fengið þennan sjúk-
dóm.“
- WILLIAM SCOBIE
I INNFLYTJENDUR
Þóknun fyrir
að hypja sig
Yestur-þýzka stjórnin hefur gert sérstaka áætlun sem miðar að því að
hvetja atvinnulausa útlendinga til að hverfa heim til sín að nýju. Meðal
innflytjenda eru skoðanir mjög skiptar um þessa áætlun, en samkvæmt
henni eru útlendum atvinnuleysingjum boðnar kr. 120 þúsund fyrir að
flytjast úr landi, og að auki kemur 18 þús. króna greiðsla fyrir hvert
barn í fjölskyldunni. Ýmsir innflytjendur líta á þetta tilboð sem hreina
móðgun við sig, og segja að nú sé öldin önnur en þá er þeim var fagnað
í landinu, og þeir gátu lagt fram sinn skerf til að skapa þar auðlegð.
Sumir líta þetta öðrum augum, einkanlega unga fólkið. Það telur þetta
fjárframlag betra en ekki neitt og vissulega betra en óvissa framtíð í
landi þar sem þeir eru engir aufúsugestir, eins og reynslan hefur sýnt.
Ætlunin er að þessi fjárfram-
lög verði greidd síðar á þessu ári.
Það er þó engan veginn víst, að
allir þeir, sem hyggjast taka
þeim fegins hendi, verði þeirra
aðnjótandi. Um þau gilda mjög
strangar reglur. Þau verða að-
eins greidd útlendingum, sem
hafa enga atvinnu vegna þess að
fyrirtækin, sem þeir störfuðu
hjá, eru gjaldþrota eða hafa
hætt starfsemi af öðrum orsök-
um, og þeim sem hafa verið i
hlutastarfi í hálft ár.
Fólk er hvatt til þess að sækja
sem fyrst um þessi framlög. Hafi
það verið atvinnulaust í mánuð
eftir að áætlunin er gengin í
gildi, lækkar framlag þess um
kr. 18 þúsund og þannig koll af
kolli fyrir hvern mánuð.
Eitt atriði í þessari áætlun er
afdráttarlaust. Öll fjölskyldan
verður að fara úr landi samtímis
og engum verður gefið leyfi til að
koma aftur. Með þessu er reynt
að fyrirbyggja kröfu um samein-
ingu fjölskyldna, en þá smugu
hafa innflytjendur iðulega reynt
að færa sér í nyt. Árið 1973 var
tekið fyrir straum erlendra
verkamanna til Vestur-Þýzka-
lands, en eigi að síður fjölgaði
útlendingum jafnt og þétt vegna
þessarar fjölskyldupólitíkur. En
nú skal sem sé stemma á að ósi.
f Vestur-Þýzkalandi eru nú
300.000 atvinnulausir útlend-
ingar, en stjórnvöld hafa reiknað
út, að einungis 85.000 þeirra
komi til greina í þessari áætlun
samkvæmt reglugerðinni. Ef
þeir taka allir tilboðinu mun
kostnaðurinn sem af því leiðir
nema 690 milljónum króna á
þessu ári og 2,6 milljörðum til
loka júní á næsta ári, en lengra
fram í tímann nær áætlunin
ekki.
Norbert Blum, atvinnumála-
ráðherra sambandsstjórnarinn-
ar í Bonn, skýrði frá þessari
áætlun og sagði jafnframt að
hún myndi spara stjórninni mik-
ið fé. Atvinnuleysis- og barna-
bætur fyrir fjölskyldur 85 þús-
und einstaklinga fram til ársins
1988 myndu kosta ríkið 4,4 millj-
arða króna.
Ráðherrann telur að miklar
greiðslur atvinnuleysisbóta til
útlendinga auki enn á gremju
Þjóðverja í garð þeirra, en
skuldinni af atvinnuleysisbölinu
í landinu hefur löngum verið
skellt á þessa erlendu gesti. Sér-
fræðingar segja hinsvegar að
slíkar fullyrðingar eigi við engin
rök að styðjast, en eigi að síður
liggja útlendingar mjög undir
því ámæli að hafa tekið vinnu
frá heimamönnum.
— TONY CATTERALL