Morgunblaðið - 27.10.1987, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. OKTÓBER 1987
37
Félagsmálaráðherra á Alþingi:
Gagnrýni stj órnarliða
bæði óvægin og ómakleg
Morgunblaðið/Þorkell
Jóhanna Sigurðardóttir, félagsmálaráðherra, í umræðum um
húsnæðiskerfið á Alþingi í gær.
JÓHANNA Sigurðardóttir, fé-
lagsmálaráðherra mælti í gær
fyrir frumvarpi til breytinga á
lögum um Húsnæðisstofnun
ríkisins. Fór félagsmálaráðherra
hörðum orðum um samstarfsað-
ila sína í ríkisstjóm og sagði
gagnrýni þeirra vera „óvægna
og ómaklega".
Jóhanna Sigurðardóttir, fé-
lagsmálaráðherra, sagði frum-
varp það sem hún mælti fyrir hafa
sætt nokkuð „óvæginni og ómak-
legri" gagnrýni áður en það væri
nú tekið til umræðu og hyggði hún
að um margt ætti sú gagnrýni sér
ekki hliðstæðu í þingsögunni. Þessi
gagnrýni hefði verið „ómakleg og
lágkúruleg“ fremur en efnisleg og
ekki bætti úr að hún kæmi frá
stjómarliðum og samstarfsaðilum.
Sérstaklega nefndi félagsmála-
ráðherra yfírlýsingu þingflokks
sjálfstæðismanna um frumvarpið,
og yfírlýsingar forystumanna Sjálf-
stæðisflokks og Framsóknarflokks
í flölmiðlum.
Lágmarksbreytingar á
lögunum
Það væri skoðun hennar að gera
þyrfti lágmarksbreytingar á lögun-
um um Húsnæðisstofnun ríkisins
sem gerðu það kleyft að opna hús-
næðiskerfið á ný eftir breyttum
reglum. Jafnframt að forða því að
húsnæðiskerfíð lenti í algerum
ógöngum og að svigrúm yrði skap-
að til þess að taka næsta skref, sem
væri að ná samstöðu um að draga
frekar úr sjálfvirkni, breyta vaxta-
stefnu og að fínna framtíðarlausn
á húsnæðiskerfínu og ijármögnun
þess.
Meðal þeirrar gagnrýni sem kom-
ið hefði fram væri að verið væri
að útbúa skömmtunarkerfi, sagði
félagsmálaráðherra, og væri þar átt
við það ákvæði að hægt verður að
neita fólki um lán t.d. ef það á
fleira en eina íbúð fyrir. Sagði hún
að fyrir hendi væru sambærileg
ákvæði fyrir láglaunahópa í núgild-
andi lögum, þar sem hægt er að
synja umsækjanda um lán telji
Húsnæðisstofnun að hann geti ekki
staðið undir fjármögnun íbúðar. Á
því eina ári sem lögin hefðu verið
í gildi hefði allt að 7% umsækjenda
verið hafnað og væri nú verið að
biðja um heimild til þess að hafna
eða skerða lán til efnafólks sem
væri álíka stór hópur, um 7%.
Brostnar forsendur
Varðandi reynsluna af núverandi
húsnæðiskerfí sagði félagsmálaráð-
herra að margar af forsendum þess
hefðu ekki staðist. Forsendur frum-
varpsins voru þær að 3800 umsókn-
ir myndu berast fyrstu tvö árin og
3400 eftir það. í stað þess hefðu á
liðlega einu ári borist 10-11 þúsund
umsóknir. Fjármagn sem þyrfti til
þess að standa undir þessum um-
sóknum væri 15 milljarðar eða 10
milljörðum meira en gert væri ráð
fyrir. 1. október sl. hefði Húsnæðis-
stofnun verið búin að ráðstafa um
8,7 milljörðum kr. í lánsloforð. Þeg-
ar hætt var að gefa út lánsloforð
í nýja húsnæðislánakerfínu hafði
verið ráðstafað öllu ijármagni
Byggingarsjóðs ríkisins 1987 og
1988 og auk þess um 380 milljónir
af ráðstöfunarfé ársins 1989. Þegar
afgreiðsla þeirra 4000 umsókna
sem fyrir lægju lyki yrði búið að
ráðstafa öllu ráðstföfunarfé Bygg-
ingarsjóðsins fyrir 1989 og senni-
lega fram í mars 1990. Yrðu áfram
gefin út lánsloforð í óbreyttu kerfi
yrði innan skamms búið að ráðstafa
fjármagni húsnæðiskerfísins fram
til 1991. Svigrúmið væri því mjög
þröngt til þess að gjörbreyta þessu
kerfí næstu árin. Þær breytingar
sem nú væru lagðar fram væru
forsenda þess að skapa það svig-
rúm.
