Morgunblaðið - 14.02.1984, Blaðsíða 21

MORGÚNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 1984
29
fyrir neðan. Á neðsta vegarbútnum urðu ungmennin frá Vík innlyksa aöfaranótt
Morgunblaðið/Fridþjófur.
g vegir í
im stöðum
mikið strax á sunnudeginum en þó
er þarna geysilega mikið vatn og
miklar skemmdir á veginum og
görðunum," sagði Sveinn. „Garðarn-
ir ná allt frá Þórólfsfelli innst i
Fljótshlíðinni og eru í bútum niður
að Dímon en svo í einu lagi þaðan og
langleiðina niður að sjó.“
Varnargarðarnir, sem byggðir
voru að mestu á árunum milli 1940
og 1950, eru beggja vegna Mark-
arfljóts, hvergi lægri en tveir metr-
ar og neðan við Dímon talsvert
hærri, að sögn Sveins. Þeir hafa
ekki gefið sig fyrir vatnsflaumnum
að neinu marki fyrr en nú.
Fjögur ungmenni voru í bíl á leið
frá Hvolsvelli til Víkur þegar vatnið
rauf skarð í veginn og urðu þau inn-
lyksa milli vatna. Þegar starfsmenn
Vegagerðarinnar komu þar að upp
úr kl. 2 aðfaranótt sunnudagsins
urðu þeir varir við bílinn og var
björgunarsveitin á Hvolsvelli kölluð
út, því ekki var hægt að komast að
bílnum nema á bát. „Við fórum
fyrst þarna að til að kanna aðstæð-
ur en sóttum svo gúmmíbátinn,"
sagði einn björgunarsveitarmanna,
Örn Hauksson, í samtali við blm.
Morgunblaðsins. „Við komumst
vandræðalaust framhjá fyrsta
skarðinu og gátum komist í kallfæri
við krakkana en síðan var ekkert að
gera annað en að bíða birtu, enda
var mikið um grynningar, girðingar
og jakahröngl. Klukkan var orðin
hálftíu þegar þau voru komin á
þurrt. Við fórum með þau austur
fyrir, því hægara var að sigla þar og
þar tók við þeim bíll björgunar-
sveitarinnar í Eyjafjallahreppi."
i á Suðurlandsvegi austan Hvolsvallar síödegis í gær. Morifunblaðið/RAX.
Þorsteinn Pálsson á fundi Sjálfstæðisflokksins á Akureyri:
Verð til bænda verði óháð
afkomu vinnslufyrirtækja
— samkomulag um að breyta verðmyndunarkerfi landbúnaðarvara
ÞORSTEINN PÁLSSON formaöur Sjálfstæðisflokksins sagði á fjölmennum
fundi á Akureyri sl. laugardag þaö sína skoðun, aö treysta ætti stööu bænda
í þjóðfélaginu meö því að verð á afurðum þeirra yrði framvegis ákveöiö óháð
afkomu vinnslufyrirtækjanna. Verðmyndunarkern í landbúnaði yrði með því
hið sama og í iðnaði. Sagði Þorsteinn samkomulag milli stjómarflokkanna
að vinna að skipulagsbreytingum á þessu sviði.
Þorsteinn sagði þetta í fram- sem leggja mikið upp úr því að fá
haldi af umfjöllun hans um að
huga þyrfti að margskonar skipu-
lagsmálum í atvinnulífi lands-
manna. Hann sagði síðan: „Um
langan tíma hafa verið miklar erj-
ur í landinu á milli neytenda og
framleiðenda landbúnaðarvara.
Það er svo komið að bændur eru
litnir hornauga af neytendum,
framleiðsluvörur þeirrar keyptar.
Við megum ekki undir neinum
kringumstæðum láta þetta
ástanda magnast. Við vitum það
líka, að bændur í þessu landi búa
margir hverjir nú við mikla erfið-
leika. Þeir hafa orðið fyrir þyngri
búsifjum en ýmsar aðrar stéttir.
Eigi að síður magnast óánægjan.
