Morgunblaðið - 20.08.1983, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. ÁGÚST 1983
Guðmundur Guð-
mundsson frá Blómst-
urvöllum - Minning
F«ddur 7. aprfl 1893
Dáinn 7. ájfúst 1983
nÞið ljómið heið og breið og blá
mín björtu Austurfjöll.
Þar kveiktu ljósin bros á brá
í bernsku álfahöll.
Því birtir alltaf yfir mér
er æsku guða vé,
í anda við hvert hljómspil hér
ég há og fögur sé.“
(G.G.)
Oft hvarflar hugur minn austur
á Stokkseyri. En aldrei fremur en
þegar eitthvert af börnum strand-
arinnar og sléttunnar kveður. Þá
finnst mér alltaf, að andi þeirra
svífi inn í sóldýrð bláfjallageims-
ins í austri.
Þar vakir eilífðin ein yfir silfur-
bláum Eyjafjallatindi.sem klæðist
gullrauðum loga við aftanskin sól-
ar við hafsbrún og heiðar í vestri.
Hvergi er víðsýnið meira en frá
Stjörnusteinum og Sjónarhólum
austast i þessu friðsæla þorpi. Þar
tengjast fortíðarminningar og ei-
lifðarvonir í eitt.
Hugurinn skynjar töfra marg-
slunginnar fjölbreytni á ævibraut-
um horfinna vona. Þar tengjast
vonir og vonbrigði, gleði og sorgir,
sigrar og ósigrar ævibrautar við
faðmlög hafs og strandar.
Og einmitt sú mannsævi, sem
mótast af þessari víðáttu í mund-
um brims við sker og elds við
jökla, verður svo undarlega fjöl-
breytt, mitt í hversdagsleika erf-
iðis og rauna, óska, sem aldrei
rætast og aflrauna, sem virðast án
árangurs.
Aldrei fremur ætti að skiljast
námið í lífsins skóla og tilgangur
þess á eilífðarvegum, en þegar lit-
ið er yfir nær aldarveg þessara
barna víðsýnisins við stjörnu-
steina þeirra vona, sem aðeins eru
„auðlegð á vöxtum í guðanna ríki".
Það nám er mótað hinni miklu
fjölbreytni við faðm hafs og fjalla.
Þessar og þessu líkar myndir
svifu um huga minn, þegar ég
frétti um brottför Guðmundar á
Blómsturvöllum yfir móðuna
miklu, sem heimana skilur.
Ég man hann vei sem sérstæðan
myndarmann, hlédrægan, fálátan,
en samt búandi yfir óræðum
krafti í leynum sálar sinnar.
Krafti, sem alltaf virtist unnt að
luma á, þegar allt um þraut, og
bæði hann og aðrir hugðu ekki
annað en uppgjöf á næsta leyti.
Uppgjöf bæði líkama og sálar.
En samt liðu árin. Og alltaf var
eitthvað verið að starfa, oft, já
oftast af veikum burðum í næstum
heila öld. Þótt fæstar kannske
engar af óskum hans, þessa gáfaða
sveitadrengs og vormanns alda-
mótanna, óskir um menntun og
frama, gleði og gæfu ættu eftir að
rætast, þá virtist hann sannarlega
til fjölbreytni fæddur á öllum
starfssviðum hversdagsins í æsku,
manndómi og elli.
Hann hóf störf sem barn ís-
lenskrar sveitar. Fljótlega eftir
fermingu á áraskipum í stormum
og hættum við Loftsstaðasand og
Þorlákshöfn, síðar á skútum og
stærri skipum. Nítján ára að aldri
var hann ráðinn á fiskiskipið Geir
frá Hafnarfirði, en átti langa
sjávargötu um heiðar vestur. Varð
of seinn um borð. En það varð til
lífs, því Geir fórst í þeirri veiði-
ferð með allri áhöfn, þar með tal-
inn Þorkell bróðir hans. Þannig
var öryggi æskunnar í þá daga.
