Morgunblaðið - 14.02.1984, Page 30

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. FEBRÚAR 1984
Sólveig Soffía Jes-
dóttir — Minning
Fædd 12. október 1897
Dáin 6. febrúar 1984
Móðursystir okkar, Sólveig
Jfsdóttir, andaðist 6. febrúar sl.
Kom sú fregn okkur ekki á óvart,
því mörg undanfarin ár hafði hún
átt við vanheilsu að stríða. Vitum
við að hún hefur verið hvíldinni
fegin. Eitt af því sem hún átti
einna erfiðast með að sætta sig
við, var að þessi síðustu ár gat hún
ekkert unnið í höndunum. Handa-
vinna hennar var hreint listaverk
og nutum við systkin oft góðs af.
Við eignuðumst sængurverasett
með hekluðum milliverkum eftir
Sollu frænku og margt fleira fal-
legt. Hún var með eindæmum
gjafmild.
Við eigum margs að minnast frá
liðnum árum. Við þau elstu mun-
um hana frá því í kringum 1940 i
Vestmannaeyjum, þar sem hún
bjó ásamt Haraldi eiginmanni sín-
um og sonum á Steinstöðum. Hús-
ið Steinstaðir stendur fyrir ofan
hraun, við hliðina á fallegum álf-
hól. Okkur þótti ævintýralegt að
koma í heimsókn og sitja í stóra
eldhúsinu og gæða okkur á bökun-
um hennar og öðru góðgæti. Fyrir
utan var svo nóg svæði til að ærsl-
ast. Eitt af uppáhalds leiktækjum
okkar var gamalt bílhræ, sem stóð
úti á hlaði. Okkur var oftar en
einu sinni komið í fóstur til Sollu
þegar fjölgaði í fjölskyidunni. Hún
var natin við að ná úr okkur leið-
indum með ýmsu föndri og heima-
tilbúnum leikföngum.
Síðar fluttu þau hjónin með
syni sína niður í bæinn. Bjuggu
þau í Vöruhúsinu. Styttist þá leið-
in fyrir okkur systkinin að leita til
Sollu og sníkja okkur aukasopa.
Alltaf var tekið á móti okkur með
sömu hlýjunni.
Frá Eyjum fluttum við með for-
eldrum okkar til Reykjavíkur, en
ekki slitnuðu tengslin því við vor-
um fastagestir í Eyjum langan
tíma hvert sumar næstu árin.
Nokkrum árum seinna fluttu Solla
og hennar fólk til Reykjavíkur.
Þau höfðu fest kaup á húsinu Ás-
vallagötu 18, en löggjöf sem þá var
í gildi hindraði þau að flytja inn
fyrr en eftir eins árs búsetu í
Reykjavík. Solla flutti því til
okkar ásamt Pétri og Eiríki son-
um sínum. Haraldur varð eftir í
Eyjum, en Hörður var í skóla á
Laugarvatni.
Þessi sambúð gekk mjög vel,
þrátt fyrir þrengsli. Þessi dvöl
þeirra hjá okkur varð til mikillar
gæfu. Þennan vetur gekk lömun-
arveiki og varð Guðni bróðir
okkar mjög veikur. Lamaðist ann-
ar fótur hans. Kom menntun Sollu
sem hjúkrunarkonu sér þar vel.
Auk þess hafði hún lært sjúkra-
nudd og var hún einstaklega natin
við að þjálfa hann sem varð til
þess að hann náði fullum bata.
Eftir að þau hjónin fluttu inn á
Ásvallagötu vorum við tíðir gestir
hjá þeim. Ef maður var að vinna í
nágrenninu, þótti sjálfsagt að við
kæmum og fengjum matarbita. Á
haustin fjölmenntum við til rifs-
berjatínslu í garðinum hennar.
Jólaboðin hjá þeim hjónunum og
sonum þeirra voru ógleymanleg.
Kaffiveitingar með loftkökum og
vanilluhringjum og ég tala ekki
um hin vel undirbúnu skemmti-
atriði. Var oft mikið á sig lagt við
að undirbúa þetta allt sem best.
Við systkinin þökkum Sollu
frænku fyrir alla þá góðmennsku
og umburðarlyndi sem hún sýndi
okkur í gegnum árin. Haraldi, son-
um og barnabörnum sendum við
innilegustu samúðarkveðjur.
Kveðja frá frændsystkinunum,
Laugarásvegi 47.