Bankakerf ið takí víð
Felagsmálaráðherra sagði það
vera skoðun sína að húsnæðiskerfið
ætti fyrst og fremst skyldum að
gegna við þá sem væru að kaupa
í fyrsta sinn og við þá sem ættu
litla íbúð fyrir og væru að stækka
við sig af fjölskylduástæðum eða
sambærilegra ástæðna. Síðan þyrfti
bankakerfið að vera í stakk búið
til þess að taka við og bjóða upp á
mikið lengri lánstíma en nú og taka
að öðru leyti þátt í fjármögnun til
húsnæðismála. Hugsanlega mætti,
þegar jafnvægi væri komið á hið
almenna húsnæðiskerfí, veita hluta
af fjármagni lífeyrissjóðanna í
bankakerfíð. Þessi leið kæmi sterk-
lega til greina sem framtíðarlausn.
Ráðherra ræddi einnig vaxta-
stefnu sjóðsins. Ef ekki yrðu gerðar
breytingar á henni og allir fengu
að njóta vaxtaniðurgreiðslu að jöfnu
myndi allt framlag ríkissjóðs renna
til að greiða niður vexti árið 1992.
Eftir það nægði það ekki til, ganga
þyrfti á eigið fé sjóðsins og hann
yrði gjaldþrota innan tveggja ára-
tuga. Til þess að leysa þetta
vandamál nægði ekki að hækka
vexti, breyta þyrfti sjálfu kerfínu.
Beina þyrfti niðurgreiðslum á vöxt-
um til þeirra sem þyrftu þeirra
mest með. Því væri nauðsynlegt að
huga nú að því hvemig þessum
mikla fjárhagsvandamáli Bygg-
ingasjóðs yrði mætt og hvaða leiðir
væru færar.
Nefndi Jóhanna Sigurðardóttir
nokkrar leiðir í því sambandi. í
fyrsta lagi að vextir yrðu óbreyttir
eins og þeir væru nú. Vextir yrður
hækkaðir jafnt á öll lán. í þriðja
lagi að gerð yrði grundvallarbreyt-
ing á stýringu vaxtaniðurgreiðslna
a) með því að ákvarða mismunandi
vexti innan hvers lánaflokks, b) að
hækka alla vexti þannig að þeir
verði allt að því marki sem ríkissjóð-
ur býður almennt á JQármagnsmark-
aði og endurgreiða síðan vexti
gegnum skattakerfíð eða Hús-
næðisstofnun niður að ákveðnu
marki til ákveðinna hópa. Fjórða
leiðin væri að þeir sem ættu að
njóta sérstakra lánskjara af opin-
bem fé fengju lán með verulega
niðurgreiddum vöxtum en öðmm
yrði vísað á bankana og það jafn-
framt tryggt að bankastofnanir
gfætu veitt fé til mun lengri tíma
en nú þó lánskjörin að öðm leyti
yrðu bundin við markaðsvexti.
Fimmta leiðin væri að endur-
greiðsla eða niðurgreiðsla vaxta
réðist af tekjum og yrði tekjutengd.
Allar þessar leiðir hefðu sína kosti
og galla en engin ákvörðun hefði
verið tekin um hvaða leið yrði far-
in. í frumvarpinu væri einungis um
heimild að raeða til að beita mis-
munandi vöxtum eða endurgreiða
vexti.
Ef þetta ákvæði yrði til þess að
stjómarliðar ætluðu að tefja af-
greiðslu málsins á þingi kæmi
fyllilega til greina að fella vaxtaá-
kvæðið út úr frumvarpinu og taka
það upp í öðm og nýju frumvarpi.
Fyrirvarar Framsókn-
ar
Alexander Stefánsson (F.-Vl.)
sagði þingflokk Framsóknarflokks-
ins hafa fallist á að félagsmálaráð-
herra flytti frumvarpið á Alþingi
án skuldbindingar um að styðja það
í núverandi mynd. Gagnrýndi hann
vinnubrögð félagsmálaráðherra við
vinnslu frumvarpsins og sagðist
vilja vekja athygli á því að ekki
hefði verið haft samráð við aðila
vinnumarkaðarins, lífeyrissjóðina
eða hina stjómarflokkana.