Svo varð hann bóndi í Gaul-
verjabæjarhreppi í Rútsstaða-
Norðurkoti, eftir föður sinn. En
það var ekki lengi. Hann veiktist
25 ára að aldri af spönsku veikinni
og náði vart heilsu að fullu. Varð
að fara að Vífilsstöðum sem
berklasjúklingur. En varð samt
einn hinna fáu, sem útskrifaðist
þaðan með viðhlítandi heilsu til
nokkurra starfa. Hann varð eitt
hinna fjölhæfu aldamótabarna ís-
lands. Þó undarlegt mætti virðast
kom nú í ljós, að hann var ekki
síst hæfur til handiðna. Hefði nú á
dögum lærdóms og föndurs, raf-
magns og lista, orðið meistari. Að
því stefndu óskir hans. En hvað
þýddi að eiga óskir i þá daga fyrir
dreng úr miðjum hópi 13 systkina
í koti úti í sveit?
En samt mátti segja, að honum
léki allt í höndum, ekki síst hús-
gagnasmíði. Hann fékkst því við
fjölbreytt viðfangsefni ævilangt,
bæði fyrir austan og hér í borg-
inni, en þoldi því miður aldrei erf-
iðisvinnu og var oft vonlítill um
t
Systir okkar,
ÓLÖF G. JÓNSDÓTTIR,
LaufAavagi 3, Stykkiahólmi,
lést þann 18. þessa mánaöar.
Syatkinin.
t
Maöurinn minn,
GUÐMUNDUR ÁGÚST GÍSLASON,
pípulagningarmaiatari,
Hjaltabakka 28,
andaöist 18. ágúst.
Fyrir hönd vandamanna,
Stafanfa Guömundadóttir.
t
Hjartans þakkir sendum viö öllum þeim sem sýndu okkur samúö
og vináttu viö andlát og útför mannsins míns og föður,
FRIÐRIKS ÞÓRDAR BJARNASONAR,
tollvaröar.
Sérstakar þakkir færum viö vinnufélögum, lögregluembætti á
Keflavíkurflugvelli og Goifklúbbi Suöurnesja.
Fyrir hönd vandamanna.
Guörún Bjarnadóttir,
Bjarni Friörikaaon.
sinn hag. Stundum nálgaðist það
örvæni. En alltaf birti aftur,
hversu dimmt sem varð. Samt
virtist afkoman sæmiieg, hvort
heldur í borg eða sveit. Hinar
fornu dyggðir: Sparsemi, nýtni,
nægjusemi og reglusemi voru
æðsti auður hans.
Lítum svo aðeins yfir æviveg
þessa sonar sléttunnar sunnlensku
frá síðustu öld.
Guðmundur Guðmundsson, sem
þessi minningarorð eru helguð,
fæddist 7. apríl 1893 að Syðra-
Velli í Gaulverjabæjarhreppi í
Flóa. Hann var sá níundi af þrett-
án börnum hjónanna þar, Ingi-
bjargar Stefaníu Magnúsdóttur
frá Garðbæ á Eyrarbakka og Guð-
mundar Þorkelssonar frá Oseyr-
arnesi. Hann var þá hreppstjóri í
Gaulverjabæjarhreppi. En árið
sem Guðmundur var sjö ára flutt-
ist fjölskyldan að Rútsstaða-
Norðurkoti og þar ólst hann hjá
foreldrum sínum, sem voru af
þekktu fólki komin í Flóanum.
Kona Guðmundar hét Helga
Pálsdóttir frá Vorsabæjarhóli í
sömu sveit.
Þau áttu tvö börn, Lilju Stein-
unni, sem fæddist á Vorsabæjar-
hóli, og Guðmund Helga, sem er
raftæknir hér í Reykjavík, en
fæddist á Stokkseyri. Þangað
fluttist fjölskyldan 1939. Móðir
hans lést, er hann fæddist og það
varð mikill harmur hinum ein-
mana föður, sár sem aldrei greri.