Til Eyvindarhólaprestakalls
undir Austur-Eyjafjöllum er vígð-
ur vorið 18% Jes Anders Gíslason,
Stefánssonar, kaupmanns og út-
gerðarmanns í Vestmannaeyjum,
Ólafssonar stúdents og gullsmiðs í
Selkoti undir Eyjafjöllum. Hann
kvæntist skömmu áður bróður-
dóttur Sigfúsar Eymundssonar
bóksala og ljósmyndasmiðs í
Reykjavík, Ágústu Kristjönu
Eymundsdóttur, sem tekin hafði
verið 10 ára gömul í fóstur austan
frá Vopnafirði af Sigfúsi og konu
hans, Sólveigu Daníelsdóttur, frá
Langamýri í Blöndudal, A-Húna-
vatnssýslu, en þau hjón voru
barnlaus.
Þann 12. október 1897 fæðist
ungu prestshjónunum í Eyvindar-
hólum stúlkubarn, sem við skírn
hlýtur nöfn fósturmóður sinnar,
Sólveigar, og móður föður, Soffíu
Lísebet Andersdóttur Osmundsen
norsks skipstjóra, sem kvongaðist
Ásdísi Jónsdóttur af Berufjarð-
arströnd og setjast að á Heimaey.
Fyrstu sex árin elst Sólveig
Soffía upp í Eyvindarhólum. Þah
éígnast hún þrjú systkini, Gísla,
sem lifði aðeins í 9 mánuði, Guð-
nýju, sem varð tannsmiður og
kaupkona í Vestmannaeyjum og
dó þar barnlaus 1956, Önnu, sem
var tónlistarkona í Eyjum og hús-
móðir, gift Óskari Kárasyni, bygg-
ingarfulltrúa, en býr nú ekkja í
Reykjavík. Um skeið naut Sólveig
návistar ömmu sinnar, móður Ág-
ústu, Guðnýjar Pálsdóttur frá
Leiðarhöfn í Vopnafirði. í fardög-
um 1904 flutti séra Jes með fjöl-
skyldu sína austur í Mýrdal með
aðsetur í Hvammi. Þar var tvíbýli,
Norður- og Suður-Hvammur. Þar
eignaðist Sólveig ágæta leikfélaga,
sem voru þeir Gústaf Sveinsson,
síðar lögfræðingur, og Einar ól.
prófessor Sveinsson. í Mýrdalnum
stækkaði systkinahópurinn um
tvö. Ásdísi, sem aðeins lifði í 9
mánuði, og Gísla Friðrik, sem
lengi var virkur íþróttamaður og
íþróttakennari í Vestmannaeyjum
og nú er safnvörður hins ágæta
Sædýrasafns Eyjanna. Kona hans
er Magnea Sjöberg.
Faðir Sólveigar var fæddur og
uppalinn í Vestmannaeyjum og
þráði mjög heimabyggðina og þeg-
ar mágur hans Gísli J. Johnsen
bauð séra Jes starf í vaxandi
fyrirtæki sínu í Eyjum, þá þáði
hann boðið. Út í Eyjar hélt fjöl-
skylda Sólveigar 1907. Fáum árum
eftir komuna þangað hefur séra
Jes reist fjölskyldunni virðulegt
og stórt há í landi Hlíðarhúss í
miðjum kaupstaðnum, þar sem
heimili foreldra hans var og móðir
hans Soffía bjó þá ekkja. Húsið
nefndi hann Hól. Heimilisbragur
á prestsetrunum tveim, undir
Fjöllum og í Mýrdal, var rómaður
af vistleika og menningarbrag.
Þar var starfað með sóknarfólkinu
að bindindi, leiklist, söng og hjálp-
andi hendur reiðubúnar til líkn-
arstarfa. Kvæði Eiríks E. Sverr-
issonar kennara, sem hann flutti
þeim prestshjónunum við brottför
þeirra úr Mýrdalnum 1907 (sjá
tímar. Goðasteinn, hefti 1982/83)
sýnir þetta glöggt.
Fljótt bar ljóma af heimilis-
haldi á Hólnum. Þar varð miðstöð
leiklistarstarfs, stúkustarfs,
starfa Kvenfél. Líknar, stjórn-
málastarfsemi o.s.frv. Systkina-
hópur Sólveigar hafði eftir kom-
una til Eyja stækkað. Þar fæddist
Ásdís Guðbjörg, húsfreyja í Vest-
mannaeyjum og í Reykjavík, gift
Þorsteini Einarssyni.
