Morgunblaðið - 11.03.1986, Page 51

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR ll.MARZ 1986
51
Búnaðarþing á móti
frumvarpi um RALA
BÚNAÐARÞING lagðist gegn
frumvarpstillögiun um Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins.
Frumvarpstillagan var samin af
nefnd um landbúnaðarrannsókn-
ir og óskaði landbúnaðarráð-
herra eftir áliti búnaðarþings.
Búnaðarþing beindi þvi til land-
búnaðarráðherra að afgreiða
málið ekki að svo stöddu, en beita
sér hins vegar fyrir því, að áfram
verði haldið gagngerri úttekt á
starfsháttum RALA. Með þessari
afstöðu sinni tekur búnaðarþing
undir með sérfræðingum RALA
9g ráðunautum Búnaðarfélags
Islands sem hafa lýst sig andvíga
frumvarpinu.
í greinargerð búnaðarþings segir
að nefndin um landbúnaðarrann-
sóknir hafi að því er virðist byijað
á öfugum enda með því að semja
frumvarpið. Hennar aðalhlutverk
hefði verið að gera úttekt á rekstri
RALA og annarra tilraunastofnana
landbúnaðarins en því verki væri
ekki lokið. Um frumvarpstillöguna
segir í greinargerðinni „að ýmislegt
orkar þar tvímælis, svo að ekki sé
meira sagt, og mjög er hæpið, að
breytingar þær, sem þar eru gerðar,
miðað við gildandi lög frá árinu
1965, séu til bóta“.
Það er einkum tvennt sem sett
er út á í frumvarpsdrögunum.
Annarsvegar að lagt verði niður
tilraunaráð og hinsvegar að til-
raunastöðvamar verði gerðar að
sjálfstæðari einingum. Þá segir í
greinargerð búnaðarþings að ekki
megi gefa því sjónarmiði á neinn
hátt undir fótinn, að landbúnaður-
inn almennt sem atvinnugrein
standi undir kostnaði við tilrauna-
og rannsóknastarfsemina.
Frumvarpið:
Breytinga-
þörf.
Niðurstöður nefndarinnar sem
samdi frumvarpstillögumar um
RALA koma fram í frumvarpstillög-
um og greinargerð. í greinargerð-
inni segir að nefndarmenn séu
sammála um að þörf sé á að breyta
ýmsu í núverandi skipan íslenskra
landbúnaðarrannsókna. Annars
vegar þurfi að breyta stjómunar-
legri uppbyggingu rannsóknamála,
sem ekki verði gert nema með
breytingu laga, og hins vegar að
breyta ýmsu í innri skipan og starfs-
háttum Rannsóknastofnunarinnar
og tilraunastöðva. Megineinkenni
frumvarpsins að mati nefndarinnar
eru eftirfarandi:
1. Rannsóknastofnun landbúnað-
arins er áfram miðstöð sérfræði-
þekkingar á sviði landbúnaðar.
Markmið landbúnaðarrannsókna
em gerð skýrari en áður og höfð
hliðsjón af langtímaáætlun Rann-
sóknaráðs ríkisins f því efni.
2. Aukin eru tengsl rannsókna-
málefna við aðila sem mikilvægt
er að hafa samráð og samvinnu við
um rannsóknastörf, með því að
fjölga mönnum í yfirstjóm Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins.
Nýir stjómarmenn verða tilnefndir
af Stéttarsambandi bænda, af Bú-
vísindadeild Bændaskólans á
Cterkurog
hagkvæmur
auglýsingamiðin!

Hvanneyri og af starfsmönnum
stofnunarinnar.
3. Tilraunastöðvar verði efldar
með samstarfi við samtök bænda í
viðkomandi byggðarlögum. Jafn-
framt verða stjómunarleg og fagleg
tengsl milli höfuðstöðvanna styrkt
með því að fulltrúar frá stjóm
Rannsóknastofnunar landbúnaðar-
ins og atvinnuveganna em saman
í stjórn hverrar tilraunastöðvar og
tengjast jafnframt í samstarfsráði.
Gert er ráð fyrir skýrari verkaskipt-
ingu milli tilraunastöðva. Tilrauna-
starfsemi Skógræktar ríkisins að
Mógilsá og Garðyrkjuskóla ríkisins
á Reykjum eru gerðar sjálfstæðar
tilraunastöðvar, en faglega tengdar
yfirstjóm rannsóknamála á sviði
landbúnaðar.
4. Gert er ráð fyrir að hlutverk
tilraunastöðvanna í fræðslustarf-
semi og leiðbeiningaþjónustu vaxi,
annars vegar með því að þær séu
reknar í nánum tengslum við bún-
aðarsambönd og fræðslustofnanir
landbúnaðarins, þar sem kostur er,
og hins vegar með því að ráðunaut-
ar búnaðarsambanda eigi kost á
starfsaðstöðu við landshlutastöðv-
amar.
5. Sett eru í lög skýrari ákvæði
um skipan, hlutverk og ábyrgð
stjómar Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins annarsvegar og stjóma
einstakra tilraunastöðva hins vegar.
Þá er valdsvið forstjóra gert skýr-
ara en var.
6. Þá er gert ráð fyrir að tilrauna-
ráð Rannsóknastofnunar landbún-
aðarins verði lagt niður, en sett á
laggimar samstarfsráð til að
tryggja faglegt samráð stofnunar-
innar og tilraunastöðvanna. Jafn-
framt er stjóm stofnunarinnar
heimilt að koma á fót verkefnaráð-
um skipuðum faglega hæfum aðil-
um utan stofnunar til að meta þörf
fyrir rannsóknir og gera tillögur
um verkefni og forgangsröðun
þeirra og fylgjast með árangri til-
rauna.
Það skipulag og þeir starfshættir
sem hér er lýst, er í reynd útfærsla
á þróun sem þegar er hafin. Rann-
sóknastarfsemi fengi þannig laga-
heimildir til að gera nauðsynlegar
breytingar án þess að vera bundin
af takmörkunum núverandi skipu-
lags.
Sá andi í skipulagi og stjómun
sem reynt er aið ná, er að opna
rannsóknastarfsemina meira fyrir
beinum samskiptum við þá atvinnu-
grein sem hún þjónar, án þess að
missa tökin á heildarsamræmingu
landbúnaðarrannsókna. Er það gert
í von um að þátttaka atvinnuvegar-
ins og einstakra greina í fjármögn-
un og framkvæmd rannsókna auk-
ist og að rannsóknastarfsemin og
atvinnuvegurinn verði fyrir gagn-
kvæmum áhrifum og hvatningu.
Það er sameiginlegt verkefni stjóm-
ar og starfsliðs að notfæra heimildir
laganna í því skyni.
' ''

