Morgunblaðið - 19.04.1984, Page 22

70*
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1984
jafnvel þó einhver vildi, að
drekka sig fullan, því þarna er
hiti alltaf um og yfir 30 stig og
loftraki mikill.
Agnar situr stundarkorn og
minnist Rósu Raul og veizlunnar
miklu. Svo tekur hann viðbragð
og segir: — En ekkert var þó á
við sjóinn. Að öllu öðru ólöstuðu,
þá er sjórinn mesta dásemdin
sem Tahiti hefur upp á að bjóða.
Eyjan er girt kóralrifi — eins
og þær Tuamotu-eyjar flestar —
sem úthafsaldan brotnar á. Fyrir
innan eru eins konar lón, kóral-
lón, djúp og lygn og tær. Þar vex
skógur kóralla af hafsbotni og
þar er ævintýralegt að synda. Ég
var þarna á hverjum degi, tímun-
um saman, ýmist neðansjávar
eða ofan. Eyjarskeggjar nota
mikið eintrjáninga, örmjó
bátskrifli með viðarbút öðru
megin, festum við bátinn sjálfan
með sperrum. Ég komst fljótt
upp á róðrarlagið og réri mikið.
Fyrsta skiptið hélt ég reyndar að
þær yrðu ekki margar fleiri,
ferðirnar mínar á eintrjáning-
um. Ég fór á báti hótelsins, sem
reyndist hriplekur og fyllti af
sjó. Hann sökk þó ekki og ein-
hvern veginn tókst mér að kom-
ast í land, með höfuðið eitt uppúr
og hendina með úrinu, sem ekki
var vatnsþétt og mér mjög annt
um. Næsta dag fékk ég mér ann-
an bát og þá bar ekkert til tíð-
inda.
Ég held annars að ég hafi verið
eins oft neðansjávar og ofan
þessa daga, því aldrei hef ég
komið í annan eins ævintýra-
heim og í djúpum kóral-lóna Ta-
hiti. Kórallarnir vaxa þarna upp
af ósléttum hafsbotninum og
landslagið gefur ekkert eftir því
sem ofanjarðar er, víða djúpar
gjár og glufur, sem oft má synda
í — ef menn bara gæta sín að
fara ekki of nærri, því kórallarn-
ir geta verið hárbeittir og skorið
mann, rétt eins og beztu eggjárn
— og sár gróa seint á Tahiti, því
veldur rakinn — hafið er eins og
nýmjólk, spenvolgt og kóral-
greinarnar ljóma í ótal litbrigð-
um, ljósbleikar, fölbláar, dauf-
gular, ólýsanlega fallegar, litirn-
ir eru svo fínlegir og léttir,
pastel-litir. Og inn á milli þess-
ara ævintýratrjáa synda svo
fiskarnir, sumir sæmilega stórir
en flestir smáir, — skrautlegustu
skepnur, sem ég hef augum litið,
— í öllum regnþogans litum, gul-
ir, rauðir, grænir og bláir og svo
sannarlega ekki í neinum past-
el-litum, heldur mjög skærum.
Þessir skrautlegu hafíoúar taka
því bara vel, þó niður til þeirra
slæðist svona ókennilegt og al-
deilis litlaust stórfiski ofan af
jörðu. Þeir eru rétt mátulega
hnýsnir en halda sig í kurteis-
legri fjarlægð framanaf, svo fer
feimnin af þeim og þeir koma
nær, en áreitni eiga þeir ekki til
og láta menn yfirleitt sem næst
afskiptalausa. Hákarla varð ég
ekki var við þarna — mér var
sagt, að þeir væru sjaldséðir
gestir inni á lónunum, kæmu
þangað helzt ellihrumir til að
deyja — og ég trúði því sem
fastast.
— Milli þess sem ég sullaði í
sjónum, lá ég svo í sólinni, sagði
Agnar, — og skoðaði fólkið. Yfir-
leitt halda menn hér norðurfrá,
að á Suðurhafseyjum séu konur
flestum fegurri, en ekki get ég
fallizt á það. Mér fundust stúlkur
á Tahiti, vahínurnar, „les vahin-
és“ eins og Frakkar kalla þær,
sérlega glaðlegar, kátar og elsku-
legar, en alveg eins og börn — og
mér fannst leitun á verulega fal-
legri stúlku. Nei, í þeim efnum
eru okkur hægust heimatökin,
íslendingum. En þetta er reynd-
ar ekki nema eðlilegt, það er ekki
af svo miklu að taka, íbúar eyj-
anna allra eru ekki nema eitt-
hvað á fjórða tug þúsunda, eftir
því sem ég kemst næst. —
Karlmenn þarna eru gerðarlegir
menn og geðslegir, en óvanir nú-
tíma þjóðfélagsháttum — hálft
þeirra líf og jafnvel tveir þriðju
er leikur einn. Þeim dettur ekki í
... en mér fannst leitun að verulega fallegri stúlku, sagði Agnar. Þessi mynd
er því til sönnunar, að þær eru þó til á Tahiti, en hitt skal játað, að vahínan
hefur bæði franskt blóð í æðum og enskt.
