Morgunblaðið - 06.08.1983, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. ÁGÚST 1983 1X
Óvissa í atvinnumál-
um Grindvíkinga
MORGUNBLAÐSMENN geröu sér ferð til Grindavíkur í gærdag til að
spjalla við atvinnurekendur og launafólk um ástandið og horfurnar í
atvinnumálum á staðnum. En eins og kunnugt er, var léleg vetrarvertíð í
Grindavík og gæftir hafa ekki verið sem bestar í sumar. í Morgunblaðinu
í gær er haft eftir Eðvarð Júlíussyni, forstjóra Hópsness, að allt stefndi í
eymd og volæði í plássinu vegna aflabrests og væri samdráttur orðinn
verulegur hjá flestum fyrirtækjum og búið að segja upp fólki í nokkrum
mæli, bæði á sjó og landi. Og ofan á það bættist sú tillaga sjávarútvegs-
ráðherra að verja stórum hluta gengismunar til styrktar togurunum, á
meðan saltfiskframleiðslan og frystingin fengi ekkert. 1 Grindavík eru 11
fiskvinnslustöðvar, flestar í saltfiskverkun og skreið, en þrjú fyrirtæki
eru með frystingu. Tæplega 50 bátar eru gerðir út frá plássinu.
Öll starfsemi liggur niðri
„Eins og er liggur öll starf-
semi niðri. Við höfum verið á
kafi í humri undanfarið, en nú er
þeim kafla lokið. Bátarnir okkar
þrír eru að gera klárt fyrir að
fara á troll, en það fer alveg eftir
tíðinni hvort við fáum nægilegt
hráefni. Auk þess hefur maður
heyrt að einhverjir þeirra báta,
sem við höfum tekið afla af, ætli
að sigla með aflann og það þýðir
auðvitað hráefniskaup fyrir
okkur. Þannig að ég er ekki
bjartsýnn á að við komum til
með að hafa nóg hráefni á næst-
unni,“ sagði Guðmundur Guð-
mundsson, framkvæmdastjóri
Hraðfrystihúss Þórkötlustaða í
Grindavík, í spjalli við blaða-
mann Morgunblaðsins í gær; að-
spurður um ástandið og horfurn-
ar í fiskvinnslunni.
í sama streng tók Guðmundur
Kristinsson, framkvæmdastjóri
Hraðfrystihúss Grindavíkur, en
þar hefur heldur ekkert verið að
gera sl. viku vegna hráefnis-
skorts. Taldi Guðmundur Krist-
insson að framundan væru mikl-
ir óvissutímar og viðbúið væri að
hráefnisskortur ætti eftir að
lama starfsemi frystihúsanna,
en frystihúsin í Grindavík hafa
þó haldið uppi atvinnu í plássinu
undanfarið, því saltfiskverkunin
hefur svo til legið niðri um
nokkra hríð.
Togararnir að setja
okkur á hausinn
Báðir voru þeir Guðmundar
óánægðir með þá hugmynd sjáv-
arútvegsráðherra að verja 300
milljónum úr gengismunarsjóði
til stofnfjársjóðar fiskiskipa,
töldu nær að nota þetta fé til að
rétta við hag saltfiskverkunar-
innar. „Togararnir eru að setja
okkur á hausinn," sagði Guð-
mundur Guðmundsson, „þeir eru
reknir með tapi og svo eru þeir
að drepa þá fáu titti sem eftir
eru í sjónum. En þó er alltaf ver-
ið að taka af okkur bátamönnun-
um það sem okkur ber með réttu
og dæla í togarana."
Síldin má ekki bregðast
Síldin hefur löngum verið
mikil búbót fyrir Grindvíkinga á
haustin, en iðulega fara 10 til 15
bátar á síld og er síldin söltuð í
síldarsöltunarstöðvum í pláss-
inu. Nú veit enginn hvernig til
tekst með sölu á saltsíld, en
Gunnar Flovenz, framkvæmda-
stjóri síldarútvegsnefndar, hefur
lýst því yfir að útlitið sé slæmt.