þegar vöxturinn er hraður*
Unglingar verða að fá uppbyggilegt fœði vegna
þess hve vöxfur þeirra er hraður á tiltðlulega fáum
árum. Þar gegnir mjólkumeysla mikilvœgu hlutverki
þvf án mjólkur, og kalksins sem í henni er, ná
unglingamir sfður fullri hœð og styrk.
Komið hefur í Ijós að neysluvenjur unglinga
fullnœgja sjaldnast lágmarks kalkþórf og er þeim
því einkar hœtt við hinum alvarlegu afleiðingum
kalkskorts síðar á œvinni. Sérstaklega eru stúlkur f
hœttu því þeim er hœttara við þeinþynningu og
Mjólk í hvert mál
hörgulsjúkdómum f kjölfar bameigna. Kalksnauðir
megrunarkúrar og lélegt matarœði virðist einnig
einkenna neysluvenjur stúlkna fremur en drengja.
Fjögur mjólkurglös á dag innihalda lágmarkskalk-
skammt fyrir unglinga og neysla undir því marki
býður hœttunni heim. Það er staðreynd sem
unglingar og foreldrar þeirra œttu að festa f minni
þvf þegar vöxturinn er hraður er hver dagur
dýrmœtur.
‘ Mjólk: Nýmjólk, léttmjólk,
eða undanrenna.
Aldurshópur Ráðlagður dagskammtur af kalkiímg Samsvarandi kalk- skammturímjólkur- glösum (2,5 dl glös)* Lágmarks- skammtur f mjólkurglösum (2,5dlglös)**
Bðm l-10ára 800 3 2
Unglingarll-18ára 1200 4 3
Ungt fólk og fullorðið Ófrfskarkonurog 800”* 3 2
brjóstmœður 1200”" 4 3
‘ Hór er gert ráð fyrir að allur dagskammturinn af kalki komi úr mjólk.
" Að sjálfsðgðu er mögulegt að fá allt kalk sem llkaminn þarf úr öðrum matvœlum en mjólkumnat
en sllkt krefst nákvœmrar þekkingar á nœringarfrœðl. Hér er miðað við neysluvenjur elns og
þœr flðkast I dag hér á landi.
— Marglr sérfrœðlngar telja nú að kalkþötf kvenna eftir tíðahvörf só mun melri eða 1200-1500
mg á dag.
■■" Nýjustu staðlar fyrir RDSI Bandarlkjunum gera ráð fyrir 1200 tll 1600 mg á dag fyrir þennan hóþ.
Mjólk inniheldur meira kalk en nœr allar aðrar fœðutegundir og auk
þess B-vítamfn, A-vítamfn, kalíum, magnfum, zink og fleiri efni.
Um 99% af kalkinu notar Ifkaminn til vaxtar og viðhalds beina og tanna.
Tœplega 1 % er uppleyst í Ifkamsvökvum, holdvefjum og frumuhimnum,
og er það nauðsynlegt m.a. fyrir blóðstorknun, vöðvasamdrátt,
hjartastarfsemi og taugaboð. Auk þess er kalkið hluti af ýmsum
efnaskiptahvötum.
Til þess að líkaminn geti nýtt kalkið þarf hann D-vítamín, sem hann fœr
m.a. með sólböðum og úr ýmsum fœðutegundum, t.d. lýsi. Neysla
annarra fœðutegunda en mjólkunmatar gefur sjaldnast meira en
300-400 mg á dag, en það er langt undir ráðlögðum dagskammti. Úr
mjólkurmat fœst miklu melra kalk, t.d. 800 mg úr u.þ.b. þremur glösum
af mjólk.
Helstu heimildír: Bækíngurinn Kak og beinþynning eftir dr. Jón ÓBar Ragnaisson og Nutrition and Physical Rness, 11. útg.
0 _______ efbr Briggs og Calloway, Hott Reinhardt and Winston, 1984
MJÓLKURDAGSNEFND