Morgunblaðið - 19.04.1984, Qupperneq 20

68
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1984
fr
....... >51L
- „ f«9W t«ív w Wrurft^fafeJÍ fút
t>) imfro jtglttigtó b«m & Mi'$hsxm(&i
tt.it{!<> St»ofÍ®lM» ttí) Óí»gr<»f($litg hÖpx»fj*>&
<*. arcfrKQt:?,
af nc«3f íA»í ftgiö; ttí^vríil^potf* <t
gfas íavií'.'. CC *r þ* jljll fgttr itorícm htolllöttý
itt» a i cms «4 oiijeí> fy fwjófKtvtwij&Kr funttBTt
f<r"tvar.!« oýfi*? <»' j míiíuRtljujCtnn.MWi föfipfir
júitt.ar.njjí'snQoí) íjojá af fujl «< ^wil,
J«gve ;;áf ftTcífculj(wq» a(vlanMtfiátt.l»>jío
kmg.v.Mf* a noréavwíréu jjlooáí tv í>tj ^cegta íjaf Rt
fuaihcvóo vtcráur f íjafjboht.ttro ýqfjurftgííttg er
na. K>'»í:«j>g r.ofíur fíf gftsnlonóc ofeígdo.

’5t»fHrr (fnjtvguKi jjtaoó.
L ffa h«nf {SiotBQjýrt* «; jti^sihVfúa or«ftn n»j vflbx ffcfor.
5. ffa jncpffijf)<>f&a Hl Íjwtfcgffíjefáo a mtít* aKUtróirt* ot
asij víPur,
M- fro. í(B>r(ftffly>fiSa «e t htoffar tg *íj v^œ:.
IS. fto |>io0án>9 tnr oi iwiíarjmnt o rtv{?um*& atij cSlÍ
Y. fío Ly(>H«r^»jní or «3 «n4v*ráam^* wáir þx*fíii» ý
„ w'Kof.
\1 fm .»ró*«ró«n**<*^^
S3. fto fft<atm>int^«a^orn^ttwí**xyvíkir.
SS.jh» hcnftjlrortítum or a Vahtn MÍj 'ttftef.
fL.fta»aró)otj> or «n5«r wfí«lá?oil *>j
X . fro ulftiuUfíoUum <k a Ungfntt wif *ífe«f>
)Ö. fto hom* j aorbfVr^* or ffl Wnoftórior *sii
XS.fhl tytm* i neriffri* og RS fjstrrtaf'torStjr 3»i) t>9tar.
at er þa ftrií *mm frgng,

Ef vel tekst myndgerð og prentun má hér lesa hvar afmarkaðar eru 12 vikur sjávar kringum allt land, eins og skrásett
var í sjóferöabókum 1912.
Marteins nokkurs Beheim á fyrsta
hnattlíkaninu frá 1492. Lýsingin
er á þýzku.
Þar segir:
„Á íslandi lifa fagrir, hvítir,
kristnir menn. Þar er alltítt að
menn selji hunda sína háu verði,
en gefi kaupmönnum börn sín til
þess með guðs hjálp að hin önnur
frekar fái fæðu, ítem eru til átt-
ræðir íslendingar, sem aldrei hafa
bragðað braúð. Þar vex ekkert
korn en í þess stað borða menn
harðfisk. Á eynni íslandi veiðist
skreið sú, sem flutt er í vort land.“
í „Kjallara" Friðþjófs getur að
líta merkilegt myndasafn þar sem
sýnd er þróun atvinnulífs staðar-
ins svo langt aftur sem myndir ná
eða aftur fyrir aldamót. Við sjáum
lýsisvinnslutæki frá aldamótum,
konur að þvo fisk 1905, mynd af
gömlu Vatneyrarsmiðjunni, sem
byggð var 1837. Myndin er mjög
gömul og máð. Þá eru vitar og
leiðarljós allt frá aldamótum og
að sjálfsögðu Ólafsviti, sem er
mikið mannvirki og gefið var af
fyrirtækinu Ó. Jóhannesson 1947.
Óg síðast eru svo myndir af nýj-
ustu atvinnutækjunum sem byggð
hafa verið á síðustu tímum.
Friðþjófur á skipsklukku, eins
og þær tiðkuðust á togurunum.
Klukkan er úr Gylfa I., togara
A sýningunni í Kaupmannahöfn 1912.
fyrirtækis hans. Skipið kom hing-
að 1919. — Þetta er járnklukka,
því þá var enginn kopar til eftir
stríðið. Hún er lík klukku þeirri
sem Örlygur gamli þáði af fóstra
sínum Patreki helga á Suðureyj-
um. (Raunar hefir komið í ljós
nokkur hundruð ára aldursmunur
þeirra fóstra).
