Morgunblaðið - 11.08.1987, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 11. ÁGÚST 1987
Framvarnir Bandaríkjaflota á norðurslóðum:
Markmiðið að treysta
varnarstefnu Atlants-
hafsbandalagsins
væri óbreytt þó svo að risveldin
næðu samkomulagi um fækkun
kjamorkuvopna. Brooks sagðist
ekki vita til þess að áætlanir væru
uppi um að breyta hlutverki vamar-
stöðvarinnar í Keflavík. Legu
landsins vegna hefði vamarliðið
mikilvægu hlutverki að gegna við
eftirlitsstörf einkum með tilliti til
umsvifa áraáarkafbáta Sovét-
manna. Hlutverk hennar yrði eftir
sem áður að kortleggja ferðir sov-
éskra kafbáta í námunda við landið
og væri það liður í vamaráætlunum
Atlantshafsbandalagsins.
Brooks vék því næst að þeirri
57. orrustuflugsveitin í Keflavík:
- segir Linton F. Brooks, starfsmaður
Þjóðaröryggisráðs Bandaríkjanna
AUKNAR flotavamir Bandaríkjamanna á norðurslóðum eru í fullu
samræmi við vamarstefnu Atlantshafsbandalagsins, að sögn Lintons
F. Brooks flotaforingja og starfsmanns Þjóðaröryggisráðs Banda-
ríkjanna. Hann telur einnig að engar áætlanir séu uppi um að breyta
hlutverki varnarstöðvarinnar í Keflavík. Brooks er nú staddur hér
á landi og var af því tilefni boðað til blaðamannafundar í gær í
Menningarstofnun Bandarikjanna við Neshaga í Reykjavík.
Brooks, sem var um árabil skip-
stjóri á bandarískum kafbátum en
réðist til starfa í Þjóðaröryggisráð-
inu í apríl á síðasta ári, ræddi í
upphafí máls síns hlutverk Banda-
ríkjaflota innan Atlantshafsbanda-
lagsins. Sagði hann það einkum
vera þríþætt. í fyrsta lagi bæri flot-
anum að framfylgja fælingarstefnu,
sem miðaði að því að afstýra stríði.
í annan stað hefði flotinn að gegna
vamarskyldu sem helgaðist af þátt-
töku Bandaríkjamanna í Atlants-
hafsbandalaginu. Kvaðst Brooks
telja þetta atriði sérlega mikilvægt
þar eð sérfræðingar væru sammála
um að stríð væri eingöngu hugsan-
legt ef Sovétmenn teldu raunhæfan
möguleika að ná Evrópu á sitt vald.
Loks nefndi Brooks framvamir flot-
ans, sem verið hafa í sviðsljósinu í
stjómartíð Ronalds Reagan Banda-
ríkjaforseta. Sagði Brooks að þetta
hefðu verið skilgreind markmið flot-
ans allt frá árinu 1947 og þau stæðu
óbreytt. Hins vegar hefðu komið
upp deilur framvamir er John Leh-
man, fyrrum flotamálaráðherra,
komst til valda í kjölfar sigurs Re-
agans í forsetakosningunum árið
1980.
Deilur þessar sagði Brooks vera
eðlilegar þar eð vestra væra menn
aldrei á eitt sáttir um framlög til
vamar- og vígbúnaðarmála. Benti
hann á að Bandaríkjaflota hefði
mjög sett niður í Víetnam-stríðinu
og því miðaði áætlun um eflingu
flotans, sem oftast er kennd við
Lehman, að því að ná upp fyrri
styrk. Samsetning flotans væri
raunar önnur nú einkum þar sem
flugvélamóðurskipum hefði verið
fjölgað.
Kenningunni um framvamir á
norðurslóðum lýsti Brooks á þann
veg að á óvissutímum myndu flug-
vélamóðurskip og fylgdarskip
þeirra taka sér stöðu á Noregshafí
til að treysta vamir Noregs og einn-
ig til að halda birgðaflutningaleið-
um opnum. Tilgangurinn væri sá
að sýna Sovétmönnum fram á að
þeir gætu ekki unnið sigur í hugsan-
legum átökum og að ríki Atlants-
hafsbandalagsins stæðu saman.
Von manna væri sú að með kenn-
ingunni um framvamir á norður-
slóðum væri unnt að gera
Sovétmönnum ljóst að innrás frá
sjó inn í Noreg væri óhugsandi
kostur vegna vera flugmóðurskipa
á Noregshafí og ófullnægjandi flug-
vélavemdar.
Hugmyndir þessar sagði Linton
F. Brooks vera í fullu samræmi við
fælingarstefnu Atlantshafsbanda-
lagsins. Bandaríkjamenn teldu
þetta bestu leiðina til að rækja
skyldur sínar innan bandalagsins.
