Morgunblaðið - 05.12.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 5. DESEMBER1985
Hvers vegna er
ísland láglaunaland?
— eftir Gunnar G.
Schram
Nýlega var frá því skýrt í frétt-
um að laun í fiskiðnaði hér á landi
væru alltað því helmingi lægri en
í Danmörku og einnig mun lægri
en í Noregi. Þannig er því farið á
fleiri sviðum atvinnulífsins. Það
fer ekki milli mála að ísland er
láglaunaland miðað við nágranna-
þjóðirnar.
Það er þess vegna eðlilegt að
spurt sé hverjar séu orsakir þess
að launin hér á landi eru svo lág
sem raun ber vitni. í fljótu bragði
mætti ætla að skýringarinnar væri
að leita í lágum þjóðartekjum.
Mun minna væri til skiptanna af
þeim sökum en hjá nálægum þjóð-
um.
Því fer þó fjarri að þessi sé
orsökin. Þegar betur er að gáð
kemur í ljós að þjóðartekjur okkar
fslendinga eru síst minni en ann-
arra Evrópuríkja og raunar mun
hærri en margra þeirra. Þjóðar-
tekjur okkar voru á síðasta ári 10
þúsund dollarar á mann og hafa
verið áþekkar síðustu árin. Ef við
miðum við árið 1982 þá voru þjóð-
artekjur á íslandi 10.761 dollarar.
Það ár var sambærileg tala í
Danmörku 10.998 dollarar, í Sví-
þjóð 11.756, í Bretlandi 8.413 og í
V-Þýskalandi 10.700 dollarar. Á
því ári var meöaltal þjóðartekna
þeirra Evrópuríkja sem eru aðilar
að Efnahagssamvinnustofnun
Evrópu (OECD) 9.522 dollarar.
Fullnægjandi svör
hafa ekki fengist
Það er því greinilegt að skýring-
arinnar á hinum löku launum og
lífskjörum hér á landi er ekki að
leita í því að íslenska þjóðarbúið
afli minna en nágrannaþjóðirnar.
í þeim samanburði stöndum við
jafnfætis mörgum þeirra þjóða,
sem greiða allt að helmingi hærri
laun en hér tíðkast.
Þessi staðreynd sýnir að brýnt
er að fá úr því skorið hvar orsak-
anna er að leita, úr því að þjóðar-
tekjurnar eru ekki lægri hér á
landi en annars staðar. Það er
ekki aðeins hagsmunamál allra
launþega í landinu, heldur ekki
síður vinnuveitenda og stjórn-
valda, en til þeirra eru í vaxandi
mæli gerðar kröfur um tryggingu
kaupmáttar þeirra launa sem um
er samið.
Þótt undarlegt megi virðast fer
það þó fjarri að mönnum sé í dag
ljóst hvert svarið við þessari
spurningu er. Sumir halda því
fram að orsökin sé sú að hagnaður
atvinnufyrirtækjanna í landinu sé
óeðlilega mikill og því komi of lítið
í hlut launþega. Aðrir eru þeirrar
skoðunar að ræturnar liggi í
óskynsamlegum og óarðbærum
fjárfestingum liðinna ára, bæði
hjá ríki og einstaklingum. En
þegar grannt er skoðað kemur í
ljós að ekki er með rökum hægt
að benda með óyggjandi vissu á
neinn einn þátt, sem skýrir þann
launamun, sem hér er um að ræða.
Samanburðarkönnun
á lífskjörum
Af þessum sökum höfum við
Pétur Sigurðsson flutt tillögu á
Alþingi um könnun á launum að
lífskjörum á íslandi og í nálægum
löndum. Með tillögunni er ríkis-
stjórninni falið að kanna í samráði
við aðila vinnumarkaðarins um
hvaða leyti laun og lífskjör eru
lakari á íslandi en í nálægum
löndum og hverjar eru orsakir
þess. Niðurstaða þeirrar könnunar
á að liggja fyrir í árslok 1986.
Það er ljóst að í slíkri könnun,
sem hér um ræðir, er ekki nægilegt
að líta einungis á þjóðartekjur
okkar íslendinga í samanburði við
önnur lönd. Þróun þeirra síðustu
árin skiptir að vísu miklu máli og
þar kemur í ljós að hagvöxtur
hefur verið miklu meiri í ná-
grannalöndunum að undanförnu
en hér á landi. í OECD-ríkjunum
er hagvöxtur nú 3—4% en hér á
landi hefur hann farið minnkandi
á undanförnum árum, eins og sýnt
er á töflu sem birt er með þessari
grein.
Tafla 1.
Breytingar þjóðartekna og
ráðstöfunartekna heimilanna
á mann 1971—1984.
Vfsitolur 1971—100
l>jóAarlekjur Kitottekjur
1971 100 beimilanna 100
1972 104 110
1973 112 119
1974 114 127
1975 108 112
1976 115 115
1977 128 129
1978 135 140
1979 135 142
1980 139 142
1981 141 151
1982 138 152
1983 130 135
1984 132 133
(Heimild: bjóöhagsstofnun.)
Gunnar G. Schram
„Það er því greinilegt
að skýringarinnar á hin-
um löku launum og lífs-
kjörum hér á landi er
ekki að leita í því að
íslenska þjóðarbúið afli
minna en nágranna-
þjóðirnar. í þeim sam-
anburði stöndum við
jafnfætis mörgum
þeirra þjóða, sem greiða
allt að helmingi hærri
laun en hér tíðkast.“
En á mörg fleiri atriði þarf að
líta ef fá á marktæk svör við því
hvers vegna við erum þeir eftir-
bátar nágrannaþjóðanna í launa-
kjörum, sem raun ber vitni.
