Morgunblaðið - 23.08.1986, Blaðsíða 13

íjijíjt YI'JöÁ .8£ Hl)OAQflAöJAJ .vilCíÁJHKUDHUM Jtl
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 1986 . 13
Tamílar á reki við Kanada:
Flóttamenn leggja flest
í sölurnar fyrir heimili
eftir Onnu Bjarnadóttur
Tamílarnir, sem kanadískir sjómenn fundu um borð í tveimur
björgunarbátum á reki i þokunni undan Kanadaströnd hinn 11.
ágúst sl., hafa beint athygli fólks að fjölda flóttamanna í heimin-
um, erfiðleikum þeirra og vanda þjóðanna þar sem þeir leita
hælis. Samkvæmt heimildum frá Flóttamannastofnun Sameinuðu
þjóðanna eru um 10 miiyón flóttamenn í heiminum um þessar
mundir. Langflestir þeirra búa i flóttamannabúðum i þriðja heim-
inum og hafa litla von um annað og betra heimili i náinni
framtíð. Töluverður fjöldi flóttamanna reynir að komast til Vest-
urlanda á hveiju ári til að hefja nýtt líf í nýju umhverfi. Það
þarf dugnað og fjárráð til þess og oft eru viðskipti við glæpa-
menn og svindlara, sem nota sér neyð fólksins og græða á henni,
eina leiðin.
Fjölskylda frá Sri Lanka eftir að hafa verið bjargað af kanadisk-
um sjómönnum
Flóttafólki er misjafnlega vel
tekið á Vesturlöndum. Pólitískum
flóttamönnum er þó yfírleitt veitt-
ur griðastaður þar sem þeir leita
hælis. Þróunin á undanfömum
árum hefur samt verið sú, að
Vesturlandaþjóðir hafa sett
strangari reglur en áður um land-
vistarleyfi og mörgum flótta-
manninum reynist nú erfitt að
sanna fyrir stjómvöldum að hann
geti ekki snúið aftur til heima-
lands síns vegna pólitískra of-
sókna. Flóttamenn em grunaðir
um að hafa yfirgefið föðurland
sitt í ábataskyni og þjóðir sem
eiga við atvinnuleysi og dulið kyn-
þáttahatur að etja eru ekki
reiðubúnar að taka við þeim.
Flóttamönnum er því oft neitað
um landvistarleyfí eftir margra
ára bið og vísað úr landi.
Bátafólkið frá Víetnam vakti
mikla athygli á sínum tíma. Vest-
urlandaþjóðir hliðruðu þá til og
tóku á móti fleiri Víetnömum á
skömmum tíma en þær hefðu
gert við aðrar aðstæður. Tamí-
lamir á Norður-Atlantshafi reru
á sömu tilfínningamið og vfet-
namska bátafólkið. Kanadastjóm
var strax reiðubúin að veita þeim
hæii þótt óttast væri að það yrði
til þess að fleiri reyndu að nota
sömu aðferð til að fá landvistar-
leyfí í Kanada. Stjómin stóð við
orð sín eftir að uppvíst varð að
tamílamir lögðu upp frá Vestur-
Þýskalandi en ekki frá Indlandi,
eins og þeir þóttust hafa gert í
upphafí.
Akvörðun ríkisstjómarinnar
hefur sætt talsverðri gagnrýni í
Kanada og mörgum þykir rétt að
senda tamílana aftur til Evrópu.
En innflytjendaráðherrann, Gerry
Weiner, sem er gyðingur, hefiir
minnt landa sína á hinn svarta
blett í sögu þjóðarinnar þegar
Kanadamenn neituðu heilum
skipsfarmi af gyðingum um land-
vistarleyfi á tímum nasista og
skipið var sent aftur til Þýska-
lands þar sem ömurleg örlög biðu
flóttamannanna. Hann sagði að
slíkt mætti ekki endurtaka sig og
tamflamir í björgunarbátunum
væm velkomnir til landsins.
Ovelkomnir víðast
hvar
Yfír 50.000 tamílar hafa leitað
pólitísks hælis í Vestur-Evrópu á
undanfömum árum. Flestir þeirra
hafa sótt um landvistarleyfi í
Vestur-Þýskalandi en önnur lönd,
eins og Bretland og Sviss, hafa
ekki farið varhluta af þeim. Bret-
ar hafa veitt 4.000 tamílum
iandvistarleyfi og hert reglumar
mikið. Svisslendingum varð um
og ó þegar „litlu dökku mennim-
ir“ frá Sri Lanka fóm að flykkjast
til landsins fyrir nokkmm ámm
og vilja losna við þá sem allra
fyrst. Sérstök sendinefnd fór til
Sri Lanka til að kanna ástandið
þar í vor og komst að þeirri niður-
stöðu að tamílum væri óhætt að
snúa aftur heim. Dómsmálaráðu-
neytið í Bem gerði ráðstafanir til
að senda hluta hinna 10.000 tamí-
la, sem nú era í Sviss, heim en
féll frá þeim þegar Amnesty Int-
emational lét málið til sín taka
og bað um að flóttamennimir yrðu
ekki sendir til baka.