Meðan foreldrar Sólveigar voru
virk í mörgum þáttum félags-
starfa hinna eldri, þá voru Hóls-
systkinin vel kynnt í leikium og
störfum hinna yngri. Iþrótta-
iðkanir hafa iengi verið tengdar
íbúum Vestmannaeyja. Kom þar
margt til. Eyjar voru útver, sem
margir sóttu af landi til sjóróðra
og fiskvinnu. I landlegum var fjöl-
mennt inni á grasflötunum —
Póstflatir — undir Hlíðarbrekk-
um og ást við í glímu, farið í
pinnaleik og aðra hlaupaleiki, þá
höfðu æfingar herfylkinga kapt-
eins Kohl um miðbik 19. aldar sín
áhrif, svo sundkennsla og iðkanir
sunds í sjó, sem hefjast 1891 með
því að föðurbróðir Sólveigar, Frið-
rik, er sundkennarinn. Sólveig er I
hópi þeirra kvenna, sem fyrst læra
sund í Eyjum. Faðir hennar iðkaði
leikfimi á hverjum degi, svo og
göngu. Þessi snerting Sólveigar
við íþróttir mun án efa hafa áhrif
á að hún leggur stund á sjúkra-
leikfimi við Claud-Hansens Insti-
tut í Kaupmannahöfn og lýkur
prófi í greininni 1922 og samtímis
í nuddi og fótsnyrtingu. Vest-
mannaeyjar eiga á mörgum svið-
um merka sögu, t.d. í barna-
fræðslu, björgunarmálum, síma-
málum, tryggingarmálum og bar-
áttu við sérstæðan sjúkdóm,
ginklofa o.s.frv. í sambandi við
lækningu ginklofans er reist og
starfrækt fæðingarstofa. Soffía
amma Sólveigar er fyrsta barnið
sem fæðist í stofnuninni og smit-
ast eigi af ginklofa fyrir aðgerðir
læknis og ráða, sem hann hefur
kennt yfirsetukonu (1847). Þessi
amma Sólveigar tók lengi sjúka
eða slasaða sjómenn til hjúkrunar
á heimili sitt í Hlíðarhúsi en á
hlaðvarpa þess á Sólveig heima og
mun því oft hafa orðið vör þessara
hjúkrunarstarfa ömmu sinnar og
heyrt ræddan þann óheillaskort
að engin lærð hjúkrunarkona væri
í Eyjum. Án efa verða þetta hvat-
ar þess að fimmtán ára gömul
ræðst Sólveig að sjúkrahúsi Jón-
asar Kristjánssonar læknis á
Sauðárkróki. Þó að hún sé látin
ganga í öll verk, meira að segja
kolaburð úr kjallara í ofna á hæð-
um sjúkrahússins, þá varð dvölin
hjá hinum fjölhæfa lækni mikill
+ Bróöir okkar, + Eiginkona mín.
RUNÓLFUR JÓN JÓNSSON GUÐRÚN GUÐMUNDSDÓTTIR,
Irá Skógi á Rauóasandi, Fögrukinn 25,
lést á Hrafnistu 11. febrúar. Hafnarfiröi,
Systkini hins látna: lézt aöfaranótt 11. febrúar. Jarðarförin auglýst síöar.
Guóbjartur, Jóhanna, Halldór, Trausti og Þorbjörg. Jón Arnórsson.

t Eiginkona mín, SIGRÍOUR KRISTJÁNSDÓTTIR MALLINSON, 9 Evison Way, North Somercotss, Louth Lincs L.N.11.7PE, England. + Hjartkær eiginmaöur minn, ÞORBJÖRN SIGURÐSSON, skipstjóri, Vesturbergi 159, lést af slysförum þann 10. febrúar. Fyrir hönd systkina, Ásta Guðlaugsdóttir.
lést 10. febrúar. Jaröarförin fer fram miövikudaginn 15. febrúar.
Reg Mallinson.

t
Maöurinrt minn og faöir okkar,
HERBJÖRN GUÐBJARTSSON,
lést í Landspítalanum sunnudaginn 12. febrúar.
Guðbjörg Jónsdóttir og dætur.
t
Systir okkar og mágkona,
GRÓA HALLDÓRSDÓTTIR,
andaöist á Elli- og hjúkrunarheimilinu Grund 10. þessa mánaöar.
Sigríöur Halldórsdóttir,
Eyjólfur Halldórsson, Gunnar Árnason,
Magnea Halldórsdóttir, Frímann Guöjónason.
skóli starfsfúsri stúlku, — en
þrældómstími. Eftir heimkomu að
norðan stundar hún þar hjúkrun-
arstörf en heldur um 1920 til
Kaupmannahafnar til frekari
hjúkrunarstarfa og náms.