Á þessu sviði þurfum við því að
vinna að skipulagsbreytingum og
við höfum samið um það við okkar
samstarfsflokk, að að því skuli
unnið. Ég held að það væri hyggi-
legt að treysta stöðu bænda með
því að ákveða verð á þeirra afurð-
um óháð afkomu vinnslufyrir-
tækjanna. Ég held að með því
móti mætti skapa bændum sterk-
ari og betri aðstöðu og ég held að
það mundi fullnægja kröfum neyt-
enda, að vinnslufyrirtæki land-
búnaðarins lytu sama verðmynd-
unarkerfi og iðnaðurinn.“
Pólitísk ábyrgð á stjórn-
um ríkisbankanna
— meðan þeim er ekki breytt í hlutafélög
FORMAÐUR Sjálfstæðisflokksins, Þorsteinn Páisson, sagði m.a. á fundi
sem Sjálfstæðisflokkurinn gekkst fyrir á Akureyri sl. laugardag, að hann
teldi það í hæsta máta óeðlilegt, ef sú þróun héldi áfram sem nú hefði örlað
á, að bankarnir yrðu einhvers konar sjálfseignarstofnanir bankastjóra og
bankaráða, sem enga ábyrgð bæru gagnvart einum eða neinum. Hann sagði
það aftur á móti skoðun sjálfstæðismanna, að breyta ætti ríkisbönkunum í
almenn hlutafélög og losa þannig um pólitíska stjórn þeirra. Um þetta hefði
þó ekki náðst samstaða í nefnd sem unnið hefði að endurskoðun bankakerf-
isins.
Þorsteinn sagði m.a., að hann
gæti tekið undir þær yfirlýsingar
að pólitísk afskipti af bankakerf-
inu væru of mikil á fslandi. Það
þekktist ekki í nokkru öðru lýð-
frjálsu landi að þrír fjórðu hlutar
bankakerfis væru undir opinberri
stjórn. Hugmyndir sjálfstæð-
ismanna um að gera bankana að
hlutafélögum, sem smám saman
yrði hægt að selja á almennum
markaði, hefðu aftur á móti ekki
fengið hljómgrunn og því væri það
svo að pólitísk ábyrgð væri á
stjórnum bankanna og eitt af mik-
ilvægustu verkefnum þeirra eins
og annarra atvinnufyrirtækja að
ráða stjórnendur. Það væri því í
hæsta máta óeðlilegt að sú þróun
héldi áfram að bankarnir yrðu
einhvers konar sjálfseignarstofn-
anir bankastjóra og bankaráða.
„En það má fara aðra leið,“
sagði Þorsteinn síðan, „það má
fara millileið, ef menn vilja í raun
og veru vinna að því marki að
draga úr pólitískum afskiptum. Ég
nefni hér að það kæmi fyllilega til
álita að innistæðueigendur í við-
skiptabönkunum myndu sjálfir
velja bankaráð og hafa þannig úr-
slitaáhrif um hverjir veldust til að
stjórna bönkunum. Með því móti
mundu bankastjórar bera fulla
ábyrgð gagnvart innistæðueigend-
um sjálfum. Meginmáli skiptir að
þeir sem stjórna bönkunum beri
ábyrgð gagnvart eigendum, hlut-
höfum, ríkisvaldinu eða inni-
stæðueigendunum. Ég tel fyllilega
ástæðu til að fara þá leið, ef það er
raunverulegur áhugi á að draga úr
of miklum áhrifum bankakerfis-
ins,“ sagði Þorsteinn Pálsson
formaður Sjálfstæðisflokksins að
lokum.
Framkvæmdastjórn Listahátíðar sendir mótmæli til Chernenko:
Sovétmenn láta eins og
Tarkowsky sé ekki til
— segir Guðbrandur Gíslason framkvæmdastjóri
KRAMKVÆMDASTJORN Listahátíðar ákvað á fundi sínum þann 2. febrú-
ar sl. að skrifa Andropov, þáverandi forseta Sovétríkjanna og aðalritara
Kommúnistaflokksins, og láta í Ijós vonbrigði sin með að sovésk menning-
aryfirvöld hafi látið eins og sovéski leikstjórinn André Tarkowski væri ekki
til. Er forsaga málsins sú að framkvæmdastjórnin samþykkti á sl. ári að
bjóða Tarkowsky á kvikmyndalistahátíðina sem nú stendur yfir, auk þess
sem farið var fram á að fá nýjustu mynd hans, Nostalgíu, til sýningar. Er
skemmst frá því að segja að kvikmyndadeild menntamálaráðuneytisins í
Moskvu sinnti hvorugu erindinu, lét reyndar eins og þau hefðu aldrei verið
borin upp, en bauðst þess í stað til að senda þrjár aðrar myndir á hátíðina.
