Morgunblaðið - 06.12.1983, Blaðsíða 30

78
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 6. DESEMBER 1983
Græskulaus
veröld
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Bjarne Reuter
Kysstu stjörnurnar
Ólafur Ilaukur Símonarson þýddi.
Kápumynd: Mette Svarre
Mál og menning
Reykjavík 1983.
Kysstu stjörnurnar er framhald
sögunnar Veröld Busters. Hér
hittir lesandinn aftur drenginn
Buster, afkomanda hins fræga
Fallbyssu-kóngs Oregon í Laredo
Tívolínu. Hann þeysir á Hross-
hárs-Kalla um göturnar í hverfinu
sínu í Kaupmannahöfn. Hesturinn
er raunar búinn til úr hrosshárs-
dýnu og kústskapti. Buster er
kominn í rauðu galdrabuxurnar
sínar og annar klæðnaður hans er
eftir því. Hann er i í æfingaleið-
angri. Það á að sviðsetja leikrit í
skólanum og áður en valið er í
hlutverk er Buster kominn í aðal-
hlutverkið í hug sínum.
Drengurinn er hugkvæmur og
athafnasemi hans á sér raunar
engin takmörk. í skólanum er
hann þekktur fyrir græskulaus
uppátæki sem fá oft óþægilegan
endi. Kennarar og skólayfirvöld
eru jafnan á nálum þegar Buster
er nærri og líka ef hann er fjar-
verandi. Það er ekki að ástæðu-
lausu eins og sýndi sig best þegar
skólastjórinn varð sextugur, og
Buster var ekki mættur í bekkinn
sinn.
Nú eru Stóri-Lars og ívar hætt-
ir í skóla og hættir að hrekkja að
mestu. En það er ágætt að hafa þá
í nálægð, ef eitthvað fer úrskeiðis
sem hægt er að kenna þeim um.
Fallega, tónelska systirin Inge-
borg er sjálfsögð í skólaleikrit án
þess að hafa fyrir því. Hún þarf
ekki að lenda í því að bera þungan
fleka inn á leiksviðið í stað þess að
vera í aðalhlutverki. En hvað sem
Buster tekur sér fyrir hendur
vinnur hann það af samviskusemi
og einlægni. Og stundum hafnar
hann þar sem draumar hans hafa
skipað honum sess.
Sögurnar um Buster eru feikna
vel gerðar. Þær eru skemmtilegar,
atburðaríkar og sannar í eðli sínu.
Höfundi tekst sérlega vel að lýsa
sálarlífi þessa athafnasama, ein-
læga drengs og snertingu hans við
allt mannlíf og umhverfi, þrám
hans, vonum og vonbrigðum. Þýð-
andi hlaut þýðingarverðlaun
Fræðsluráðs Reykjavíkur fyrir
Veröld Busters. Kápumynd er að-
laðandi.
‘Aímanak
»1984
JANUAR
i t ) 4 I I i
• I U II U I) 14
. 19 1« n 19 19 39 21
. n 2i 14 n n t; a
W M U
FEBRUAR 2
nu wecx m UN MOM m TOE WCD riM THU röt nn U» SAT M\wm
9 1 2 3 4 ifS
6 5 6 7 8 9 10 11 MAHS
7 12 13 14 15 16 17 18
8 19 20 21 22 23 24 25 - 4 9 8 7 8 9 »
9 26 27 28 29 18 19 m « U U M ; S N 11 ■ N M 11
Vandað litprentað 12 síðna almanak með
uöldum landslagsmyndum. Tilualin gjöf til
uina heima og erlendis um jól og áramót.
Sendum í póstkröfu.
Aðrir útsölustaðir:
Rammagerðin og bókauerslanir.
Háholti 14 Pósthólf 20 - 270 Varmá
Mosfellssveit - Sími 66620
La Traviata
séð fremur en heyrð
Teresa Stratas (Violetta) f fangi Placido Domingo (Alfredo).
Kvíkmyndir
ÓlafurM. Jóhannesson
La Traviata séð fremur en heyrð
Nafn á frummáli: La Traviata.
Handrit og stjórn: Franco Zeffir-
elli.
Tónlistarstjórn: James Levine.
Tónlist: Giuseppe Verdi.
Kvikmyndastjórn: Ennio Guarni-
eri.
Búningar: Piero Tosi.