„Það er engin spurning um
það,“ sagði Guðmundur Guð-
mundsson, „að atvinnumálin
fara í rúst hér í Grindavík ef
síldin bregst. Síldin má ekki
bregðast, hún hefur verið drjúg-
ur hluti í fiskvinnslunni undan-
farin ár og er oft unnið við sölt-
un fram að jólum."
Virðist stefna í atvinnuleysi
En hvernig horfir málið við
frá sjónarhóli launþega? Helga
Enoksdóttir, formaður Verka-
lýðsfélags Grindavíkur, sagði að
á þessari stundu væri ekki al-
mennilega hægt að gera sér
grein fyrir ástandinu. Júlímán-
uður væri sumarleyfismánuður í
Grindavík og ekki væri að marka
atvinnuleysisskrána fyrr en
nokkru eftir sumarfrí. En nú
fyrstu dagana í ágúst hafa
nokkrar konur látið skrá sig, og
Helga sagðist óttast að fleiri
ættu eftir að bætast við áður en
lagt um liði.
„Nú er búið að pakka öllum
saltfiskinum og sáralítið er af
skreið, svo það er ólíklegt að
fyrirtækin ráði aftur allt það
fólk sem var við vinnu fyrir
sumarleyfi," sagði Helga.
Öfugsnúið
Bergljót Sigvaldadóttir hefur
verið atvinnulaus frá því seinni
partinn í júní. Hún fluttist til
Grindavíkur í haust frá Reykja-
vík. Hún var ekki bjartsýn á at-
vinnuhorfurnar:
„Maður veit ekki hvað verður.
Ég hef verið að tala við for-
svarsmenn fyrirtækisins, sem ég
vann hjá í vetur, en þeir sögðust
ekki hafa neina vinnu nema rétt
fyrir fastafólkið. Helsta vonin er
að komast í rækjuna þegar
skólafólkið hættir í haust. Þetta
virðist allt vera að hrynja niður,
enginn fiskur, lítill markaður
fyrir skreiðina og öll fyrirtækin
að fara á hausinn."
Bergljót sagðist hafa haft
næga atvinnu í vetur, en þó hefði
sjaldnast verið unnið lengur en
til sjö á kvöldin. Maður hennar
er sjómaður, en hann hefur ekki
fengið neina vinnu í Grindavík
og starfar í Reykjavík í sumar.
„Þetta er hálf öfugsnúið,“ sagði
Guðmundur Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss
ÞÓrkÖtlustaða. Morgunblaðið/ RAX.
Helga Enoksdóttir, formaður
Verkalýðsfélags Grindavíkur.
Bergljót, „maðurinn minn hefur
undanfarin ár stundað sjóinn frá
Grindavík og við fluttum hingað
til að vera nær vinnustaðnum.
En nú bregður svo við að hann
þarf að fara héðan til Reykjavík-
ur til að sækja vinnu.“
Aðkomufólki stórfækkar
Guðfinnur Bergsson, lögreglu-
varðstjóri í Grindavík, sagði að
það væri sláandi hve miklu
minna kæmi af aðkomufólki til
Guðmundur Kristinsson, fram-
kvæmdastjóri Hraðfrystihúss
Grindavíkur.
Bergljót Sigvaldadóttir, en hún
hefur verið atvinnulaus frá því í
júní.
Grindavíkur í ár en undanfarin
ár. „Það var algengt áður fyrr að
hingað kæmu á annað hundrað
manns árlega til að setjast að.
Og það var undantekning ef ekki
voru 20 til 30 hús í byggingu. Nú
er sáralítið byggt. Þá var um
þriðjungi minna af utanaðkom-
andi fólki við vinnu í Grindavík
þetta árið en undanfarin ár, ætli
það hafi ekki verið um 300
manns í ár, en hefur oft farið
yfir þúsund."
Eldmessutangi, þar sem rennsli Skaftáreldahrauns stöðvaðist forðum daga,
meðan séra Jón Steingrímsson flutti eldmessu sína. Dynskógar, rit Vestur-
Skaftfellinga, er að nokkru helgað 200 ára minningu Skaftárelda.