í skrifstofum Friðþjófs sé ég
myndir frá gömlum tíma. Þar fæ
ég að sjá fornfálegan pésa, þótt
ekki sé hann mjög gamall. Prýðir
hann fálkinn í bláum grunni og á
forsíðu pésans stendur:
„Aktieselskabet P.I. Thorsteins-
son & Co. Köbenhavn. Den Skand-
inaviske Fiskeriudstilling 1912.
ISLAND-DANMARK."
Þetta mun vera fyrsta vörusýn-
ingin, sem íslenskt fyrirtæki tekur
þátt í erlendis.
í formálsorðum fyrir pésanum
segir í lauslegri þýðingu:
„Fyrir gesti þá er heimsækja
hina Skandinavísku fiskiðnsýn-
ingu í Kaupmannahöfn 1912, sem
ekki þekkja til aðstæðna á fslandi
og til okkar sem sýnenda, er þessi
litla skýrsla skrifuð, þar sem við
reiknum með, að margir gestanna
muni hafa áhuga á að fræðast
ofurlítið um hina þýðingarmiklu
starfsemi, sem félag okkar rekur á
íslandi og um hinar margvíslegu
framleiðsluvörur, sem við höfum
tækifæri til að sýna."
f pésanum er kort af fslandi,
sem þó sýnir aðeins staði á vestan-
verðu landinu, framkvæmdastaði
fyrirtækisins: Gerdum, Havne-
fjord, Videy, Reykjavík, Sandur,
Ólafsvik, Vatneyri, Bíldudal,
Dyrefjord og Nordfjord (á Strönd-
um). Einnig er stærra kort af
Reykjavík, Skerjafirði og Sundun-
um upp að Kjalarnesi.
Ýmislegt segir um staði þá er
félagið hefur starfsemi á hér á
landi. Þar segir t.d. að frá Reykja-
vík geri félagið út 3 gufutogara,
Snorra Sturluson, Frey og Val, 8
kúttera og 1 mótorbát. Á þeim
tíma gerir félagið út frá Vatneyri
4 kúttera, 2 mótorbáta og 2 smá-
báta.
Fleiri skemmtilegar upplýs-
ingar eru í kverinu, sem of langt
er hér upp að telja, en einkar fróð-
legt þó, t.d. er allnákvæm lýsing á
sýningardeild félagsins.
En það er ekki nóg með það að
Friðþjófur eigi þennan merka
pésa, sem sjálfsagt er ekki í
margra höndum, heldur á hann
einnig mjög góðar myndir af sýn-
ingunni. Þar sjást líkön af skipum,
áraskipi og togurum. Þar eru
hverskonar veiðarfæri, líkan af
sjómanni, kort og ljósmyndir og
síðast en ekki sízt sýnishorn af
framleiðsluvörunni sjálfri, salt-
fiski, skreið og síld. Stoppaðir sjó-
fuglar svífa yfir öllu saman.
Friðþjófur Ó. Jóhannesson er
einn af þessum skringilegu fugl-
um, sem hafa gaman af að safna.
Og hann hefur ekki einasta safnað
hér á landi. Erlendis hefur hann
verið vakinn og sofinn á sínum
mörgu ferðum að ná í nýjan fróð-
leik og haft allskonar spjót úti.
Allt er þetta fróðleikur, sem
snertir íslendinga og sögu lands-
ins. Hann hefur enga styrki fengið
til starfans og kærir sig víst ekki
um þá.
Við göngum saman um Vatneyr-
ina. Röltum með eldgamla ljós-
mynd út og upp í skriðurnar og
reynum að sjá hvar hún hafi verið
tekin og reynum síðan að taka
aðra eins. Hvort það hefur tekizt
skal ósagt látið, en eigi að síður
kann samanburðurinn að verða
fróðlegur.
Það er einkar ánægjulegt að
ráfa með Friðþjófi og láta hann
leiða sig inní gamla tíma, sveipaða
blámóðu fjarlægðarinnar. Sjálf-
sagt verður fræðirit úr verkum
hans einhverntíma. Hann bætir
jafnt og þétt í safnið, vinnur það
af natni og gælir við gamalt dót
eins og væri hann að láta vel að
litlu barni.
Þessi beinharða bisnessál er
barnslega glöð yfir fornlegu
fræðastússi.
Það má enn víða finna vísinda-
menn á Islandi án þess þeir hafi á
sér lærðra manna snið.
Greinin er frá 1964. — Höfundur-
inn, Vignir Guðmundsson, var þá
blaðamaður á Morgunblaðinu, en
er nú látinn.
• •
Oskubuska
Auðar
Ballett
Helga Magnúsdóttir
íslenski dansflokkurinn:
Öskubuska.