„Tarkowsky á ekki upp á pall-
borðið hjá sovéskum yfirvöldum og
hafa þau látið eins og maðurinn og
verk hans væru ekki til,“ sagði
Guðbrandur Gíslason sem gegnir
störfum framkvæmdastjóra Lista-
hátíðar í samtali við blm. Morgun-
blaðsins. „Samtök listamanna víða
í Evrópu hafa mótmælt þeirri þögn
sem sovésk yfirvöld hafa sveipað
um Tarkowsky og með okkar bréfi
viljum. við sýna samstöðu með
þeim listamönnum austan járn-
tjalds, sem ríkisstjórnir ákveða að
þegja í hel ef þeir fylgja ekki þeirri
línu sem ákveðin er af pólitískum
yfirvöldum. Andropov tók hins
vegar upp á því að deyja áður en
bréfið var sent og því verður það
stílað á Chernenko, sem nú hefur
verið skipaður aðalritari Komm-
únistaflokksins.
Þegar við fórum fram á það að fá
Nostalgíu til sýningar svöruðu
Sovétmenn um hæl með þakkar-
bréfi um að fá að taka þátt í Lista-
hátíðinni, en minntust ekki einu
orði á Nostalgíu eða Tarkowsky,
heldur buðu okkur þrjár aðrar
myndir. Ég þáði það boð, með þeim
fyrirvara þó, að myndirnar yrðu
ekki sýndar nema okkur líkaði
þær. Sem varð ekki raunin og því
eru þær ekki á hátíðinni," sagði
Guðbrandur.
„Þeir eru hræddir við hann,
hann er svo mikið skáld," sagði
Thor Vilhjálmsson rithöfundur,
þegar blm. Morgunblaðsins spurði
hann álits á því hvers vegna Tark-
owsky væri í ónáð hjá sovéskum
ráðamönnum, en Thor hefur haft
mikinn áhuga á Tarkowski og m.a.
reynt að fá myndir eftir hann á
fyrri listahátíðir.
„Tarkowsky er einn af fínustu
filmurum heimsins og nýjasta
mynd hans, Nostalgía, var númer
eitt hjá International Film Guide á
síðasta ári, þegar þeir völdu
fremstu höfunda og kvikmyndir
ársins, þar sem landi okkar Lárus
Ýmir kom einnig glæsilega við
sögu. Annars var Tarkowsky fyrst
frægur á Vesturlöndum fyrir
kvikmynd um helgimyndamálar-
ann Andrej Ruoblov, sem var uppi
á 16. öld. Mér skilst að Frakkar
hafi á sínum tíma keypt pakka af
rússneskum myndum og þegar þeir
fóru að gramsa í pakkanum fundu
þeir þessa mynd, fóru að sýna hana
og hún vakti mikla hrifningu. Þá
hrukku Rússar við — myndin átti
víst aldrei að fara úr landi.
Síðar kom Spegillinn, marg-
slungin og stórbrotin mynd, sem
má skilja á marga vegu, orkar eins
og ljóð. En það er í henni margt,
sem má túlka sem gagnrýni á sov-
éskt þjóðskipulag, sem hinum
nærsýnu ritskoðurum þar eystra
féll ekki í geð. Þessa mynd sá ég í
París fyrir nokkrum árum og vildi
fá á listahátíð, en það tókst ekki
þá, enda var fyrst og fremst leitað
til Rússanna í sendiráðinu, sem
höfðu sýnilega takmarkaðan
áhuga á þeirri fyrirgreiðslu. En
Fjalakötturinn náði hins vegar í
myndina frá Bretlandi ári síðar, en
ég held að það sé öllu vænlegra að
leita á þau mið eftir rússneskum
myndum.
Að vísu útveguðu Rússar okkur
eina mynd eftir Tarkowsky, Stalk-
ar, sem sýnd var hér á kvikmynda-
hátíð, enda er kannski erfitt fyrir
hálfringlaða ritskoðendur, sem
sjaldnast eru skarpir, að hafa
hendur á svo torskilinni mynd,
miklu listaverki," sagði Thor.