Morgunblaðið - 14.10.1983, Qupperneq 9

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. OKTÓBER 1983
41
áttu aö geta hafiö fulla nýtingu
þessara auölinda á 300—600 m
dýpi, en undirbúningur er þegar
vel á veg kominn, aö því er þessa
vinnslu varöar.
Til þess aö geta hafiö slíka
málmvinnslu af fullum krafti, hafa
verið hugmyndir uppi um notkun
sérstakra sjálfvirkra neöansjáv-
artrilla, vélmenna og auk þess þarf
svo kafara til starfa niöri á hafs-
botninum. Þær ofgnóttir af málm-
um, sem þessar kúlur á hafsbotni
hafa aö geyma, munu aö áliti sér-
fróöra manna fullnægja vel þörfum
alls heimsins á kopar í 6000 ár og
á nikkel í 150.000 ár. Þarna er sem
sagt ekki um nein smáræöis verö-
mæti aö ræöa, og því mjög mikiö í
húfi, aö vel takist til um nýtingu
þessara feiknalegu auölinda. Til
þess aö nýta sem bezt öll þessi
gífurlegu auðævi hafsins, sem til-
heyra mannkyninu öllu, munu all-
mörg lönd, þeirra á meðal Frakk-
land, innan skamms undirrita sér-
stakan hafréttarsáttmála Samein-
uöu þjóöanna varöandi nýtingu
hafsbotnsins og sjávarins. Viö er-
um nú þegar búnir aö afmarka og
gera athuganir á mjög svo athygl-
isverðu hafsvæöi, um þaö bil
450.000 ferkílómetra aö stærö, á
noröanveröu Kyrrahafi. Viö þessar
athuganir hefur veriö beitt fjöl-
þættum mælingum meö hljóð-
dýptar-mæliútbúnaöi rann-
sóknarskipsins „Jean Charcot", en
þessar mælingar hafa gert okkur
kleift aö teikna kort af hafs-
botninum á þessu svæði. Sam-
hliða þessu hefur svo neöansjáv-
ar-farkosturinn „Raie“ unnlö
stanzlaust aö Ijósmyndun hafs-
botnsins á þessum slóöum.
Hafiö er líka risastór olíugeymir.
„Þaö er mikil nauösyn, aö hin öfl-
ugri olíufélög fari aö nýta aö fullu
þau auöævi, sem liggja falin undir
höfunum, og fer mikilvægi þess
stööugt vaxandi. Nú þegar koma
um 21% af olíuframleiðslu heims-
ins af hafsbotni. Eins og sakir
standa er olíumagnið í neöansjáv-
ar olíulindum álitiö vera um 23
milljaröar tonna, en þaö samsvar-
ar um fjóröungi allra þekktra olíu-
birgöa heimsins," segir í nýjustu
útgáíu hinnar frægu frönsku
alfræöioröabókar Larousse i kafla
þeim, sem fjallar um hafiö.
^Búseta manna
neðansjávar
Þá eru einnig uppi enn aörar
hugmyndir um nýtingu sjávarins.
Þarna er t.d. um flóöorku sjáv-
arins aö ræða; ein raforkustöö viö
mynni fljótsins la Rance er nú þeg-
ar drifin meö þessari orku. Þá er
líka fyrir hendi hitaorka hafsins,
sem er raunar vindafliö, ummynd-
aö meö hjálp vindaflstööva, sem
staösettar veröa á hafi úti.
í því skyni aö safna saman öllum
fáanlegum upplýsingum um haf-
svæöin og allt, sem þeim viðkem-
ur, ásamt öllum uppfinningum,
uppgötvunum og yfirliti um fram-
kvæmdir, hefur Jacques Rougerie
1 hyggju að stofna sérstakan
„heimsbanka sjávargagna", eins
konar háskólastofnun, sem komiö
yröi upp um borö í skipi, er væri
500 metra breitt.
En hvernig verða svo lífshættir
þeirra manna, sem í framtíöinni
veröur falið þaö hlutverk aö vinna
viö nýtingu auölinda hins „bláa
meginlands“, auölinda, sem án
nokkurs vafa eiga eftir að reynast
enn fleiri en menn vita um núna?
Þeir munu sennilega búa í húsum,
sem hönnuö veröa eftir lifandi fyrir
myndum: marglittum, kröbbum og
skeldýrum. „Bústaðirnir munu
veröa festir viö klappir og kletta
neöansjávar meö eins konar klóm
úr trefjagleri, og þau munu horfa á
mig meö sínum útstandandi hálf-
hvolfs-gluggum,“ segir Jacques
Rougerie, þegar hann er aö útmála
útlit þessara húsa. Bústaöirnir
veröa örugglega geröir úr sérstakri
sveigjanlegri steypu og úr mjúku
plasti, sem hefur mikla aölögunar-
eiginleika. í þessum þorpum munu
menn geta séö börn aö leik viö
tamda kolkrabba, sjávarbændur á
leið heim frá ökrunum undir leiö-
sögn höfrungs, sem er gjörkunn-
ugur leiðinni heim til sjávarbýlisins.
í staöinn fyrir bifreiö munu sjáv-
arbúar nota hávaöalausa „vatns-
þotu“, sem þaö verður „stórt hvolf-
laga farartæki, bláleitt, gyllt eöa
bleikt á lit, sem gengur fyrir vatns-
orku“. Á þennan hátt komast
menn allra sinna leiöa á neöan-
sjávarbrautunum. Enn eru þetta
ekkert nema draumsýnir, en
spurningin er bara, hve lengi?
manngerð
Maöurinn mun smátt og smátt
taka aö aölagast lífsskilyröunum í
þessu nýstárlega umhverfi.
