Morgunblaðið - 01.04.1987, Blaðsíða 50

50
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. APRÍL 1987
Hver kostar til-
vistarvanda íhalds-
ins eftir kosningar
eftir Svavar Gestsson
Margur heldur mig sig, segir
máltækið. Það á vel við þegar minnt
er á atlögu Þorsteins Pálssonar að
Alþýðubandalaginu fyrir nokkrum
-dögum. Sú atlaga kom mér ekki á
óvart: Hitt kemur mér og fleirum
á óvart hvað Þorsteinn Pálsson
þekkir lítið tilvistarvanda Sjálf-
stæðisflokksins. Þetta þekkingar-
leysi formannsins hefur haft
óvenjulegar afleiðingar að undan-
förnu, hefur raunar klofið Sjálf-
stæðisflokkinn í herðar niður í
fyrsta sinn í fímmtíu ára sögu. Það
sem helst hann varast vann varð
þó að koma yfír hann: Eining lands-
fundar íhaldsins lagði Þorsteini
Pálssyni í hendur þungvæpni til að
vega andstæðingana. Hann reiddi
hátt til höggsins, svo hátt að hann
klauf eigin fylkingar. Munu þess
engin dæmi að íslenskir stjóm-
♦ málaforingjar hafí farið jafnilla með
undir vopnum og Þorsteinn Pálsson.
Þessi staða Þorsteins Pálssonar
er næsta sérkennileg að ekki sé
meira sagt og ástæðulaust fyrir
andstæðinga Sjálfstæðisflokksins
að blanda sér í þessa deilu Sjálf-
stæðisflokksins við sjálfan sig. Hitt
er alvarlegra þegar þjóðin í heild
stendur frammi fyrir afleiðingunum
af stjómarstefnu Sjálfstæðisflokks-
ins, sem nú birtist hvarvetna í
efnahagslífínu og í stórfelldum og
alvarlegum kjaraátökum. Þessi
vandi á einnig rætur að rekja til
innri vandamála Sjálfstæðisflokks-
ins og sannast hér enn það sem við
höfum lengi bent á: Sjálfstæðis-
flokkurinn er ekki flokkur þrátt
fyrir nafnið heldur samsafn fólks
með mismunandi viðhorf og mis-
munandi hagsmuni — oft gjörsam-
lega andstæða — þar sem hvað
rekur sig á annars hom.
Afleiðingin blasir við nú í kosn-
ingamánuðinum 1987:
1. Ríkissjóður er rekinn með
3.000 milljóna króna halla í ár —
fyrir utan 1.000 milljónir í að standa
undir Hafskipsgjaldþrotinu. — Hall-
inn á ríkissjóði þýðir: — Verðbólgan
mun fara vaxandi þegar líður á
árið vegna stjómarstefnunnar nema
gripið verði til aðgerða — skatta-
kerfið er í uppnámi vegna hallans
á ríkissjóði — félagsleg þjónusta er
í hættu af sömu ástæðum.
2. Stórfelld kjaraátök eru í gangi
á erfíðum stöðum, þar er hættu-
ástand: fyrir böm og unglinga í
skólum landsins sem hafa búið við
stöðuga óvissu allt þetta kjörtíma-
bil — og nú fyrir heilbrigðisþjón-
ustuna og sjúklinga sem verða að
sækja þjónustu til sjúkrahúsanna í
landinu.
Verðbólg’an
Verðbólguna var unnt að taka
niður á sl. ári vegna þess að olíu-
verð lækkaði, vegna þess að verð á
afurðum okkar hækkaði á erlendum
mörkuðum og vegna þess að verka-
lýðshreyfingin krafðist þess að
dregið yrði kerfísbundið úr verð-
hækkunum þar sem ríkisstjórnin
var á móti hvers konar vísitölubót-
um á laun. Það var því verkalýðs-
hreyfíngin sem réð úrslitunum
ásamt hagstæðum ytri kringum-
stæðum. Þrátt fyrir þetta blasir nú
við verðbólga. Tímasprengju, kall-
aði ég verðbólguna í áramótagrein-
um, og það orð hafa margir tekið
upp síðan: Spáð er 40% verðbólgu
þegar líður á árið.