Skæmr og harðir bardagar
milli tamfla og singalesa á Sri
Lanka hafa kostað fjögur til átta
þúsund manns lífið sfðan átökin
hófust. Tamflar em minnihluta-
hópur hindúatrúar á eyjunni, sem
er stundum kölluð „Draumaeyj-
an“ í auglýsingabæklingum.
Singalesar, sem em Búddatrúar,
ráða ríkjum. Tamílar vilja aukin
réttindi og baráttuhópar þeirra
berjast hart gegn her stjómarinn-
ar. Flóttamennimir á Vesturlönd-
um og í Indlandi, en þar búa
meira en 130.000 tamflar í flótta-
mannabúðum, óttast ofsóknir og
ófriðinn í heimalandi sínu og vilja
flest til vinna til að þurfa ekki
að snúa aftur heim.
Opið hlið við Berlín-
armúrinn
Flóttamenn koma til Vestur-
landa án nokkurra skilríkja eða á
fölskum forsendum og sækja um
landvistarleyfí þegar til landsins
er komið. Það hefur reynst auð-
veldast fyrir þá að fljúga til
Austur-Berlínar og fara þaðan til
Vestur-Berlínar og sækja um
griðastað þar. Vestur-Þjóðveijar
líta ekki á Berlínarmúrinn sem
landamæri og því er ekkert vega-
bréfaeftirlit við hann vestanverð-
an.
Austur-Þjóðveijar og Sovét-
menn kunna að nota sér þessar
aðstæður. Sovéska flugfélagið
Aeroflot flýgur til flestra landa
þriðja heimsins og býður upp á
mjög ódýr fargjöld til Evrópu.
Flestir flóttamannanna fljúga
fyrst til Moskvu og áfram til
Schörifeld-flugvallar í Austur-
Berlín með Aeroflot eða austur-
þýska flugfélaginu Interflug.
Þeim er ekið af flugvellinum í
langferðablum á Fried
richstrasse-lestarstöðina og þaðan
taka þeir neðanjarðarlest til Vest-
ur-Berlínar og bætast í stóran hóp
flóttamanna í borginni.
Flóttamannastraumurinn til
Berlínar fer vaxandi. 19.416
flóttamenn frá Afríku, Asíu og
Suður- og Mið-Ameríku hafa beð-
ið um hæli þar það sem af er
þessu ári en alls komu 22.000
flóttamenn til Vestur-Berlínar
árið 1985. Þetta skapar mikinn
vanda fyrir borgina og stjómvöld
hafa reynt að fá Austur-Þjóðveija
til liðs við sig til að stöðva flótta-
mannastrauminn til landsins. En
þeir hafa ekki tekið því líklega til
þessa. Þeir vilja knýja Vestur-
Þjóðveija til að hefja útlendinga-
eftirlit og vegabréfaskoðiin við
Berlínarmúrinn og viðurkenna að
hann sé hluti landamæranna milli
landanna. Og stjómvöld austan-
tjalds fella fá tár yfir erfíðleikun-
um sem flóttamannastraumurinn
veldur í velferðarþjóðfélögum
Vesturlanda.
Flóttamennimir em skráðir í
Berlín og sendir til hinna ýmsu
sambandsríkja V-Þýskalands. Þar
bíða þeir eftir afgreiðslu umsókna
sinna í mislangan tíma. Fæstir
flnna atvinnu eða fá atvinnuleyfi
og lifa því á framfæri hins opin-
bera, skattgreiðendum til mismik-
illar ánægju.
Ferðaskrifstofur og Aeroflot
njóta góðs af ferðum flóttamanna
og svindlarar á Vesturlöndum
græða á að selja þeim fölsk vega-
bréf og önnur skilríki. Smygl og
verslun með flóttamenn er sér-
grein í glæpaheiminum en sjaldan
fréttist af eins stórtækum aðgerð-
um og skipsferð tamflanna til
Kanada.
Hvað ætluðust báta-
tamílarnir fyrir?
