Morgunblaðið - 11.03.1986, Qupperneq 46

„ Bq \joof rekinn nptt i þecsQ, si/o 'ecj bt'á bam
©féír þjóir-feinu £jrir atan aða/cfyvrtar,M
áster...
4A*
... munaður
TM Reg. U.S. Pal. Off.—all rights reserved
© 1986 Los Angeles Times Syndicate
JÞetta kalla ég ekki baðher-
bergissöng!
Þetta eru einkum heilla-
óskir frá tannlæknum, sem
vænta góðs af samstarfinu
við karamelludeildina.
HÖGNIHREKKVISI
//PAPi"hRE-XJ<vÍSI FEKVPII? vegsinn
i' kiótt ! "
Um fordóma og fáfræði
„Þið eigið ekki að tala um það
sem þið hafi ekki vit á,“ er fyrir-
sögn greinar í B-blaði Morgun-
blaðsins 5. þ.m., helguðu geðhjálp.
I þessari grein og öðrum sem
birtust í sama blaði, eru margar
góðar ábendingar og tímabærar
áminningar varðandi þá fordóma
sem okkur er svo gjarnt að grípa
til þegar meinsemdir eru til um-
ræðu sem ekki brenna á okkur
sjálfum.
Einn slíkur dómur er tilefni
þessarar athugasemdar minnar. í
umræddri grein gegn fordómum
segin „... kynnast honum ... og
þá sem útbrunnum alkóhólista."
Þama talar sá, sem orðið hefur
fyrir aðkasti vegna geðveiki að-
standanda, og svíður undan. En
sjálfur er ég alkóhólisti og svíður
því undan þessum dómi. Ég tel
mig ekki „útbrunninn" og ég hef
kynnst hundruðum alkóhólista, ef
ekki þúsundum, á öllum stigum,
úr öllum stéttum á öllum aldri og
aldrei rekist á neinn sem þessi
dómur gæti átt við.
Alkóhólismi er afleiðing of-
drykkju eða ofneyslu lyfja og
hægt er að stöðva virkni hans
með fræðslu, hlýju og þolinmæði.
Fordómar hafa tafið aðgerðir
gegn alkóhólisma um áratugi eða
jafnvel aldir. Fordómar og mis-
skilningur á eðli alkóhólisma hafa
verið og eru öllum ofdrykkjuvöm-
um mikil bölvun. En mikið hefur
breyst til hins betra síðustu ára-
tugina og við emm vissulega á
réttri leið.
Ég tel að mér beri skylda til
að mótmæla fordómum ef þess
er nokkur kostur, sérstaklega
þegar þeim er slegið fram í hugs-
unarleysi í merku ritgerðasafni í
sambandi við annað mannlegt
mein sem líka fær, og virðist þurfa
að þola, sinn skammt af fordóm-
um og fáfræði almennings.
Steinar Guðmundsson
Framúr-
skarandi
sýning
Gestur skrifar:
Sýningu Grænlendinga á Kjar-
valsstöðum er nýlokið og em þeir
komnir til síns heima. Sýningin var
fögur og merkileg á öllum sviðum
lista og tækni. Maturinn sem boðið
var uppá, var framúrskarandi, og
nokkuð fjölbreyttur. Allt starfsfólk
sýningarinnar var mjög alúðlegt og
snyrtilegt í allri framkomu.
Ég vona að íslendingar hafi á
allan hátt metið þessa heimsókn
Grænlendinga. Megi hún verða til
þess að efnaleg og andleg samskipti
aukist til muna milli þjóðanna.
Frá grænlensku sýningunni á Kjarvalsstöðum.
Víkverji skrifar
á em handknattleiksmennimir
okkar komnir heim frá Bem
eftir að hafa hreppt þar 6. sætið
og tryggt íslenzkum handknattleik
þátttökurétt í ólympíuleikunum í
Seul í Suður-Kóreu. Þeir hafa þar
með skipað sér á bekk með beztu
handknattleiksþjóðum veraldar og
er það vel.
Slík velgengni á erlendri gmnd
kitlar þjóðemiskennd allra. Það em
með eindæmum að verða vitni að
því, þegar annars dagfarsprúðir
menn umhverfast í spenningi fram-
an við beina útsendingu handknatt-
leiks og láta eins og himinn og jörð
séu að farast. Slíkt gerðist nú um
land allt. Menn, sem aldrei áður
hafa svo mikið sem spurt um úrslit
leikja, hafa sezt niður við sjónvarpið
og ekki staðið upp fyrr en að leiks-
lokum. Þá hafa tekið við bollalegg-
ingar um hverjir séu möguleikar
liðsins og hvetjir næstu andstæð-
ingar.