Nú þarf ríkisstjórn eftir kosning-
ar sem kemur í veg fyrir að þessi
verðbólgusprengja springi á kostn-
að launafólksins. Til þess þarf
aðra stjórnarstefnu en þá sem
fylgt hefur verið, því það er óhjá-
kvæmilegt verkefni næstu ríkis-
stjórnar að koma í veg fyrir að
ný verðbólguhrina fari af stað.
Til þess verður að mynda stjórn
sem þorir að Iáta þá borga sem
hafa hirt bróðurpartinn af góð-
ærinu á síðustu misserum.
Skattakerfið
Skattakerfið er í uppnámi vegna
þess að:
1. Hallinn á ríkissjóði kallar á
aðgerðir í skattamálum.
2. Vegna þess að skattar a fyrir-
tækjum og bönkum hafa verið
lækkaðir um 2.000—3.000 milljónir
króna á ári.
3. Vegna þess að ríkisstjómar-
flokkarnir (Framsóknarflokkurinn,
Sjálfstæðisflokkurinn og Borgara-
flokkurinn) og Alþýðuflokkurinn
ætla að leggja á virðisaukaskatt
eftir kosningamar sem mun hækka
verðið á matvælum um 20%.
4. Vegna þess að ekkert liggur
í raun fyrir um það hvað nýja
skattakerfíð gefur af sér, þó margt
bendi til þess að skattar muni
Svavar Gestsson
„Sjálfstæðisflokkurinn
er ekki flokkur þrátt
fyrir nafnið heldur
samsafn fólks með mis-
munandi viðhorf og
mismunandi hagsmuni
— oft gjörsamlega and-
stæða — þar sem hvað
rekur sig á annars
horn.“
hækka á einstaklingum eftir kosn-
ingar ef svo fer fram sem fjármála-
ráðherra sá sem enn situr hafði
gert ráð fyrir.
Þess vegna þarf stjórn eftir
kosningar sem þorir að taka á
skattamálunum, stjórn sem
hækkar skatta á bönkum og fyr-
irtækjum, lækkar skatta af
almennum launatekjum, stjórn
sem herðir skattaeftirlit, hafnar
virðisaukaskatti og tryggir að
staðgreiðslukerfið skili þeim
ávinningi sem ætlast var til, en
ekki er unnt að ætla að verði
undir forystu Þorsteins Pálsson-
ar.
Félagslegt öryggi
Vegna þess að hallinn á ríkis-
sjóði er 3.000 milljónir hlýtur það
að verða eitt aðalverkefni næstu
ríkisstjómar að rétta við fjárhag
ríkissjóðs. Það liggur fyrir hvað
stjómarflokkamir (B,D,S) munu
gjöra í þessum efnum. Það hefur
verið stefna Sjálfstæðisflokksins að
það eigi að leggja á sjúklingaskatt.
Frumvarp um það efni var samið
í stjómarráðinu í fjármálaráð-
herratíð Alberts Guðmundsson-
ar. Þetta kom einnig nýlega fram
í ræðu sem varaformaður Sjálf-
stæðisflokksins og formaður
stjórnamefndar ríkisspítalanna,
Friðrik Sophusson, flutti á fundi
með fötluðum: Að fólk verði lát-
ið greiða í auknum mæli fyrir
þjónustu á félagslegum stofnun-
um. Aðferð Sjálfstæðisflokksins
verður því að skera niður félagsleg-
ar framkvæmdir og að hækka lyf
og læknisþjónustu og að leggja á
sjúklingaskatt — til þess að draga
úr hallanum á ríkissjóði.
Hér þarf hins vegar að mynda
ríkisstjórn sem tryggir að fjár-
munir til þess að bæta hallann á
ríkissjóði verði ekki sóttir til
sjúklinga og annarra viðskipta-
manna félagslegrar þjónustu
heldur til þeirra sem hafa grætt
á góðærinu, og þangað verður
líka að sækja fjármuni til að
auka við ýmsa þætti hinnar fé-
lagslegu þjónustu eins og glöggt
kemur fram í kosningastefnu-
skrá okkar sem hefur birst í
blöðunum að undanförnu.