Tónlist: Serge Prokofév.
Danshöfundur og stjórnandi:
Yelko Yurésha.
Níunda sýning á Öskubusku
var 12. apríl sl. en þá dansaði
Auður Bjarnadóttir hlutverk
Öskubusku i fyrsta skipti en
Ásdís Magnúsdóttir hefur dans-
að hlutverkið til þessa. Ákveðið
hafði verið, að Auður fengi tvær
sýningar og verður seinni sýn-
ingin á þriðjudag eftir páska en
sýningum á Öskubusku fer nú
óðum fækkandi.
Það var ekki laust við að
spenna væri í lofti á fimmtu-
dagskvöldið, enda ekki furða þar
sem ný Öskubuska, Auður
Bjarnadóttir, skyldi fá að
spreyta sig en hún er okkur góð-
kunn úr öðrum hlutverkum.
Auður er nú komin heim eftir
fimm ára dvöl erlendis.
Auður hóf ballettnám í List-
dansskóla Þjóðleikhússins átta
ára gömul og var síðan einn af
stofnendum íslenska dans-
flokksins. Hún hefur dansað
fjölda hlutverka með flokknum,
þ.á m. í Coppelíu, en þar dansaði
hún hlutverk Svanhildar á móti
Helga Tómassyni, Heró í Ys og
þys út af engu og Odettu/Odile í
atriðum úr Svanavatninu svo
eitthvað sé nefnt. Þá hefur Auð-
ur dansað fjölda hlutverka er-
lendis, en hún hefur lengstum
starfað við óperuna í Múnchen
eða frá 1978—1982 og í Basil í
Sviss frá 1982—1983. Þá er vert
að geta þess, að Auður vann
fyrstu verðlaun í samkeppni
ungra norrænna ballettdansara í
Kupio í Finnlandi árið 1979.
Þegar Auði var falið að dansa
Coppelíu á sínum tíma, var hún
aðeins 17 ára gömul og því mikil
ábyrgð lögð á herðar svo ungum
dansara. Hún stóðst hins vegar
eldraunina og mátti vafalaust
þakka það hennar mikla öryggi.
Aftur á móti hefði mátt búast
við meiri framförum hjá Auði
eftir þriggja ára dvöl erlendis en
raun bar vitni, þegar Auður kom
hingað til lands 1981 og dansaði
sem gestur ásamt Dinko Pegd-
anic. Því var það enn forvitni-
legra að sjá hver frammistaða
Auðar yrði nú en hún byrjaði á
nýjan leik að æfa með Islenska
dansflokknum sl. haust.
Eins og oft áður gafst þeim
Auði og Jean-Yves Lormeau ekki
langur tími til samæfinga en
Jean hefur jöfnum höndum
dansað hér með íslenska dans-
flokknum svo og í París. Af þess-
um sökum hefur allt að hálfur
mánuður liðið á milli sýninga og
hlýtur það að teljast bagalegt.
En snúum okkur nú að Ösku-
busku sjálfri. Túlkun Auðar ein-
kenndist öðru fremur af mikilli
einlægni og innlifun, þannig að
áhorfendur voru aldrei í vafa um
góðmennsku Öskubusku. í byrj-
un fyrsta þáttar örlaði e.t.v. á
nokkrum ofleik hjá Auði en þó
aðeins fyrstu mínúturnar. Eftir
það náði hún að halda mjög svo
trúverðugri persónuímynd Ösku-
busku út alla sýninguna. Þá var
ánægjulegt að sjá, að Auður er á
hraðri leið með að ná sínu fyrra
öryggi, samfara mun dýpri og
listrænni túlkun. Tvídans þeirra
Auðar og Jean var ekki hnökra-
laus en engu að síður glæsilegur.
Það sem á vantaði var auð-
sjáanlega tími til samstillingar.
Þar sem Auður dansar hlut-
verk Öskubusku verða þær
breytingar á, að Katrín Hall
dansar sumardísina sem Auður
gerði áður og Lára Stefánsdóttir
tekur við hlutverki Katrínar
Hall og dansar vordísina. Þær
Katrín og Lára sýndu báðar góð
tilþrif í þessum hlutverkum þótt
enn vanti nokkuð á styrkleika og
mýkt hjá þeim til að fullnægja
þeim kröfum sem dansgerðin
(choreographyj kallar á.
Það var góð tilfinning í lok
sýningarinnar á fimmtudags-
kvöldið að hafa orðið þess
áskynja, að einn dansari geti
tekið við hlutverki annars, jafn-
vel þótt um mjög erfitt hlutverk
sé að ræða. Öskubuska Auðar
sannaði það, svo ekki verður um
villst.