í samanburðinum þarf að
hyggja að hluta launþega í þjóðar-
tekjunum hér á landi, vægi ann-
arra tekna en launa, að vinnutíma
Kanaríeyjar
Aðrar ferðir okkar:
Kanarioyjar, Tenerife og Gran Kanari,
Enska ströndin, Las Palmas, Puerto Rico.
Ameríska ströndin — Puerto de la Cruz.
Sannkölluó sólskinsparadis. Sjórinn, sólski-
níó og skemmtanalífiö eins og fólk vill hafa
þaó. islenskur fararstjóri. Fjölbreyttar
skemmti- og skoóunarferöir. Valdir gisti-
staöir á eftirsóttustu stöóunum.
Jólaferó, 18. dea., 22. dagar, 8. jan., 4 vikur
é 3ja vikna verói. Karnivalferóir 4. og 28.
fabr., 22 dagar. Pátkaferó 19. mart, 15
J 18. des. — 19 dagar
fóTatrð? Landid helga —
Egyptaland—London
Ævintýraferð sem aldrei gleymist. — Aöfangadags-
kvöld í Betlehem — Heimsóttir sögustaöir Biblíunnar:
Jerúsalem — Getsemane — Jeríkó — Dauöahafiö —
Nasaret — Galíleuvatn. Ekiö um bedúínabyggðir Sínaí-
eyöimerkur til Kaíró. Nílarsléttan, pýramídarnir miklu,
sigling á Níl. Lundúnadagar á heimleiö.
Vel skipulögd rólegheitaferð um fogur lönd og óglegman-
lega sögustadi.
Athugið verðið: Það er ótrúlegt. Feröin kostar ekki meira en sólarlandaferö.
Fararstjóri Guðni Þórðarson sem farið hefur með á annan tug íslenskra hópa
um þessar slóöir. Kynniö ykkur góða ferðaáætlun og einstakt verð. Pantið
fljótt því þegar eru yfir 100 farþegar bókaðir og fáum sætum er óráðstafað.
FIUCFERÐIR
= SOLRRFLUG
Vesturgötu 17, Rvík.
Símar 10661, 22100
og 15331.
og atvinnuöryggi, sem er meira
hér á landi en víðast annars staðar,
að beinum og óbeinum sköttum,
að umfangi opinberrar þjónustu
og þá ekki síst þeirrar þjónustu
sem tryggingarkerfið veitir hér á
landi í samanburði við önnur lönd.
Önnur mikilvæg atriði, sem miklu
máli geta skipt í þessu efni, er
greiðslubyrði erlendra skulda,
arðsemi fjárfestinga okkar á liðn-
um árum og gengisþróunin.
Lærum af reynslu
fyrri ára
Þeirri nefnd, sem fær það verk-
efni að gera þessa könnun, er einn-
ig ætlað að skýra niðurstöður sínar
að því er varðar lífskjaraþróunina
hér á landi í samanburði við önnur
lönd. Hverjar eru orsakir þess að
við stöndum þar ekki öðrum jafn-
fætis? Hafa ytri aðstæður ráðið
þar mestu um þróunina, svo sem
aflabrögð og staða alþjóðaefna-
hagsmála?
Eða er skýringanna að leita í
okkar eigin efnahagslífi, skipan
þess og stjórn?
Það liggur í augum uppi hve
mikils virði það er að skýr og
greinargóð svör fáist við þessum
spurningum. Þau munu nýtast við
gerð kjarasamninga á komandi
árum og þá ekki síður við mótun
stefnu stjórnvalda í efnahagsmál-
um, svo sem við ákvörðun skatta
og fjárfestingastefnu. Mikilvægt
er að draga þann lærdóm af
reynslunni, sem unnt er. Ef mistök
hafa verið gerð á undanförnum
árum ber að viðurkenna þau og
einbeita kröftunum að því að koma
í veg fyrir að þau endurtaki sig.
Það er trú okkar, sem að þessari
tillögu stöndum, að svörin sem í
slíkri könnun fást muni eiga þátt
í að eyða þeirri tortryggni sem nú
ríkir milli aðila vinnumarkaðar-
ins.
Jafnframt gætu þau reynst
mikilvægur grundvöllur breyttrar
efnahagsstefnu, þar sem markmið-
ið er að lífskjörin verði í réttu
hlutfalli við þær háu þjóðartekjur,
sem við höfum búið við að undan-
förnu.
Höfundur er alþingistnaður Sjálf-
stæðisflokks fyrir Reykjaneskjör-
dæmi.
Þuríður Guðmundsdóttir
Ljóðabók eftir
I Þuríði Guð-
mundsdóttur
SKÁKPRENT hefur nýlega gefið út
Ijóðabókina Það sagði mér haustið
eftir Þuríði Guðmundsdóttur.
í bókinni eru 44 ljóð. Setningu
og prentun annaðist Skákprent en
Bókfell hf. sá um bókband. Kápu-
teikning er eftir Björgu Þorsteins-
dóttur og Sigurður örn Brynjólfs-
son hannaði bókarkápu. Bókin er
75 blaðsíður að stærð. Þuríður
hefur áður sent frá sér bækurnar
Aðeins eitt blóm (1969), Hlátur
þinn skýjaður (1972), Á svölunum
(1975), Og það var vor (1980).