Tamflamir 155 sögðu
kanadíska skipstjóranum, sem
fann þá á reki, að þeir hefðu verið
í björgunarbátunum í fimm daga
en ferðin frá Indlandi hefði tekið
mánuð. Skipstjórinn trúði þeim í
fyrstu en honum þótti þeir þó
ótrúlega vel á sig komnir eftir svo
langt volk. Við nánari athugun
kom í ljós að fólkið var með nýleg
vestur-þýsk dagblöð í fóram
sínum, vestur-þýsk mörk og að
lokum kom sannleikurinn í ljós
þegar félagsráðgjafar og banka-
starfsmenn í Vestur-Þýskalandi
þekktu tamflana á myndum og
upp komst um ferð þeirra frá
Evrópu.
Vestur-þýska lögreglan telur
að Wolfgang Bindel, eigandi og
skipstjóri flutningaskipsins Aur-
igae, hafi tekið að sér að flytja
200 tamfla til Kanada fyrir
700.000 mörk, 14 millj. ísl. kr.
Nafnið hafði verið máð af björg-
unarbát tamílanna en það var þó
hægt að lesa það. Saga bátanna
var rakin til brotajámssala, sem
seldi Bindel bátana.
Tamflamir komu alls staðar að
úr Vestur-Þýskalandi og 155
fengu pláss í gámageymslum
skipsins. Einn óánægður tamfli,
sem fékk ekki far með skipinu,
hringdi í kanadíska ræðismanninn
í Hamborg og sagði honum frá
ferðum landa sinna. Ræðismaður-
inn lét lögregluna vita en hún
gerði ekkert í málinu.
Aurigae sigldi frá Brake nærri
Bremerhaven árla morguns hinn
28. júlí. Ekkert var vitað um ferð-
ir skipsins fyrr en skipstjórinn
hafði samband við lögregluna eft-
ir að kona hans sagði honum að
hann væri orðinn fréttamatur.
Hann sagðist ekkert vita um ferð-
ir tamílanna og vera á leið heim
til Bremerhaven frá Senegal. Þeg-
ar þetta er ritað er hann enn á
hafi úti og þykir hafa farið óvenju-
lega leið til Senegal — síðast sást
til skipsins nærri Azor-eyjum.
Tveir tamílar vora handteknir í
Vestur-Þýskalandi vegna ferða
bátafólksins en þeir vom látnir
lausir að loknum yfirheyrslum.
Tamílamir 155 hafa fengið
landvistarleyfi í Kanada en enn
hefur ekki fengist fullnægjandi
skýring á ferðum þeirra. Ekki er
Ijóst hvort ferðin var eingöngu
skipulögð í gróðaskyni og tamí-
lamir hafi hreinlega keypt far til
Kanada eða hvort eitthvað meira
býr undir. Getgátur hafa verið
uppi um að tamílamir séu félagar
í skæmliðahreyfingunni Frelsis-
tígrisdýr Tamil Eelam og hafi
verið sendir til Kanada af því að
þar búa flóttamenn við betri kjör
en í Vestur-Þýskalandi. Tígris-
dýrin beijast fyrir sjálfstæðu ríki
tamfla í héraðinu Eelam á Sri
Lanka. Hreyfingin hefur reynt að
safna fé í Vestur-Evrópu og sagt
er að margir tamflanna í Vestur-
Þýskalandi vinni fyrir hana, láti
tryggingabætur sínar ganga í sjóð
tígrisdýranna og selji eiturlyf tii
að afla hreyfingunni fjár.
Ekki er vitað hvort kanadískt
skip hafi átt að taka við báta-
tamflunum undan ströndum Kan-
ada og smygla þeim til landsins
eða hvort ætlunin hafi verið að
þeir fyndust á reki eins og raunin
varð. Tamflamir hafa ekki látið
mikið uppi um skipulagningu
ferðar sinnar. Þeir héldu svo lengi
fast við lygasöguna um ferðina
frá Indlandi að öllu, sem þeir
segja, er tekið með fyrirvara.
Þeir vissu væntanlega að það yrði
auðveldara að fá landvistarleyfi í
Kanada ef þeir segðust vera að
flýja beint frá Indlandshafi eða
kannski óttast þeir hefnd þeirra,
sem smygluðu þeim frá Vestur-
Þýskalandi ef þeir segja allan
sannleikann.
(Heimildin Spiegel, NZZ, Sunday Tele-
gnraph, Sunday Timea.)
Höfundur er fréttaritari Morgunbladsins
í Zörich.
Opið kl. 10
(Ö
Vörumarkaðurinn hf.
1 EOSTORG111