Við heimkomuna á Keflavíkur-
flugvelli sagði formaður Hand-
knattleikssambands íslands, Jón
Hjaltalín Magnússon, að nú strax
yrði sezt niður og gerð áætlun um
undirbúning ólympíuleikjanna. Nú
er að standa sig og vonandi mega
Islendingar njóta leiðsagnar þjálfar-
ans góða frá Póllandi, því að þessi
sigur er ekki síður honum að þakka
en strákunum sjálfum. Engum
blandast hugur um hve mikilvægt
er að hafa góðan þjálfara — ekki
aðeins við undirbúning leikja, held-
ur einmitt á meðan á þeim stendur.
Þetta kom berlegast í ljós er leikur-
inn við Dani fór fram. Þjálfari þeirra
var þá dæmdur til þess að sitja á
ineðal áhorfenda og gat ekki tekið
þátt í stjórn leiksins. Án þjálfarans
var liðið svipur hjá sjón og fékk
ekki rönd við reist gegn íslenzka
liðinu hans Bogdans.
XXX
að var gaman að horfa og
hlusta á samræður þeirra Jóns
Helgasonar prófessors og Magnús-
ar Kjartanssonar ritstjóra í sjón-
varpinu á sunnudagskvöld. Þáttur
þessara látnu heiðursmanna var
endursýndur og kominn það mikið
til ára sinna, að hann var ekki í
litum. Jón var að vanda kerskinn,
svo sem hann var svo oft og lýsti
því í þættinum, hve slæmt honum
þætti allt gott umtal um sig heima
á Fróni. Hann hefði betur kunnað
því hér áður fyrr, þegar illa hafi
verið um hann talað í blöðum. Bað
hann Magnús um að hjálpa sér í
þessum efnum — hann hefði ráð á
blaði.
Víkveiji minntist á það á laugar-
dag, að umburðarlyndið, sem ein-
kennt hafi íslenzkt þjóðfélag megi
sín nú ekki jafn mikils og áður.
Menn fjalla nú af mun meiri hörku
um náungann, t.d. í blöðum. Þetta
gerðu menn líka áður fyrr, í ung-
dæmi Jóns Helgasonar prófessors,
þegar pólitísk skrif voru mun per-
sónulegri en nú. Líklegast hefur Jón
saknað þessara tíma, sem ef til vill
eru að koma upp á ný þótt það
verði ekki með nákvæmlega sama
hætti.
XXX
Og enn er Vínlandskortið orðið
fréttaefni og í þetta sinn eru
komnar upp efasemdir um að það
sé falsað. Þegar Vínlandskortið
fannst fyrir tveimur áratugum,
þótti það með merkari fomleifa-
fundum, þar sem það var talið
teiknað á 12. öld eða löngu áður
en Kólumbus fann Ameríku. það
bar því órækan vitnisburð um að
menn höfðu vitað um „nýja heim-
inn“ löngu fyrir daga Kólumbusar.
Svo fundu menn efni í blekinu, sem
notað hafði verið og kortið var
dæmt falsað. Að vísu sögðu menn
að fölsunin væri mjög snjöll, en
þetta var reiðarslag fyrir þá, sem
neitað hafa að trúa því að íslend-
ingasögur væru ekki brot af mann-
kynssögu, heldur skáldskapur. En
nú er sem sagt alls ekki víst að um
fölsun sé að ræða og á meðan svo
er, geta menn enn rifizt um það,
hvor fann Ameríku, Kristófer Kól-
umbus eða Leífur Eiríksson og
sönnunargagn þeirra, sem telja
hinn síðamefnda hafa gert það er
ekki alveg fyrir bí.
XXX
Mikils er um vert, að málfar sé
vandað í ríkisútvarpinu, hljóð-
varpi og sjónvarpi og hafa stjóm-
völd lagt ríka áherzlu á að svo sé,
t.d. með ráðningu sérstaks málfars-
ráðunauts við stofnunina. En ekki
alls fyrir löngu bar svo við að sjón-
varpsfréttamaður sagði frá
skemmtun unglinga frá Sólheimum
í Grímsnesi hér í borginni og sagði
hann þá, að unglingamir hefðu
fengið að „á“ í Reykjavík um nótt-
ina. Hér mun hann hafa átt við,
að unglingarnir hafi fengið að æja
í Reykjavík um nóttina, því að
þannig er nafnháttur þessarar
sagnar, sem þýðir að stanza, nema
staðar, hvíla (hesta) — eins og segir
í orðabók Menningarsjóðs. Annar
flytjandi talaði einnig um að „kryfja
málin til mergjar". Þar er ruglazt
á tveimur orðatiltækjum, þ.e.a.s.
„að bijóta eitthvað til mergjar" og
„að kiyija eitthvað." Fyrra orðatil-
tækið er mjög myndrænt, menn
urðu að bijóta beinið til þess að
komast að mergnum, en hið síðara,
sögnina að kryfja, skilja væntan-
lega allir.