Morgunblaðið - 01.07.1984, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. JÚLÍ 1984
•17
texti:
Valgerður Jónsdóttir
Mikiö var lagt upp úr útstill-
ingum, og mikil vinna fólst í
því að stilla upp vörum um alla
verslunina, sérstaklega fyrir
jól. Hér eru myndir af útstill-
ingum frá tímabilinu
1920—1930, Sveinbjörn sá um
útstillinguna á neöri myndinni.
í Haraldarbúð
Og þá erum við komin að Hafn-
arstræti 22, verslun Haraldar
Árnasonar, því þangað lá stígur
örlaganna hjá mér. í þessa verslun
kom ég fyrsta sinni þann 17. janú-
ar 1920, aðeins hálfum mánuði eft-
ir að ég kom til Reykjavíkur. Ég
hafði hitt Harald tvisvar þennan
tíma, en var náttúrulega feiminn
þegar ég kom í fyrsta sinn í versl-
unina, eins og maður hefur oft
verið síðar í lífinu. En þetta var
mjög elskulegt fólk, Haraldur og
samstarfsfólkið, og þetta gekk því
allt sarnan mjög vel.
Verslunin var fimm ára þegar
ég byrjaði og þarna er ég alinn
upp við algeng verslunarstörf.
Dagurinn byrjaði þannig hjá mér
að fyrst voru giuggarnir pússaðir
og gangstéttin fyrir framan sópuð
eða snjóhreinsuð. Þá tóku við
sendlastörf, farið með reikninga
og ýmsir snúningar á bak við,
vörumerkingar og fleira þesshátt-
ar. Þannig liðu fyrstu árin, ef á
þurfti að halda var ég einnig lát-
inn afgreiða.
Það gekk á ýmsu í versluninni
upp úr 1920. Það kom talsvert
meira vöruúrval og vörurnar
Iækkuðu sumar um allt að þriðj-
ung, þannig að þeir kaupmenn
sem áttu mikla vöru á lager fóru
ílla á þessu. En verslunin gekk vel
á þessum tíma og þetta var mikið
blómatímabil.
Sumrin 1926 og 1927 stundaði ég
nám i útstillingum í London, og er
ég kom heim sá ég um útstillingar
og afgreiðslustörf í Haraldarbúð,
og það var oft unnið langt fram á
kvöld. Ég var lánsamur að vinna
þarna með mörgu ágætisfólki,
verslunarstjórinn hét Kristján
Gestsson og skrifstofustjóri var
Páll Árnason. Þetta voru unaðs-
legir tímar, Haraldur var góður
húsbóndi og langt á undan sinni
samtíð. Hann gaf fólkinu sínu frí,
t.d. sumarfrí, en það voru engar
reglur um slíka hluti i þá daga.
Öllu starfsfólkinu var boðið í
sumarferðalag einu sinni á ári,
oftast var farið einhverntíma í
kringum afmæli verslunarinnar.
Og ein samkoma var haldin að
vetri til þar sem öllum var boðið.
A árunum frá 1920—1930
byggðist Austurstræti upp.
Landsbankinn flyst þar sem hann
er nú, Jacobsenverslunin er byggð
á þéim stað þar sem hún er enn
þann dag í dag, og húsið þar sem
verslunin London er í dag byggðist
upp á þessum tíma.
Og miðbærinn iðaði af lífi...
Umferðin um Austurstræti var
iðandi af lffi og á kvöldin var
genginn rúntur frá horninu á Har-
aldarbúð að Vöruhúshorninu eða
að Uppsölum. Þetta var oftast nær
ungt fólk, lítil sem engin bílaum-
ferð, fólk gekk um, skrapp í
kvikmyndahúsin, eða fékk sér
kaffibolla á veitingahúsunum
Hótel Islandi, Skjaldbreið eða
Uppsölum. Það var líka mikið
skoðað í búðarglugga, menn lögðu
talsvert á sig í þeim efnum, hver
verslun reyndi að hafa sinn sér-
staka stil. Sfðasta laugardag fyrir
jól voru flestar verslanirnar með
sérstakar jólaskreytingar, versl-
unargluggarnir voru eins og sýn-
ingarsalir. Þá iðaði Austurstræti
af prúðbúnu fólki, menn tóku ofan
hattana í gríð og erg, þeir slitnuðu
jafnvel á klukkutfma gangi um
Austurstrætið. Oft var ekki hægt
að taka útstillingarnar niður fyrr
en eftir miðnætti á aðfaranótt
mánudags, þvf ein helsta skemmt-
un fólksins var að skoða f glugg-
ana.
Verslunarhættir voru þá með
allt öðrum brag en nú tfðkast, það
var snúist í kringum viðskiptavin-
ina, þeir sem vildu voru í reikning
og hægt að fá allar vörur sendar
heim. Meira að segja var hjólað
með heilu gardfnuefnisstrangana
heim til viðskiptavinanna til að
þeir gætu mátað efnið við hið
rétta umhverfi.
Árið 1930 voru miklar annir í
kringum Alþingishátíðina, Har-
aldur var í móttökunefndinni og
sá um ýmsan undirbúning ásamt
Magnúsi Kjaran. Það komu marg-
ir til landsins f tilefni afmælisins,
Kristján 10. og fjölmargir sendi-
herrar. Heimili Kristjáns hér var
þá Menntaskólinn í Reykjavík sem
svo oft áður, en aðrir gistu á Hótel
Borg sem þá var nýopnað.
Það eru miklar framfarir á
þessu tímabili, 1920—1930, í versl-
uninni. Upp úr 1930 rennur svo
upp tímabil hafta, innflutnings og
verðlagshafta sem stendur allt til
ársins 1939. Skömmtunartfmabilið
um 1947 var eitt leiðinlegasta tím-
abil verslunarinnar. Upp úr 1951
fer að rofa til í frelsisátt sem
haldist hefur allt fram á okkar
daga.
Ég hef þá bjargföstu trú að
verslun sé einn af hornsteinum
sjálfstæðis, hvort sem verslunin
er innanlands eða milli landa.
Hvað ég myndi gera ef ég væri
ungur í dag? Ætli ég færi bara
ekki aftur i verslun, reyndi að
verða góður verslunarmaður, ferð-
ast um heiminn og seldi íslenska
vöru. Nei, ég er ekkert hrifinn af
stórmörkuðum, því þeir fylla ekki
upp í þá mynd sem ég geri mér af
verslun. Það vantar stórar og fal-
legar verslanir eins og þær gerast
bestar á hverjum tíma og hvar
sem er f heiminum. Reyndar spái
ég því að slfkar verslanir komi aft-
ur, þar sem mikið verði lagt upp
úr góðri vöru og góðri þjónustu og
snúist í kringum viðskiptavinina,
og þar sem fólk verslar sér til
skemmtunar. Án verslunar er
Reykjavfk líflaus borg hvort sem
mönnum lfkar það betur eða verr.
Þegar ég lft til baka finnst mér
lífið hafa leikið við mig. Hvort ég
ætli að halda áfram verslunar-
störfum? Það er nú það, ég fæ ekki
pláss á Droplaugarstöðum fyrr en
um aldamótin 2000, eitthvað verð
ég því að gera þangað til!“