Morgunblaðið - 10.07.1983, Blaðsíða 15

Fimmtudagur 10. julii 1783
4 SÍÐUR
Eldarnir í Úlfarsdal á Síðumannaafrétti:
Hraunið æðir
yíír sveitirnar
Bæir og kirkjur brenna —
Kirkjubæjarklaustri, 9. julii. Frá tíðindamanni Morgunblaðsina.
ÞEIRRI landplágu og jarðeldum, sem lagst hefur yfir byggðir í vestaraparti
Skaftafellssýslu, linnir ekki. Eldkastið hefur nú lagt 10 b«i af, aðrir tugir eru
óbyggilegir, fólk og fénaður ferst og
sveitir.
Suða og dynkur heyrast í land-
norður af Kaldbaknum, á hverju
striki eitt hátt fjall liggur á af-
réttinum, er kallast Blængur.
ógnarlegur mökkur hefur og upp-
stigið, sem sést um landið hálft.
Móða og mistur fyllir loftið, svo að
ekki nýtur skyggnis í blíðviðri. Á
bæjum í eldsveitunum sér lítið til
í húsum af dagsbirtu vegna þessa.
Rignt hefur sandi miklum og
steinhárum, svipuðum selskömp-
um að lengd og gildleika. Þessu
fylgir fýla svo mikil, þegar regni
slær yfir, að fólki liggur við öng-
viti, einkum brjóstveikum.
Hvílíkar ógnir hér ganga á og
yfir á Síðunni og svo annarsstað-
ar.
margir hrökklast f örvilnan í aðrar
Fyrst urðu menn varir við jarð-
hræringar í byrjun sumars. Á
hvítasunnudag, þann 8. fyrri mán-
aðar, gaus svo dökkrauður eldur
og reif upp jörðina, sem rist væri
með hnífi, þar sem heitir Olfars-
dalur á Síðumannaafrétti. Sann-
orðir menn sáu, að þeim virtist, 22
stórbál eður loga, standa réttlfnis
upp úr þeirri gjá. Síðan rann
hraunið rumlandi niður í sveitirn-
ar og kvíslaðist þegar það með
ógnarkrafti flæddi úr Skaftár-
gljúfri í annarri viku eldhlaups-
ins.
Vatn var þá löngu farið að
þverra í Skaftánni, að öllu leyti,
nema byggðarvötnin sem í það
Ar þorna —
renna. Pestarverkunin af eldinum
útleikur þannig og deyðir hesta,
sauðfé og kúpening; Hestarnir
missa allt hold, skinnið fúnar á
allri hryggjarlengjunni á sumum,
tagl og fox rotnar og dettur af, ef
hart er í það tekið. Hnútar renna í
liðamót, sérdeilis um hófskegg.
Innyfli morkna, bein visna aldeilis
merglaus. Höfuð þrútnar fram úr
lagi, máttleysi fer í kjálkana, svo
þeir geta ei bitið gras né étið.
Sauðfé er enn hörmulegar útleik-
ið. Nautpeningur er og sömu plágu
undirorpinn.
Kvífé og geidfé tvístraðist strax
hingað og þangað; héðan og úr
Hverfinu hraktist það út í Meðal-
land, Álftaver og Skaftártungu;
sumt fór í vötn, sjó, eld, hraun, á
eyðisanda og torfærur og drapst
þar. Það ráfaði inn í bæi og varð
þá margt ófrómum að bráð, fram-
Ólyfjan rignir
ar en frá er segjandi. Hversu mörg
hundruð fjár hér hafa drepist,
verður ei sagt, því nokkrir eru sem
vissu ei hvað mikið þeir áttu af
því, og þar með munu margir
blygðast að segja til þess rétt fyrr
og síðar, vegna tíundarinnar.
Annars hefur náttúran öll
brugðið lit og eðli. Smásilungur
finnst dauður, sömuleiðis fuglar
hópum saman, járn ryðgar, trjá-
viður sviðnar og grasið visnar.
Hvílíkur flótti er nú og á búandi
fólki, sem eigrar í örvilnan fram
og til baka, er oflangt frá að segja.
Einn fer þar í hús, sem annar hef-
ur yfirgefið, því allt er með reik-
andi ráði. Mannfall hefur þó lítið
orðið þótt menn hafi lifað stórar
harmkvælingar. Líkami sumra
hefur þrútnað upp, gómur og
tannhold bólgnað og sundur-
sprungið með kvalræðisverkjum
yfir byggðir
og tannpínu. En eins og guð gaf
öllum í líkamlegum efnum, svo gaf
hann hverjum einum í þeim and-
legu nógan iðrunar- og umvöndun-
artíma, öllum þeim, er hann hafði
ásett og fyrirhugað, að af þeirri
pest burtkallast skyldu. Þeir sem
úr þessu plássi dóu voru svo á sig
komnir, að ei var stór mannsökn-
uður af þeim, nema þá örfáum
sem réttskynjandi menn hafa síð-
an grundað, frátakast þá ungbörn,
er enginn kunni segja að hverjum
manni þau kynnu að verða.
Hörmungin er hér s!ík, að eng-
inn veit, hvort byggð verður hér
óhætt. Sú stóra neyð, sem nú er á
ferð og yfirhangandi kennir
mönnum nú, að biðja guð með
réttilegri andakt, um náð og hans
miskunn.
Sjá nánar um ótíðindi af
eldhlaupinu á næstu 3 sídum
Frá eldstöðvunum í Úlfarsdal. Þar hafa verið greind 22 stórbál eður logar, sem réttlínis standa upp úr gjánni.
Messufall
kunni eigi
góðri lukku
að stýra
Kirkjubæjarklaustri, 9. julii.
Frá líðindamanni Morgunblaðsins.
SÁ FRÓMI síra Jón Steingríms-
son gat þess við Morgunblaðsins
tíðindamann í gær, að í vetur
hafi orðið emb«ttisfall á 9 dög-
um í röð, þó bezta veður v«ri
allar vikurnar. „Ég féll í djúpa
þanka af þessu og ályktaði með
sjálfum mér, hér m«tti eitthvert
yfirhangandi straff ókomið vera,
þar svoddan dómur byrjaðist á
guðs húsi, og tók að vanda mig
sem bezt ég kunni,“ mæltist síra
Jóni. Eina og þá síðustu laugar-
dagsnótt í þeirri tölu, þegar síra
Jón var í svefni, þótti honum sem
tígurlegur maður kæmi og segði:
„Allt er svo sem þú meinar, en
það er af því þú kennir ekki fólk-
inu rétt.“ Síra Jón sagði að hann
angraðist af því orði og þóttist
því spyrja að því, hvað hann ætti
að kenna, en hinn tiginmannlegi
hafi þá svarað: „Esaiæ 30. kap.
Og haf það til sannindamerkis,
þú skalt fá gott tækifæri til að
embætta á morgun,“ hvað og
skeði þó þá ólíklegt væri.