Aðspurður sagði Brooks að flota-
stefna þessi hefði ekki verið form-
lega samþykkt á vettvangi
Atlantshafsbandalagsins en vita-
skuld hefðu embættismenn aðild-
arríkjanna rætt hana sín í millum
og ekki hefðu komið fram mótbárar
eða athugasemdir.
Aðspurður sagði Brooks að
stefna þessi miðaði ekki að þvf að
auka vígbúnað í höfunum heldur
vildu Bandaríkin og Atlantshafs-
bandalagið sýna Sovétmönnum
fram að vamarstefna bandalagsins
gagnrýni sem komið hefði fram á
stefnu Bandaríkjastjómar í flota-
málum. Minnti hann á að repúblik-
anar hefðu haft það á stefíiuskrá
sinni að efla flotann á ný. Almenn-
ingur í Bandaríkjunum hefði lagt
blessun sína yfír þetta er Ronald
Reagan var kjörinn forseti árið
1980. Þær raddir hefðu heyrst að
að þeim peningum sem varið hefði
verið til smíði herskipa hefði betur
verið veitt til að efla landvamir
Vestur-Evrópu. Sagði hann ágrein-
ing sem þennan ævinlega vera
viðloðandi þegar rætt væri um
framlög til vamarmála. Þá vísaði
hann á bug þeirri gagmýni að hug-
myndir um framvamir hefði ein-
göngu verið sett fram til að fá aukin
fjárframlög til flotamála.
Brooks kvaðst vera því ósam-
mála að tími risastórra flugvéla-
móðurskipa væri liðinn en því hefur
verið haldið fram að slík skip væra
auðveld skotmörk í hugsanlegum
átökum risaveldanna. Sagði hann
Linton F. Brooks
þau vera gífurlega öflugar vígélar
og reynslan hefði sýnt að þau gætu
staðist mjög harðar árásir. Þá hefur
því einnig verið haldið fram að
heppilegra væri að flotadeildir
Bandaríkjamanna héldu sig sunnar
á Noregshafí þar sem þeim stafaði
minni hætta af flugvélum Sovét-
manna. Brooks sagði þessa gagn-
rýni eiga við rök að styðjast.
Flugmóðurskipum Bandaríkja-
manna gætu Sovétmenn grandað á
tvennan hátt; annars vegar með
stýriflaugum frá kafbátum eða með
langdrægum sprengjuvélum sem
einnig bæra þess háttar flaugar.
Ef skipin héldu sig sunnar á þessu
hafsvæði yrðu Sovétmenn að
treysta á radar-leiðbeiningar frá
flugvélum ættu flugskeyti þeirra
að hitta í mark. Því væri auðveldar
að veijast sunnar þar sem þá gæf-
ist tóm til að granda radarvélunum.
Hins vegar teldu ráðamenn að
Morgunblaðið/KGA
framvamir á þessum slóðum væra
nauðsynlegar til að uppfylla vamar-
skyldur Bandaríkjanna þrátt fyrir
þá hættu sem því væri samfara.
Loks vék Linton F. Brooks að
kafbátum Sovétmanna og sagði allt
benda til þess að þeim hefði á und-
anfömum áram tekist að smíða
hljóðlátari báta. Kvaðst hann telja
að þessi þróun kynni að hafa í för
með sér ákveðnar hættur því stór
hluti árásarkafbáta Sovétmanna
hefði það hlutverk með höndum að
veija eldflaugakafbáta þeirra í ná-
grenni Kola-skaga. Ef Sovétmönn-
um tækist að þróa hljóðiátari
eldflaugabáta kynnu þeir að álykta
sem svo að ekki væri lengur þörf
á vemdarbátunum og yrði þeim þá
stefnt inn á Atlantshaf þar sem
þeir gætu grandað skipalestum og
hindrað birgðaflutninga á óvissu-
og átakatímum.
Varðmenn GIUK-hliðs-
ins - Svörtu ríddaramir
í FORSÍÐUGREIN nýjasta heftis breska vikuritsins Jane’s De-
fence Weekly, sem fjallar um vamarmál, er sagt frá störfum
fimmtugustu og sjöundu flugsveitar bandariska flughersins eða
„Svörtu riddaranna", sem aðsetur hefur í vamarstöðinni í
Keflavík. Þar er meðal annars greint frá því að Svörtu riddaram-
ir komist oftar í tæri við sovéskar flugvélar en afgangurinn af
flugflota Bandaríkj anna samanlagður.
fblaði:

biaðinu greinir frá því að flug-
sveitin hafi hafíð störf á Keflavíkur-
flugvelli árið 1954. Fljótlega kom
í ^jós að þar var mikil þörf fyrir
hana, einkum eftir því sem menn
gerðu sér í auknum mæli ljóst mikil-
vægi GIUK-hliðsins svokallaða,
sem spannar hafsvæðið milli Græn-
lands, íslands og Skotiands. Aukin
hemaðarumsvif Sovétmanna í hlið-
inu sýndu svo ekki varð um villst
að þörf var á auknu eftirliti, sem
gæti varað nógu fljótt við aðsteðj-
andi hættu og eftirlitsflugvélum,
sem hægt væri að halda til skiptis
á iofti frá ísiandi.