og þó hann væri að vísu ekki svo
stór, að hann hefði getað gengið
af mér dauðum, er bit sporð-
dreka engu að síður slæmt og
menn geta átt í því lengi, eins og
reyndar í flestum áverkum þarna
syðra. Sár eru ótrúlega lengi að
gróa á Tahiti og ef menn kvefast,
geta þeir verið kvefaðir heilu og
hálfu árin og það er ekki óalgeng
sjón, þó undarlegt kunni að virð-
ast, að sjá iítil börn með grænan
hor niður á vör. — En bæklingar
ferðaskrifstofanna virðast hafa
borið nokkurn árangur, því nú
eru víst allt að því daglegar flug-
ferðir til Tahiti, Air France fer
þangað frá Los Angeles og Pan
American hefur þangað ferðir
líka og kannske fleiri félög, — en
þegar ég fór var bara franska
flugfélagið TAI (Transport Aéri-
en Intercontinental), þarna í
ferðum. Það væri gaman að vita,
hverju það kann að hafa breytt,
ef nokkru, ég held að fólk á Ta-
hiti sé ekki ginkeypt fyrir að
taka upp „menningu" Vestur-
landa, og yfirleitt hefur það oftar
farið svo um viðkynninguna, að
Vesturlandamenn, sem þangað
hafa komið, hafa látið heillast og
samið sig að háttum innfæddra.
Og þeir eru ekki svo fáir, sem
þarna hafa sezt að — Gauguin,
já, hann var einn hinna heilluðu
og ekki þeirra síztur. Ég held að
hvergi skilji maður betur list
>•••>* Á
Dansfólk aó liðka sig fyrir tamaraa-veizlu. Stúlkan til vinstri ber blóm yfir hægra eyra til marks um að hún sé engum
lofuð enn.
hug að vinna, nema þeim sjálfum
sýnist og það gerir hvern mann
gráhærðan fyrir aldur fram, að
ætla sér að stunda atvinnurekst-
ur á Tahiti og byggja á starfs-
kröftum þarlendra. Þeir fengu
smjörþefinn af því, Bandaríkja-
menn, þegar þar var tekin
kvikmyndin „Uppreisnin á
Bounty" og ætluðu auðvitað vit-
lausir að verða er kannske
mættu þrír statistar að morgni
af hundrað sem ráðnir höfðu ver-
ið.
Nei, það varð ekki séð að „sið-
menningin" bagaöi menn stór-
lega á Tahiti árið 1962, þrátt
fyrir vikulegar flugferðir, upp-
töku kvikmynda og ýmsan ágang
annan. Frakkar hafa farið með
stjórn eyjanna og farizt vel, að
því er ég bezt gat heyrt og séð.
Þeim var alls staðar borin vel
sagan og hrósað fyrir hófleg af-
skipti þeirra af málefnum eyj-
arskeggja, sem fengið hafa að
lifa sínu lífi og ekki verið þröngv-
að til að taka upp vestræna
háttu. Flestir eru menn frönsku-
mælandi í Papeete og víðar, því
franska er kennd í skólum og yf-
irleitt játa menn kristna trú og
er meirá um mótmælendur en
kaþólska, þótt undarlegt kunni
að virðast. Þó hafa margir enn í
heiðri sína gömlu guði, og úti
fyrir dyrum húsa stein með
nokkurri mannsmynd, kannske
þó ekki nema ávalan drang með
holum fyrir munn og augu og
fórna ýmsu góðgæti. Hvert hús á
sinn einka-guð, sinn „tiki“, en til
eru bæði góðir tikis og vondir.
Franskur skipstjóri falaði eitt
sinn skömmu áður en ég kom
þangað, tiki af manni á Tahiti og
kom fé fyrir — en skipstjóri var
ekki kominn nema hálfa leið
heim til sín, er hann fannst ör-
endur í rúmi sínu eina nóttina —
og þótti engum á Tahiti mikið.
Næturnar á Tahiti eru engum
öðrum nóttum líkar, dimmbláar,
flosmjúkar og dulmagnaðar.
Enginn tiki ásótti mig að vísu, en
ég hef ekki annars staðar orðið
fyrir meiri áhrifum af dulúð
staðar og aldrei hefur mig
dreymt eins súrrealistískt og
þarna syðra. En þar hefur
kannske líka verið að einhverju
leyti um að kenna kínverska
reykelsinu, sem brennt var til
varnar moskítóflugunum. Ég bjó
í strákofa og var flugnanet fyrir
gluggum, en það komust alltaf
einhverjar flugur inn samt og
hélt reykelsið þeim þá í skefjum.