Sjúkrahús og skólar
Ríkisstjómin hefur kerfisbundið
stuðlað að því að niðurlægja alla
opinbera þjónustu. Það kemur ekki
aðeins fram í launastefnunni heldur
allri afstöðu ríkisstjórnarinnar til
„hins opinbera". Þessari afstöðu
hefur fylgt fyrirlitning á opinberum
starfsmönnum og kerfisbundinn
rógur um opinbera þjónustu. Afleið-
ing þessa alls blasir við í stöðvun
á skólum og sjúkrahúsum. Þessi
stöðvun kemur einnig vel heim og
saman við þá stefnu Sjálfstæðis-
flokksins að draga úr opinberri
þjónustu, þá stefnu að ýta undir
einkaskóla og einkasjúkrahús.
Eftir kosningar þarf að mynda
Fljúgandi sjúkra-
hús og einkaskólar
"~dlvert stefnir íslenskt þjóðfélag ef við ekki breytum um kúrs 25. apríl?
eftir Alfheiði
Ingadóttur
„Þetta er bara svar markaðarins
við aukinni eftirspurn eftir fræðslu
og menntun." Eitthvað á þessa leið
hljóðuðu skýringar þeirra sem á
dögunum fóru fram á það lítilræði
að fá Fjölbrautaskólann í Breiðholti
til afnota til að uppfræða fróðleiks-
fúsa unglingana. Þessir sömu menn
tóku skýrt fram að auðvitað tækju
þeir enga afstöðu til kennaraverk-
'fallsins eða kjaradeilu kennara við
ríkið. Þetta væri bara svar markað-
arins!
Beiðninni var neitað en það skipt-
ir í raun ekki máli, heldur hitt að
hún kom fram. Og að hún vakti
engin viðbrögð, þótti nánast sjálf-
sögð.
Þessi staðreynd sýnir okkur bet-
ur en margt annað hversu mjög
markaðshyggjan hefur náð að
gegnsýra þjóðfélagið allt og jafnvel
þá fjölmiðla sem síst skyldi. Mark-
aðshyggjan, sem við vinstri menn
hlógum að hjá Hannesi Hólmsteini
fyrir nokkrum árum, hefur nefni-
lega náð ótrúlega sterkum tökurn
á íslensku samfélagi: Stjómmála-
stefna, sem hefur til vegs helstu
lesti mannanna; sérhyggju, sjálfs-
elsku og græðgi, að kraka til sín
öllu sem mögulegt er, vera á undan
hinum, þó maður þurfí að troða þá
úndir. Skítt með hina sem engu ná!
Vel plægður jarðvegur
Á liðnu kjörtímabili hefur mark-
visst verið undirbúinn jarðvegurinn
til þess að hægt verði að græða á
þeirri þjónustu sem við höfum hing-
að til talið sjálfsagt að ábyrgjast
sameiginlega, einn fyrir alla og all-
ir fyrir einn. Þetta hefur verið gert
með því að lama og svelta allar
uppeldis- og umönnunarstofnanir á
landinu, skerða kjörin og fæla frá
opinberri þjónustu þá sem sérstak-
lega hafa aflað sér menntunar til
að sinna bömum, unglingum, öldr-
uðum og sjúkum. 17.000 nemendur
eiga á hættu að geta ekki gengist
undir próf í vor, 3—400 sjúklingar
verða sendir heim 1. apríl, 3.900
böm missa dagvistarplássið 1. mafi
Jarðvegurinn hefur svo sannarlega
verið vel plægður: Það er komin
eftirspurn eftir menntun, hjúkrun
og bráðum bamapössun. Er nema
von að einhveijir svari þessu kalli
markaðarins?
Beiðninni um Fjölbrautaskólann
í Breiðholti var synjað. En það er
ekki svo langt síðan önnur beiðni
barst og henni var tekið fagnandi.
Það var beiðni frá Tjarnarskólanum
um afnot af gamla Miðbæjarskólan-
um. Og það var aldeilis frábært að
heyra mglandann hjá Geir H.
Haarde, frambjóðanda og einum
helsta samningamanni ríkisins,
þegar hann prísaði þetta framtak á
fundi sem nemendafélag Ármúla-
skólans gekkst fyrir skömmu fyrir
verkfall. Hann sagði að Tjarnar-
skólinn, hinn svokallaði einkaskóli
(sem er í raun á framfæri ríkis og
borgar í sama mæli og aðrir grunn-
skólar), væri til þess fallinn að
auka valfrelsi nemenda!
Hvers er valið, fólksins
eða fjármagnsins?
Hvað skyldi vera til í þessu?