Dynskógar
Bernharður Guðmundsson skrifar frá heims-
þingi alkirkjuráðsins í Vancouver, Kanada
Líf í lífehættu
NÝLEGA kom út 2. bindi Dynskóga,
rits Vestur-Skaftfellinga, með sögu-
legum fróðleik úr héraðinu. Þetta bindi
er m.a. helgað 200 ára minningu Skaft-
árelda. Birtar eru ræður þeirra Þorleifs
Einarssonar jarðfræðings og Svein-
björns Rafnssonar sagnfræðings við
opnun sýningarinnar á Kirkjubæjar-
klaustri 8. júní sl. þar sem minnst var
upphafs eldanna. Þorleifur fjallar um
Skaftárelda og Skaftáreldahraun, en
Sveinbjörn um áhrif Skaftárelda á
mannlíf á íslandi. Sr. Sigurjón Einars-
son skrifar um kirkjur á Kirkjubæjar-
klaustri 1783—1983 og sr. Gísli Brynj-
ólfsson ritar um Smíðaskólann í
Hólmi.
Meginefni ritsins fjallar um raf-
væðingu Vestur-Skaftafellssýslu. Er
það ritgerð eftir Þórólf Arnason
vélaverkfræðing er nefnist: „Raf-
væðing Vestur-Skaftafellssýslu.
Þáttur hugvitsmanna í héraði", og er
þar sagt frá störfum Bjarna í Hólmi,
Eiríks í Svínadal, Sigifúsar á Geir-
landi, Einars á Kaldrananesi, Sigur-
jóns Björnssonar o.fl. á þessu sviði.
Þá eru í ritinu annálar áranna 1981
og 1982 úr öllum hreppum sýslunnar
o.fl.
Fjöldi mynda er í ritinu. Það er
bundið í spjaldband og á kápusíðu er
mynd af Eldmessutanga, þar sem
rennsli Skaftáreldahrauns stöðvað-
ist forðum daga meðan stóð á messu
sr. Jóns Steingrímssonar. Útgefandi
ritsins er Vestur-Skaftafellssýsla, en
í ritstjórn eru Björgvin Salómons-
son, Helgi Magnússon og Sigurjón
Einarsson.
Dynskógar fást á almennum
markaði í nokkrum bókaverslunum.
Áskrifendur geta menn gerst með
því að hafa samband við Björgvin
Salómonsson, Skeiðarvogi 29, Rvk,
sími 81827. Þeim, sem ætla sér að
eignast ritið frá upphafi, skal bent á
að upplag 1. bindis er nú senn á þrot-
um.
— Bardagar og sprengingar halda
sífellt áfram og við verðum æ færri í
neðanjarðarbyrgjunum. í nábýlinu
við dauðann bresta allar falskar von-
ir, sagði ung kona frá Líbanon, og
átta barna móðir, eiginkona verka-
manns í tinnámum Brasilíu, tók í
sama streng. Hún sagði frá aðstæð-
um í landi þar sem herlög hafa gilt í
14 ár og 188 tilraunir til stjórnarbylt-
ingar hafa verið gerðar síðustu 158
árin.
— Við lifum því í ótta, ofbeldi
og örbirgð, börnin okkar eru myrt
og fangelsuð og við reynum aðeins
að lifa af næsta dag.
Heimsþingið fjallaði í dag um
baráttu lífs og dauða við margs
konar mannlegar aðstæður og
fjöldi ræðumanna dró upp ógn-
vekjandi myndir af aðstæðum í
heimalandi. Var það áberandi
hversu konur höfðuðu sterkt í
frásögn sinni til fundarmanna.
Dr. Ebertova frá Tékkóslóvakíu
benti á að 32 milljónir manna hafa
farist í þeim 127 stríðum, sem háð
hafa verið frá lokum síðustu
heimsstyrjaldar. Hún ræddi á var-
færinn hátt um aðstæður í heima-
landi sínu, sem þolað hefur tvær
heimsstyrjaldir og ýmis pólitísk
átök, og sagði að lokum: — Við
höfum ekkert val. Við verðum að
berjast gegn ógnunum og eyð-
ingaröflum, sem spretta fram úr
óréttlátum og ómannlegum
stjórnmálakerfum og mannlegum
hjörtum, sem afneita þörfum ann-
arra manna. — Kunnugir segja, að
ræða frú Ebertovu hafi venð
meistaralega gerð, gagnrýni á
stjórnarfar í Austur-Evrópulönd-
um, án þess að segja það berum
orðum, sem gæti haft alvarlegar
afleiðingar fyrir kirkjustarf í
landi hennar.