Það er nefnilega enginn flugna-
skortur á Tahiti, þó bæklingar
ferðaskrifstofanna segi að skor-
dýr séu þar engin. Og eitt sinn
drap ég líka einn myndarlegan
skorpión í baðherberginu mínu
Gauguins en einmitt á Tahiti,
sjái hvergi betur, hversu stór-
kostlegur hann er — ég myndi
meira að segja telja það ómaks-
ins vert, segir Agnar, — fyrir
aðra aðdáendur Gauguins að
leggja leið sína til Tahiti, þó ekki
hefðu þeir þangað annað að
sækja en þessa innsýn í verk
hans. Fólkið og blómin og flos-
mjúkar nætur Tahiti — það er
eins og þetta lifi í málverkum
Gauguins rétt eins og þau öðlast
nýtt líf þar syðra.
Það er komið fram undir há-
degi og allt í einu tekur Agnar
viðbragð: — Ég gæti talað um
Tahiti tímunum saman, segir
hann, — og gæfist mér tækifæri
til að fara þangað aftur, að synda
í spenvolgum sjónum og taka
hina skrautlegu íbúa kóralskóg-
anna tali á ný, myndi ég fara á
stundinni — en eins og allir
ferðamenn og flakkarar hafa
sannreynt, þá er hvergi betra að
vera en heima, og þó ólíku sé
saman að jafna, sundlaugunum
gömlu og kóral-lónum Tahiti, þá
er sama hlýjan í báðum og sama
vellíðanin að baða sig þar — og
nú er ég farinn í laugarnar!
Greinin er írá 1965. — Agnar
Kofoed-Han.sen rar flugmálastjóri,
en er nú látinn.
Yoko
skemmir
fyrir
að vanda
Hljóm-
plotur
Siguröur Sverrisson
John Lennon og Yoko Ono.
Milk and Iloney.
Polydor/ Fálkinn.
Aldrei hef ég verið neinn sér-
stakur aðdáandi John Lennon og
verð það tæpast eftir að hafa
heyrt þessa plötu. Hún var þó
miklum mun betri en ég hafði
gert mér í hugarlund eftir að
hafa lesið um hana í erlendum
blöðum.
■ Þótt framlag Lennons á þess-
ari plötu sé á köflum býsna gott
dugar það ekki til þess að færa
henni þann gæðastimpil, sem
einkenndi verk hans hér áður
fyrr. Yoko Ono sér til þess að
draga plötuna niður í meðal-
mennskuna með einhæfum lög-
um sínum. Þrátt fyrir það er ég
hreint ekki frá því að þetta sé
það besta, sem frá henni hifefur
komið. Hefur reyndar ekki verið
úr háum söðli að detta fram að
þessu.
Tilgangur þessarar plötu verð-
ur seint skilinn og hefur útgáfa
hennar reyndar verið gagnrýnd
mjög í Bretlandi. Þar finnst
mönnum minningu Lennons lít-
ill greiði gerður með útgáfunni
og segja fjárskort Yoko skína í
gegnum allt saman. Yoko hefur
nefnilega ekkert taumhald haft
á framlögum sínum til góðgerð-
arstofnana og er pyngjan skilj-
anlega tekin að léttast hressi-
lega.
Alls eru 12 lög á Milk and
Honey og skiptast þau jafnt á
milli hjúanna. Eiga þau alltaf
hvort sitt lagið á víxl og við
þessa niðurröðun verður veik-
leiki laga Yoko enn meira áber-
andi en ella. Tvö laganna á
B-hliðinni eru reyndar ekki
nema hálfköruð — tekin upp á
venjulegt kassettusegulband.
Bestu lögin eru tvímælalaust öll
á fyrri hliðinni: Steppin’Out, I
Don’t Want To Face It og No-
body Told Me. Allt eru þetta
tónsmíðar Lennons.
Mikill fjöldi aðstoðarmanna
kemur við sögu á þessari plötu
og skiiar sínu vel — a.m.k. verð-
ur ekki annað heyrt. Athygli
vekur hins vegar að upptöku-
menn eru 10 talsins. Framlag
þeirra, aðstoðarhljóðfæraleikar-
anna svo og Lennons dugir þó
ekki til þess að draga úr þeirri
staðreynd að hlutur Yoko
skemmir þessa plötu mjög.
Hafnarfjörður:
Vísir að
kvennahúsi
NÝLEGA var opnað „Kvennahús"
að Reykjavíkurvegi 16, Hafnar-
firði. Mikil gróska hefur verið í
starfsemi Kvennalistans í Reykja-
neskjördæmi allt síðastliðið ár
sem og samtakanna f heild og
þótti konum nú tímabært að opna
hús í kjördæminu þar sem þær
gætu hist og rætt það sem efst er
á baugi í kvennamálum hverju
sinni.
(ílr rrcltalilkvnmn^u. )