Libretto: Francesco Maria Piave.
Sýnd í Bíóhöllinni.
Ég er kannski ekki rétti mað-
urinn til að fjalla um þá kvik-
mynd Franco Zeffirellis sem nú
getur að líta uppí Bíóhöllinni.
Myndin nefnist eins og menn
vita La Traviata í höfuðið á
hinni frægu óperu Verdis, enda
hér á ferð ópera á filmu. Meinið
með undirritaðan er að hann
hefir hvorki gaman að óperu sem
slíkri né hundsvit á þeirri tónlist
sem þar er framin. Er einlæg
von mín að hinir ágætu tónlist-
argagnrýnendur blaðsins sjái
sér fært að skoða tónlistina i
myndinni, ég get svo lýst per-
sónulegri upplifun minni af
kvikmyndinni La Traviata. En
hvar skal byrja, myndin er einn
söngur frá upphafi til enda og
svo magnaður á stundum að
ómúsíkalskt eyra roðnar af
hrifningu. En fleira kemur til
sem vekur undrun og hrífur hinn
ómúsíkalska kvikmyndagagn-
rýnanda með í leikinn. í La Tra-
viata er nefnilega framreidd
ágætis veisla fyrir augað.
Sviðsbúnaður er slíkur sem hæf-
ir tragísku ástarævintýri Viol-
ettu (Teresa Stratas) og Alfred-
os (Placido Domingo). Þó finnst
mér gæta ofhlæðis á stundum
hvað varðar blómskrúð, eins og
blessað fólkið sé statt í gróður-
húsi. En þess ber auðvitað að
gæta að hér fer suðrænn andi
yfir svið, sem skynjar harmsögu
Violettu á nokkuð annan hátt en
hinn germanski stofn sem hugs-
ar gjarnan á nótum Bauhaus-
skólans.
Þá kom mér hressilega á óvart
hvílíkur fimakraftur leynist í
söngkonunni Teresu Stratas
þeim álfakroppi er virðist hanga
saman á sinunum, en syngur svo
hallir nötra. Fannst hinum
ómúsíkalska, heimstenórinn
Placido Domingo, blikna í sam-
anburði við þennan ójarðneska
söngfugl, sem líka býr yfir
ómældum leikhæfileikum, slík-
um sem ýta við tárapokunum
jafnvel þótt gamalkunna
atburðarásin sé lítt sannfær-
andi. Talandi um Domingo þá er
best að játa að Stefán íslandi
hljómar ætíð ljúfastur tenóra í
eyrum hins ómúsíkalska. En
fleiri en söngfuglar flögra um í
þessari stórfenglegu óperumynd
og er viða sótt fanga enda Zeffir-
elli þekktur að vönduðum vinnu-
brögðum, þannig leitar hann að
dönsurum í nautabanadansinn
til höfuðstöðva klassíska ball-
ettsins sjálfs Bolshoj, en þaðan
stökkva inná sviðið Ekaterina
Maksimova og Vladimir Vassil-
jev. Því miður fatast mynda-
tökustjórnin í hinu stórfenglega
nautabanaatriði, þannig að
kvendansararnir njóta sín lítt en
Vassiljev kemur þó ágætlega út í
dansi nautabanans.
Ég verð að segja að mér hlýn-
aði um hjartarætur að sjá
hversu eðlilega listafólk austurs
og vesturs féll að heildarmynd
þessa atriðis og bræddi þannig
andartak þann kalda stríðsmúr
sem kaldrifjaðir stríðsmenn
hafa nú reist milli alþýðu; þeirr-
ar sem er í andlegum fjötrum og
hinnar sem enn getur sagt hug
sinn óáreitt. Mér fannst þetta
atriði lyfta myndinni uppá æðra
svið, þar sem listin ein ræður
ríkjum og í krafti hreinleika síns
neyðir valdsherrana til uppgjaf-
ar svo hinn friðelskandi hvers-
dagsmaður megi taka óhræddur
í hönd bróður síns, hvar sem
þann er að finna. Svona hugsa
ómúsíkalskir menn, hinir músík-
ölsku sjá vænti ég bara sönginn.
Því læt ég lokið máli mínu og
vísa myndinni til hinna músík-
ölsku en vil þó láta þess getið að
La Traviata í búningi Zeffirellis
er ekki síður veisla fyrir augað
en eyrað og ekki má gleyma að
textinn sem fylgir myndinni er
mikil bót fyrir þá sem vilja lepja
söguþráðinn þá háa C-ið sker í
eyrun.