En vissulega skiptast á skin og
skúrir í okkar heimi. Hann fékk
ágæta ráðskonu, sem sá um heim-
ili hans af umhyggju og alúð í ára-
tugi, Jónfríði Olafsdóttur frá
Hænuvík við Patreksfjörð. Reynd-
ist hún honum og börnum hans
traust vinkona, ásamt sonum sin-
um. Hún dvelur nú að Kumbara-
vogi á Stokkseyri.
Lilja giftist Ragnari Svein-
bjarnarsyni, bryta, frá Stykkis-
hólmi, en er nú ekkja.
1979 fluttist Guðmundur til
Reykjavíkur og dvaldi í þrjú ár á
heimili sonar síns, Guðmundar
Helga og konu hans, Sigríðar
Sveinsdóttur, sem gerðu honum
allt til gleði, sem unnt var.
Síðasta árið dvaldi Guðmundur
á Grund við Hringbraut 50 og undi
sér þar hið besta eftir atvikum.
Hann var innilega þakklátur öll-
um, sem voru honum vel, fyrr og
síðar.
Guðmundur var mjög ættfróður
maður og las fræðibækur af mikl-
um áhuga. Þrátt fyrir skerta
krafta til erfiðisvinnu var hann
áhugasamur, traustur og trúr, að
hverju sem hann gekk, hagsýnn og
handlaginn, hjálpsamur og góð-
viljaður.
Hann skilar því afabörnum sín-
um og niðjum öllum, hinum besta
arfi til gæfu og blessunar, sem þau
eru vís til að vaxta á hinn besta
hátt við nýja og betri aðstöðu.
Við biðjum þessum aldna vini,
eilífðarheilia á blómsturvöllum á
vonaströnd trúar og elsku.
Ég veit að æskuströndin hans
býr honum mjúka sæng í bleikum
sandi við eilífðaróma hafsins og
dýrð sólaruppkomu yfir Austur-
fjöllum.
Þangað stefnir hugur í hásum-
ardýrð, þar sem við sungum svo
oft:
„Þín ásjóna móðir hér yfir mér skín,
með alskærum tárum krystalsdagga.
Und miðsumarhimni sé hvílan mín.
Hér skaltu ísland barni þinu vagga.“
(St.Th.)
Drottinn blessi minningu Guð-
mundar á Blómsturvöllum og veiti
ástvinum hans öllum og niðjum,
systur hans og ættingjum sannar
heillir um ókomin ár.
Árelíus Níelsson
Nikolai Elíasson
bóndi — Minning
Einn þessara dimmu rign-
ingardaga sumarsins fékk ég til-
kynningu um að Niolai í Keflavík
væri dáinn og dagurinn varð enn
myrkari. Þó að menn gangi ekki
heilir til skógar kemur fregn um
andlát alltaf jafnmikið á óvart.
Við þessi tímamót reikar hugur
minn heim á Berg þar sem svo
yndislegt var að koma hvort held-
ur sem var í heimsókn eða til
lengri dvalar. Þar var alltaf tekið
á móti gestum og gangandi með
hjartahlýju og af mikilli gestrisni.
Þar var nóg rúm fyrir alla.
Sem barn og unglingur dvaldi
ég oft hjá þeim hjónum, Sjönu
frænku minni og Nikolai, um
lengri eða skemmri tíma. Við börn
systkina þeirra hjóna áttum þar
alltaf örugga höfn og á loftinu hjá
þeim bjuggu einnig foreldrar Nik-
olai sín siðustu ár, eftir að þau
brugðu búi.
Nikolai var fæddur í Reykjavík
24. júní 1912. Hann var sonur
hjónanna Kristínar Mensanders-
dóttur og Elíasar Nikulássonar.
Hann ólst upp í foreldrahúsum
ásamt fimm systrum. Eftir ferm-
ingu flutti hann með fjölskyldunni
að Bala í Þykkvabæ og þar eyddi
hann unglingsárum sfnum.