I Vestmannaeyjum var frá 1907
starfrækt franskt sjúkrahús. Til
starfa þar kemur Sólveig 1924 en
er hillir undir að sjúkrahús bæjar-
félagsins taki til starfa heldur
Sólveig til Noregs til náms og
starfa í Ullevold-sjúkrahúsinu í
Osló. Þaðan kemur Sólveig til
starfa 1927 sem yfirhjúkrunar-
kona í sjúkrahús Vestmannaeyja.
Fyrsta lærða hjúkrunarkona Eyj-
anna. Fram á árið 1929 rækti hún
störf yfirhjúkrunarkonu og lagði
grundvöll að mjög virkum og
skipulögðum hjúkrunarstörfum,
enda átti Sólveig að baki langt
reynsluskeið, velvirk og stjórn-
söm.
Árið 1929 giftist Sólveig Har-
aldi Eiríkssyni, raffræðingi frá
Vegamótum í Eyjum. Sonur Ei-
ríks Hjálmarssonar kennara og
konu hans Sigurbjargar Péturs-
dóttur.
Þau hjón reistu sér hús fyrir
ofan hraun þar sem bær hafði
staðið sem hét að Steinstöðum.
Frá þessu húsi er víðsýnt og hið
næsta er hólótt og drangar í jaðri
Ofanleitishrauns. Steinstaði, sem
þau hjón nefndu hús sitt, bjuggu
þau hlýju og vistleika. Húsmóðirin
ræktaði matjurtagarð heimilisins,
annaðist nokkur hænsni, tíndi
lífgrös um heiði og hraun til
tegerðar, hélt með Ofanbyggjum
síðsumar til sölvatekju á Sölvaflá
niður af Raufinni í Stórhöfða.
Húsbóndinn dvaldi í Bjarnarey á
lundatíma. Var snjall að fara með
háf, svo að eigi skorti fugl. Þarna
uppi á miðri Heimaey var á vissan
hátt fornbýlt nútíma heimili að
Steinstöðum, sem var gott að
heimsækja.
Þeim hjónum varð þriggja sona
auðið: Hörður, viðskiptafræðingur
og málari, kennari við Samvinnu-
skólann á Bifröst; ógiftur og
barnlaus. Eiríkur, íþróttakennari
og magister í þýsku, kennari við
Menntaskólann í Reykjavík;
kvæntur Hildi Karlsdóttur. Börn
þeirra fjögur. Pétur, véltækni-
fræðingur; kvæntur Huldu Þor-
steinsdóttur. Börn eiga þau þrjú.
Um 1950 er synirnir leituðu fram-
haldsmenntunar fluttu þau hjónin
til Reykjavíkur, þar sem þau hafa
átt heimili síðan.
Áreynsla á líkama hjúkrunar-
kvenna mun oft vera þeim ofraun,
þar sem þær þurfa að hagræða
líkömum sjúklinga og jafnvel rog-
ast með þá. Við þessa áraun bæt-
ist hjá þeim, sem leggja sig fram
eins og Sólveig gerði, nudd aumra
eða stífra vöðva. Á Sólveigu sótti
bilun í baki og gigt í öxlurn og
handleggjum. Fyrir sex árum má
segja að hún missti heilsuna.
Gekk undir mikinn uppskurð og
bilun í baki ágerðist. Hún varð því
að dvelja í sjúkrahúsum og þann
6. þ.m. andaðist Sólveig í hjúkrun-
ardeild elliheimilisins á Grund.
Með Sólveigu látinni er fallin
frá ein þessara yfirlætislausu
kvenna sem á erfiðum stundum
samborgarans færa með sér líkn,
huggun og örvun en gleyma sjálfri
sér, svo að oft líður heilsa, veiklun
sem kemur fram með hækkandi
aldri og hrörnun.
Sólveig var ein þeirra hjúkrun-
arkvenna, sem kynntust hjúkrun í
heimahúsum þar sem hvorki var
til sjúkrahús né lærð hjúkrunar-
kona, alast upp á fábrotnum
sjúkrahúsum þar sem ræsting,
kynding og matargerð blandast
saman við hjúkrunarstörf, læra
síðan erlendis hjúkrun sem hún
best þekkist og færa þá þekkingu
inn í nýtísku sjúkrahús hérlendis
— en þrátt fyrir allar framfarir
og verkaskiptingu glata ekki hinu
mannlega líknandi atlæti.
Margir munu við fráfall Sól-
veigar renna í minningum sínum
til hennar þakklátum huga. Við
ástvinir hennar þökkum henni og
Haraldi manni hennar fyrir marg-
þætt vinahót og ógleymanlegar
stundir á heimili þeirra.
Ævistörf góðrar konu skulu
þökkuð og aðstandendum vottuð
samúð.
Þorsteinn Einarsson