170 á ári
Árið 1968 hófu EC-121 ratsjár-
flugvélar, fyrirrennarar AWACS-
flugvélanna, sem nú era starfrækt-
ar í. Keflavík, eftirlit við ísland.
Árið 1970 áttu þær, ásamt Svörtu
rídduranum, óvenjuannasama tfma
og bægðu yfir 100 sovéskum flug-
vélum frá íslenskri lofthelgi á
tveimur vikum. Fyrir það hlutu
Svörtu riddaramir viðurkenningu
flughersins fyrir „einhvem besta
árangur, sem orrastuflugsveit hefði
náð,“ og hefur síðan unnið til
ýmissa annarra verðlauna.
Árið 1985 fékk sveitin til umráða
F-15 orrustuflugvélar, sem eru til
taks á Keflavíkurflugvelli allan sól-
arhringinn, alla daga vikunnar,
tilbúnar að hefía sig á loft með 10
mínútna fyrirvara ef óþekkt flugvél
í íslenskri lofthelgi birtist á ratsjá.
í flestum slfkum tilvikum er um að
ræða sovéska „Bimi“ eða Bear-
flugvélar. Svörtu riddaramir bægðu
170 slíkum frá ströndum Islands á
sfðasta ári.
Að sögn JDW er allt útlit fyrir
að tíðni sovéskra flugvéla í lofthelg-
inni verði svipuð á þessu ári. Til
dæmis flugu F-15 þotur í veg fyrir
átta „Bimi“ þann 12. febrúar
síðastliðinn. Svörtu riddaramir
segja sjálfír að þeir komist í tæri
við fleiri sovéskar flugvélar árlega
**
*
F-15 orrustuvél fylgir sovéskum „Birni“ út úr lofhelginni.
Svörtu riddaramir á flugi yfir Akranesi. Myndimar eru fengnar
úr JDW.
en bandaríski flugherinn annars
staðar í heiminum samanlagt.
Aukin hætta af sov-
éskum umsvifum
Vikuritið segir einnig að flug-
sveitin horfíst nú í augu við auknar
ógnanir Sovétmanna. Aðeins um
2.000 kflómetra frá Keflavík er
Kola-skagi í Sovétríkjunum, sem
er stærsta vfghreiður í heimi. Þar
eru stöðvar árásarkafbáta og
sprengjuflugvéla Sovétmanna, sem
bera kjamorkuvopn, fyöldi loft-
vamastöðva og annarra smærri
herstöðva.
Einnig hefur nokkrum sinnum
sést til Bear-flugvéla af H-gerð
yfir Noregshafi, en þær era gerðar
til að bera AS-16 stýriflaugar. Ný
flugvélagerð Sovétmanna,
„Blackjack“, sem einnig getur borið
AS-15 flaugamar, mun komast f
gagnið bráðlega og JDW spáir því
að hún verði tíður gestur í íslenskri
lofthelgi er fram líða stundir. Enn-
fremur leiðir blaðið getum að því,
að Sovétmenn muni ógna núverandi
yfirburðum Bandaríkjanna í loftinu
kringum ísland með orrustuflugvél-
um frá flugmóðurskipum.
Blaðið segir síðan frá leiðum, sem
Bandaríkin, NATO og íslenska
stjómin hafa komið sér saman um
til að mæta hættunni af auknum
umsvifum Sovétmanna í Norður-
höfum. Þar á meðal eru styrkt
flugskýli fyrir F-15 vélamar og við-
haldssveitir Vamarliðsins og einnig
sérstakiega styrkt stjómstöð, sem
að sögn blaðsins verður fyrsta
byggingin í vamarstöðinni, þar sem
hægt er að komast hjá öllum áhríf-
um af völdum utanaðkomandi
geislavirkni, ioftmengunar eða
lífrænna eftia.
Að lokum segir í greininni í
Jane’s Defence Weekly að hinar
nýju ratsjárstöðvar, sem nú er ver-
ið að reisa á Norðausturlandi og
Vestfjörðum, muni verða til þess
að hægt sé að koma AWACS-
vélunum nær stöðvum Sovétmanna
en áður var og þannig auka enn
líkumar á því að aðsteðjandi hætta
verði uppgötvuð f tæka tfð.