Hefur valfrelsi reykvískra grunn-
skólanema aukist með tilkomu
„einkaskólans"? Getur nú hver sem
er valið sér skóla sem er einsetinn,
með samfelldan skóladag og hefur
á að skipa kennurum sem þurfa
ekki að eyða öllum sínum kröftum
í lýjandi kjarabaráttu og þrotlausa
yfír- og aukavinnu?
Nei, auðvitað ekki. Valið er und-
ir því komið að foreldrarnir geti
lagt fram fé til viðbótar því sem
þeir leggja þessum sama skóla og
öðrum skólum í landinu til með
sköttum sínum. Þetta viðbótarfé er
glöggt kennileiti á þeirri þróun sem
hér er verið að magna. Sérhags-
munir koma í stað samfélags-
kenndar og það hillir undir hið
fyrirheitna land Friedmans, þar sem
hver segir við annan: Hvers vegna
skyldi ég þurfa að borga líka fyrir
annarra manna börn í öðrum skól-
um? Er ekki nóg að ég geti séð um
mitt eigið bam?
Hér er hætta á ferðum. Almenn
menntun, grunnmenntunin, hefur
hingað til verið ókeypis og fyrir öll
börn, líka börn þeirra sem engra
tekna geta aflað og enga skatta
Álfheiður Ingadóttir
„Það skiptir engn hvor
er siðavandari eða sið-
spilltari, Þorsteinn eða
Albert. Báðir eru þeir
siðlausir í fylgispekt
sinni við frjálshyggj-
una.“
borga. Með Tjarnaskólanum hefur
hins vegar verið stigið skref í átt
til þess að góð grunnmenntun verði
aðeins fyrir fáa útvalda.
Vinstri menn hafa
verk að vinna
Varla er nokkur í vafa um að
niðurskurður ríkisstjórnar Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
á framlögum til skólamála, stöðugt
stríð hennar við kennara um kjörin
og offors menntamálaráðherra
gagnvart sérkennslu og skólasál-
fræðingum, leiðir til verri skóla,
verri grunnmenntunar, verri skiln-
ings á gildi almennrar menntunar
og menningar.
En er ekki leikurinn einmitt til
þess gerður? Þegar almenni grunn-
skólinn hefur verið brotinn á bak
aftur með lágum launum, sem
hrekja kennara í önnur störf, með
lélegum aðbúnaði og yfirfullum
bekkjardeildum, með sundurslitnum
skóladegi og fullkominni fyrirlitn-
ingu gagnvart þeim, sem verst eru
staddir og þurfa á sérkennslu og
stoðkennslu að halda, þá hefur ver-
ið mótaður réttur jarðvegur fyrir
markaðinn. Og þá rísa upp gaurar,
sem eru tilbúnir til að svara því
kalli í Tjarnarskóla eða í fjölbraut.
Er þetta sú framtíðarsýn sem
Íslendingar kjósa? Eru menn virki-
lega svo andavaralausir að þeir sjái
ekki hættumar í þessum efnum?
Ef svo er höfum við vinstri menn
svo sannarlega verk að vinna fyrir
kosningarnar 25. apríl nk.
Eru einkasjúkra-
húsin næst?
Því hættumerkin eru fleiri. Stöð
2 sýndi okkur um daginn fljúgandi
sjúkrahús í Saudi-Arabíu, vel út-
búnar flugvélar með fullkomnum
skurðstofum, keyptar fyrir olíu-
gróðann. í inngangi lét fréttastjór-
inn þess getið að það gæti komið
sér vel að eiga nóg af peningum.
Og í eftirmála benti hann á að það
væri ekki amalegt ef til væru svona
flugvélar á Islandi ef svo færi sem
horfði, að sjúkrahúsunum yrði lokað
í næstu viku!
Skyldu kannski einhverjir vera
búnir a𠄧árfesta“ í slíku sjúkra-
húsi til að geta sinnt kalli markað-
arins eftir 1. apríl? Af hveiju ekki?
Enn eitt dæmi: Borgarstjórinn í
Reykjavík hefur þijóskast við að
koma á heilsugæsluþjónustu í
Reykjavík og fengið til þess síend-
urtekinn frest frá landslögum með
samþykkki flokkssystkina sinna á
stóli heilbrigðisráðherra. Þann frest
hefur hann notað til að fá fram
lagabreytingu sem heimilar einka-
rekstur á heilsugælsustöðvunum!