Brjóstkassi hans mun þróast og
aöhæfa sig ööru vísi aöstæöum.
Þaö verður þannig unnt fyrir
manninn aö halda sig lengur á
miklu dýpi en áöur og vinna bug á
þeim vanda, sem ofkæling felur í
sér. Sama máli gegnir um þau
vandamál, sem eru samfara af-
þrýstingi; á þeim mun einnig finn-
ast örugg lausn. Þannig mun maö-
urinn fara af þurru landi ofan í haf-
iö og aftur upp á land, án þess aö
bíöa skaöa á nokkurn hátt. I því
sambandi er til dæmis einkar at-
hyglisvert aö sjá, hvernig þeir
menn, sem hafa atvinnu sína af því
aö safna svömpum af hafsbotni,
viröast aö staöaldri geta kafaö
niöur á 70 m dýpi, án sýnilegra
öröugleika og án þess aö bíöa
heilsutjón af.
Eins og málum er háttaö núna,
er algengt, aö fólk sé gagntekiö
vanlíöan neðansjávar, sem gerir
þaö aö verkum, aö þaö getur ekki
haldið sig ýkja lengi undir yfirboröi
sjávar í senn.
„Þegar maöurinn hefur endan-
lega sigrast á þessari hræöslutil-
finningu, fer hann aö njóta lífsins í
hafinu í ríkum mæli,“ er álit Jacqu-
es Rougeries.
Þessir „sjávarbúar" veröa ham-
ingjusamar mannverur, sem óhik-
aö hafa fasta búsetu í sjónum og
hafa líka þá kunnáttu til aö bera,
aö sjávarumhverfi þeirra veröur
haldiö ómenguöu. Þetta fólk verö-
ur laust viö alla streitu og mun
hafa fullt vald á líkama sínum neö-
ansjávar og geta hreyft sig næst-
um því fullkomlega eölilega, miöaö
viö þá, sem búa á þurru landi.
Þaö má jafnvel gera ráö fyrir
því, aö skynjun mannsins og við-
brögö veröi skýrari í hinu vota um-
hverfi. Þegar horft er enn lengra til
framtiöarinnar, þá getur vart talizt
nokkur vafi á því, aö maöurinn
muni síöar taka stökkbreytingum
neöansjávar, alveg eins og reyndin
er meö dýr, sem aölagast nýjum
aöstæöum, þegar þau hafa fyrir
löngu verið tekin úr sinu eðlilega
umhverfi.
^Böm að leik
neðansjávar
Þótt þessa veruleika sé enn
langt aö bíða, hafa samt nokkur
börn fengiö aö leika sjávarbúa um
stund. I Porticcio viö Miöjaröarhaf
fengu börnin svolitla nasasjón af
neöansjávarlífi áriö 1981. Þau
dvöldu í eins konar risavöxnum
kúlum úr gagnsæju plasti, loftfyllt-
um, og voru kúlurnar festar viö
hafsbotninn á þriggja metra dýpi,
og hægt að tengja þær saman
þrjár og þrjár. Eftir aö börnin voru
komin inn fyrir lokubúnaöinn á kúl-
unum og síöan áfram inn í kúlurnar
sjálfar, tóku þau af sér grímurnar
og losuöu sig viö súrefniskútana.
Þau boröuöu matinn sinn, sem þau
höföu komiö meö í hitabrúsum,
röbbuðu saman, léku sér um stund
og hlustuöu á „söng hvalanna"
eins og var við hæfi umhverfisins.
Utan viö kúlurnar fengust þau viö
ræktun sjávargróöurs, fóöruöu
fiskana og börnunum tókst jafnvel
aö gera þá hænda að sér og temja
aö nokkru leyti.
„Tilraun sem þessi, sem fram fer
á ekki meira dýpi, er eiginlega al-
gjörlega hættulaus. Hún var gerö
til þess eins aö kanna sálfræöileg
áhrif þessa umhverfis á börnin en
engan veginn hin líkamlegu áhrif,“
segir Jacques Rougerie. Þessir
ungu, eldheitu áhugamenn viö að
læra neðansjávarlífsháttu eru
reiöubúnir til að halda tilraunum
sem þessum áfram siöar; þaö er
enginn vafi á, að þessi börn gera
sér fulla grein fyrir þvi, aö þau eru
frumherjar í stóru ævintýri.
Þýtt úr franska tímaritinu Maria Franca.
Vantar milliveggi
í heila blokk?
— Kannski
klæðningar líka í
loft eða á veggi?
Gerum efnis- og
kostnaðaráætlun.
M4Tf
VERKSMIÐJULAGER
ÁRMÚLA 7
SÍMAR 31600-31700
HÁÞRÝSTI-
VÖKVAKERFI
SérhæfÓ þjónusta.
Aóstoóum vió val
og uppsetningu
hvers konar
háþrýstibúnaóar.
RADIAL
stimpildælur
= HEÐINN =
VÉLAVERZLUN-SIMI 24260
LAGER-SÉRPANTANIR-ÞJÓNUSTA
#
— c.
•é -• af
Fer inn á lang
flest
heimili landsins!