Dýrmætar söngperlur
Einars Kristjánssonar
Hljóm-
plbtur
Árni Johnsen
Það hefur verið skemmtilegt
að vera íslendingur þegar þrír
íslenzkir stórsöngvarar unnu
þar samtímis hjá Konunglega
leikhúsinu í Kaupmannahöfn,
tenórarnir Stefán Islandi, Einar
Kristjánsson og Magnús Jóns-
son, en sá síðastnefndi syngur
enn fullum hálsi og leyfði sér
þann munað ekki alls fyrir löngu
að hafna boði um að syngja í
Metropolitan-óperunni í New
York.
Einar Kristjánsson tenór heit-
ir nýútkomin plata hjá Fálkan-
um, en platan hefur að geyma 22
íslenzk sönglög, sem mörg hver
eru perlur í íslenzkum ljóðasóng.
Einar Kristjánsson var svo
stór í sniðum sem listamaður að
hann var á heimsmælikvarða og
hefði getað gengið inn í hvaða
óperuhús sem var í heiminum og
sungið í fremstu röð margra
stórkostlegra söngvara.
Ljóðaplata Einars undirstrik-
ar vel hve frábærlega vel rödd
hans var skóluð og túlkun hans
svo hárfín og næm að unun er á
að hlusta. Smekkur fyrir rödd-
um er að öllu jöfnu misjafn, en
sðngrödd Einars er hafin yfir
skiptar skoðanir í því efni, svo
björt er hún og fögur og það er
mikils virði að eiga söng hans á
hljómplötu, því það er mikilvæg-
ur þáttur í að vernda menningu
íslands.
Lögin á plötunni eru allt gaml-
ir kunningjar þorra fólks í land-
inu, Sprettur, I dag skein sól,
Bikarinn, Draumalandið, Minn-
ing, Vögguvísa, Hamraborgin,
Mamma ætlar að sofna, Komdu,
komdu kiðlingur, Heiðbláa fjól-
an mín fríða, Kirkjuhvoll, Sökn-
uður, Sofnar lóa, Augun bláu,
Kvöldvísa vegfaranda, íslenzkt
vögguljóð á hörpu, Fuglinn í
fjörunni, Ef engill ég væri, Lind-
in, Viltu fá minn vin að sjá,
Gekk ég aleinn og Kveðjur.
Fálkinn á virðingu og þakkir
skildar fyrir það menningarstarf
sem fyrirtækið hefur lagt kapp á
með útgáfu á hljómplötum með
söng og ljóðum kunnustu ís-
lenzku listamanna og vonandi
heldur fyrirtækið áfram á sömu
braut, því það er ekki aðeins
mikilvægt fyrir líðandi stund,
heldur einnig fyrir framtíðina
sem lifandi söguritun um menn-
ingu íslands. Menn koma og
fara, en það er í rauninni ævin-
týri líkast að unnt sé að geyma
og ganga að röddum okkar beztu
söngvara.
Einar Kristjánsson átti lang-
an starfsdag á erlendri grund,
því þá var ekki rólfært fyrir
stórsöngvara hér á landi, þeir
áttu þess ekki kost að vera mat-
vinnungar með því að túlka list
sína. Einar fór utan til verzlun-
arnáms í Þýzkalandi tvítugur að
aldri, en þegar á fyrsta ári sneri
hann sér af fullum krafti mót
tónlistargyðjunni og að loknu
þriggja ára söngnámi í Dresden,
starfaði hann við öll helztu
óperuhús Þýzkalands í 14 ár. í
önnur 14 ár starfaði hann síðan
við Konunglega leikhúsið i
Kaupmannahöfn, eða til ársins
1962, að hann fluttist heim til
fslands og var kennari við söng-
deild Tónlistarskólans í Reykja-
vík þar til hann andaðist árið
1966.
Erlendis náði Einar Kristjáns-
son mestum frama á óperu-
sviðinu, en hann var ekki síðri
ljóðasöngvari og i gegnum þann
þátt rímaði hann bezt við landa
sina, enda er sem vorþeyr fari
um hlöð á kaldasta degi þegar
rödd þessa ágæta söngvara berst
fólki. Því er þessi plata Fálkans
svo dýrmæt.