Morgunblaðið - 30.09.1986, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 1986
Húsi0 á
hornínu
Hornið Klapparstígur-Lindargata núna.
eftirÁrna Þorvald
Jónsson
Mörg fögur orð hafa fallið í af-
mælisræðu og riti vegna 200 ára
afmælis Reylcjavíkur nú í sumar.
Menn ri§a upp margt gamalt og
gott, og lofsyngja okkar „fögru
borg, með sín stræti og torg“, svo
vinsælt dægurlagarím sé notað.
Sjálfur borgarstjórinn hefur sett
saman bundið mál, þar sem hann
rómar rómantík í bárujámshúsi við
Bergþórugötuna, svo hann kemst
næstum því með tæmar, þar sem
Tómas hafði hælana.
Margskonar sýningar hafa verið
settar upp til að sýna okkur allar
þær framfarir, sem orðið hafa í
henni Reykjavík á tveim öldum.
Kostnaðinn við öll þessi veislu-
höld setja fáir fyrir sig, því flestir
hafa haft af þessu hina bestu
skemmtan og fróðleik.
Afmælisbamið hefur jú líka feng-
ið margar og merkilegar gjafír, og
má þar ef til vill fyrst upp telja
nýtt skipulag fyrir hin ýmsu hverfí
borgarinnar, og til stendur víst að
færa henni enn eitt, nýtt aðalskipu-
lag.
í stórt er ráðist og mætti allt
gott um það segja ef þessi andlits-
lyfting borgarinnar væri alls staðar
til þess fallin að fegra hana. Nú
vil ég ekki kasta rýrð á mikla og
oft vandaða vinnu sem liggur að
baki skipulagstillagna þessara, en
stundum er eins og tilgangurinn
Arni Þorvaldur Jónsson
týnist þegar að útfærslu þeirra
kemur. Máli mínu til stuðnings vil
ég segja frá einu litlu dæmi úr hinu
svokallaða Skúlagötuskipulagi, en
ég þekki það betur en önnur þar
sem það snertir mig persónulega
sem íbúa húss sem lagt er til að
víki af svæðinu.
Skúlagötuskipulagið
„Eitt meginmarkmið að baki til-
lögunni er að nýja byggðin geti
fallið að þeirri eldri. í því sambandi
hafa formeinkenni eldri byggðar-
innar verið athuguð sérstaklega í
höfuðatriðum og er tillagan í heild
sinni byggð á niðurstöðum þess.“
Svo mörg voru þau orð, er Borg-
arskipulag Reykjavíkur hefur um
markmið sitt arkitektúrlega séð.
Við getum einnig virt fyrir okkur
niðurstöður þeirrar vettvangskönn-
unar, sem efnt var til, svo bestum
árangri yrði náð í formmótun hinn-
ar nýju byggðar, til dæmis á
nýafstaðinni Ijósmynda- og skipu-
lagssýningu á Kjarvalsstöðum.
Þetta eru fögur orð og fagmann-
leg, en virðum fyrir okkur framtíð-
arsýn arkitektanna og skipulags-
fræðinganna, til dæmis á þeim
mörgu líkönum sem gerð hafa verið
yfír svæðið.
Nýja byggðin er jú mótuð í anda
niðurstaðna könnunarinnar, það er
að segja með 35—45% þakhalla og
vissum stærðarhlutfollum sem
minna stundum á gömlu byggðina.
En hvar er gamla byggðin í fram-
tíðarsýn þessari? Horifín, að mestu
lejrti. Reyndar voru það víst ekki
nema 11 hús sem eiga beinlínis að
víkja, samkvæmt tillögum þessum,
en þeir eru ófáir eigendur timbur-
húsa í hverfínu, sem fá svokallaðan
endurbyggingarrétt á lóðum sínum,
og menn skyldu ekki ætla að hann
sé gefínn af virðingu fyrir þessum
húsum, sem sést best á því að á
líkaninu eru þau nær öll horfín og
í stað þeirra standa hús með nýja
sniðinu, sem falla jú enn betur að
nýju byggðinni, þar sem þau eru
jú eins.
En til hvers eru menn að fella
nýja byggð að eldri, sem er svo
látin hverfa? Það er athyglisvert
að sjá að á þessum sömu módelum
eru hús úr steini sýnd í sinni ná-
kvæmu eftirmynd, enda má víst
ekki hrófla við svo merkilegu bygg-
ingarefni hér á landi, þótt erlendis
séu háir íbúðatumar hiklaust
sprengdir ofan í sig, þyki þeir úr
sér gengnir eða borgarmyndinni til
lýta.
Húsið á horninu
En víkjum nú að litla dæminu
mínu, um húsið á hominu.
Húsið er sömu gerðar og húsið
í kvæði borgarstjórans okkar, og
reyndar flest húsanna, sem listmál-
aramir notuðu til að sýna okkur
hina sönnu Reykjavík (ef hún er
til) á léreftum sínum, sem menn
gátu séð á afmælissýningu í sumar.
Það var byggt árið 1910 úr
timbri og jámvarið, að þeirra tíma
sið. Fram til 1939 stóð það eitt á
um það bil 300 fermetra eignarlóð,
en þá var reist steinhús upp að
suðurhlið þess, Klapparstígur 13,
svo það varð að Klapparstíg 13A.
Án nokkurs efa var það hús reist
samkvæmt nýju deiliskipulagi þá,
DAVÍÐS.JÖNSSON. HEILD.V.
ÞAÐ BESTA NÆST ÞER