Barnalæknirinn dr. Helen Cald-
icott, sem leiðir baráttu 30.000
bandarískra lækna gegn kjarn-
orkuvígbúnaði þurfti hins vegar
ekki að taka tillit til stjórnvalda.
Hún brá upp ógnarlegri mynd af
afleiðingum kjarnorkuárásar, sem
hún sagði að deyddi 750 milljónir
manns þegar á fyrstu klukku-
stundinni. Hún benti á að 700
billjónum dollara væri árlega var-
ið til vígbúnaðar og kjarorkuveld-
in flyttu auk þess vopn og dauða í
stórum stíl til þriðja heimsins.
— Ef ekki er hægt að brjótast
út úr vítahring vígbúnaðarins, er
jarðlífið í ólýsanlegri hættu, sagði
dr. Caldicott, sem líkti mannkyn-
inu við sjúkling sem haldinn væri
banvænum sjúkdómi, sem aðeins
væri hægt að bjarga með róttæk-
um aðgerðum þegar í stað. Hún
hét sérstaklega á konur, sem fætt
hafa af sér líf og geta því ekki
gleymt gildi þess og dýrmæti, að
berjast gegn vitfirrtum vígbúnaði
stjórnmálamanna, sem eru eins og
„níu ára strákar í leik í sandkass-
anum“.
Það var komið verulega við
kaun íbúa hins vestræna heims í
ræðu hins kunna þýska guðfræð-
ings Dorothee Solle. — Kristur
kom í heiminn, svo að allir mættu
hafa líf og nægtir, sagði dr. Solle,
— en tveir þriðju hlutar jarðarbúa
þekkja ekki annað en sárustu ör-
birgð og eiga enga von um að eign-
ast betra líf, því að efnahagskerfi
heimsins hafa harðneglt þá niður í
átakanlegustu eymd. — En þján-
inguna er ekki síður að finna með-
al hinna ríku þjóða, þar sem tóm-
leiki og tilgangsleysi rýrir lífs-
hamingju fólks. — { Þýskalandi
eru margir hættir að planta
trjám, þeir sjá enga framtíð, sagði
dr. Solle og hún varaði fólk þriðja
heimsins að fylgja fordæmi vest-
rænna þjóða. — Leitið ekki þeirra
nægta, sem við treystum á, þær
eru tálmyndir og skilja okkur að
frá guði. Þær gera okkur rík — og
dauð. Hún kvað Vesturlandamenn
réttilega fordæma apartheid-
stefnu S-Afríku. En apartheid er
líka leið okkar að hugsa, finna til
og lifa án þess að gera sér grein
fyrir hvað gerist í kringum okkur.
Við græðum á bræðrum og systr-
um í suðri og látum okkur vel líka.
— Við fyllum ekki tómleika hjart-
ans með ódýrum helgiblæ, við
verðum að tæma okkur sjálf af
góssi lífsins til þess að geta þegið
nægtir guðs, sagði Dorotee Solle.
— Hinn byltingarkenndi boð-
skapur kristindómsins er sá, sagði
John Wikström, hinn nýí erkibisk-
up Finna, um efni dagsins, — að
Jesús Kristur konungur lífsins
hefur komið í hinn hrjáða heim.
Hann hefur komið í dularklæðum
sem augu trúarinnar greina. En
hann er leiðtogi vaxandi mót-
stöðuhreyfingar, sem við erum öll
kölluð til þess að starfa í. Við sjá-
um þar ýmis tákn hins nýja kraft-
ar, sem mun að lokum brjóta end-
anlega á bak aftur myrkraöfl
þjáningar og dauða.
Yfirskrift heimsþingsins er:
Jesúr Kristur — Líf heimsins.