Árið 1935 kvæntist Nikolai
Kristjönu Jónsdóttur frá Ásmúla.
Þau voru jafn gömul upp á dag.
Þau eignuðust fjögur börn; Axel,
tæknifræðing, kvæntan Ásu Sig-
urjónsdóttur, þau búa i Garðabæ;
Elías, pípulagningarmeistara,
kvæntan Þórunni Torfadóttur,
þau eru búsett i Keflavik; Jón,
kvæntan Erlu Belberps, þau eru
búsett í Grindavík þar sem Jón
rekur vélsmiðju, og Kristínu, gifta
ólafi Kjartanssyni, tæknifræð-
ingi, þau búa í Garðinum. Barna-
börnin eru nú orðin 13 talsins.
Nikolai og Sjana voru frum-
byggjar á Bergi við Keflavik. Þau
byggðu sér hús í grjótinu þar, hóf-
ust handa við að ryðja grjótinu
burt og ræktuðu síðan tún með
ágætum árangri, sem varð til þess
að fleiri komu á eftir og byggðu
sér hús á þessum stað.
Þau sköpuðu sér þarna aðstæð-
ur til búskapar og stunduðu kúa-
og svínabúskap i mörg ár. Árum
saman aðstoðaði Nikolai við dýra-
lækningar á Suðurnesjum, því að
hann var dýralæknir af guðsnáð.
Dýralækningastarfinu fylgdu
margar ferðir um Suðurnesin, tók
hann okkur krakkana oft með i
Birting afmælis- og
minningargreina
A ,'GLI skal vakin á því, að afmælis- og minn-
ingargreinar verða að berast blaðinu með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í mið-
vikudagsblaði, að berast í síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með greinar aðra daga. í
minningargreinum skal hinn látni ekki ávarpaður.
Þess skal einnig getið, af marggefnu tilefni, að frum-
ort ljóð um hinn látna eru ekki birt á minningar-
orðasíðum Morgunblaðsins. Handrit þurfa að vera
vélrituð og með góðu línubili.
þessar ferðir og fræddi okkur um
marga hluti. Á ég margar og góð-
ar minningar frá þessum ferðum.
Einnig eru mér minnisstæðar
ferðir um nágrenni Keflavíkur til
heyöflunar, sérstaklega þegar
heyjað var í Höfnunum. Á þeim
árum var það mikið og merkilegt
ævintýri þegar Nikolai flutti heyið
heim á vörubílnum sínum. Við
krakkarnir vildum fá að vera uppi
á heyinu. Nikolai gerði sér lítið
fyrir, gerði djúpa holu í heyið,
setti okkur í holuna og strekkti
síðan net yfir allt saman. öryggi
okkar var borgið og draumur
okkar rættist. Þannig eru ótal
minningar. — I öllum sínum
önnum hafði hann alltaf tlma
fyrir okkur. Mér finnst það lýsa
nokkuð vel manninum og barn-
elsku hans er hann var eitt sinn
spurður hvort hann ætti alla þessa
krakka sem hann var með. Hann
svaraði að meðal annars ætti
hann mig ekki. Mér líkaði það ekki
rétt vel og sagði snöggt: „Víst áttu
mig.“
En börn verða fullorðin og fara
út í hringiðu lífsins — lífskapp-
hlaupið veldur því að fólk er svo
önnum kafið að það má ekki vera
að neinu. — Þannig fór fyrir mér,
því miður, og ferðum mínum upp á
Berg fækkaði — en ég vissi þó að
þar voru alltaf traustir vinir.
Elsku Sjana mín, ég veit að
systkinin þín hefðu viljað þakka
Nikolai alla hjálpsemi og tryggð
sem hann hefur ávallt sýnt sínu
tengdafólki og hugsa til hans með
söknuði. Við Bjarni og stelpurnar
sendum þér og fjölskyldunni
okkar dýpstu samúðarkveðjur og
biðjum góðan guð að styðja þig og
styrkja.
Rut Guðmundsdóttir