Sagði Alexander að Alþýðuflokk-
urinn, undir forystu Jóhönnu
Sigurðardóttur, hefði í umræðum
um húsnæðislögin á síðasta þingi
talað gegn því að samráð væri haft
við forystumenn vinnumarkaðarins,
það skýrði e.t.v. af hveiju þeir væm
ekki hafðir með í ráðum við breyt-
ingu á lögunum. Sagði hann að
þessi lög og hið víðtæka samkomu-
lag um þau hefðu markað tímamót
sem ekki mætti eyðileggja með
„flausturslegum vinnubrögðum".
Kallaði hann frumvarp Jóhönnu
„skref aftur á bak“.
Alexander sagðist vera fylgjandi
því að takmarka lán til þeirra sem
ættu fleiri en eina íbúð fyrir en
taldi að of mikið hefði verið gert
úr því atriði. Samkvæmt upplýsing-
um sem hann hefði fengið hjá
Húsnæðisstofnun ættu einungis 40
af þeim 10.000 sem sótt hefðu um
lán fleiri en eina íbúð fyrir. Þetta
væri dæmi um hvemig blása mætti
út hluti sem væru einungis lítill
hluti af vandanum þó að svona
agnúa þyrfti að sníða af.
Kristín Halldórsdóttir (Kvl.-Rn.)
sagði að þetta frumvarp ætti engum
að koma á óvart. Kvennalistakonur
hefðu á síðasta þingi gagnrýnt
hvemig komið væri fyrir kerfinu
og aðgerðarleysi stjómvalda. Nú
væri orðið ljóst að gagmýni þeirra
hefði átt rétt á sér. Takmarka
þyrfti sjálfvirkni í kerfínu og
tryggja forgang þeirra sem mest
þyrftu á aðstoð að halda. Kvenna-
listinn væri sammála meginatriðum
frumvarpsins en væri efíns um
hvort það næði tilætluðum tilgangi.
Varðandi vaxtastefnuna sagði
Kristín að Kvennalistinn styddi þá
stefnu að lán yrðu niðurgreidd til
þeirra sem væru að byggja í fyrsta
sinn eða stækka við sig vegna fjöl-
skyldustærðar. Aðrir ættu að borga
sömu vexti og væru á skuldabréfum
Kfeyrissjóðanna.
Steingrímur J. Sigfússon
(Abl.-Ne.) sagðist í meginatriðum
vera hlynntur þeirri hugsuns sem
kæmi fram í frumvarpinu. Hann
gæti þó ekki gefið upp endanlega
afstöðu sína endna væri það erfítt
þar sem ekki væri „vottur af sam-
komulagi" hjá stjómarliðum um
hver endanlegur búningur þess yrði.
Um vextina sagði hann að þar
væri stóru máli hreyft með einföld-
um hætti. Mörgum spumingum
væri enn ósvarað í því efni.
Framkvæmdastj órn Verzlunarráðs íslands:
Stefna stjórnarinnar
getur skilað árangri
STEFNA ríkisstjórnarinnar í
peningamálum getur skilað til-
ætluðum árangri ef brugðist
er nægilega skjótt við, er álit
framkvæmdastjórnar Verzlun-
arráðs íslands samkvæmt
ályktun sem samþykkt var á
fundi 22. október. Stjórnin tel-
ur einnig að viðleitni til að reka
ríkissjóð án rekstrarhalla sé
einnig jákvæð þrátt fyrir
ónauðsynlegar skattahækkanir
sem færi stjórnina fjær mark-
miðum sínum í mörgum tilfell-
um
í ályktuninni segir að verð-
bólgan verði amk. 30% á síðasta
ársfjórðungi þessa árs og líklegt
að hún verði á svipuðu stigi á
næsta ári nema fyrirhugaðar að-
gerðir ríkisstjómarinnar skili
fljótt tilætluðum árangri. Þessar
aðgerðir hafí úrslitaþýðingu um
að skapa skilyrði fyrir stöðugleika
i verðlagsmálum og draga úr við-
skiptahalla og skuldasöfnun á
næsta ári og aukinn innlendur
spamaður og frjálsræði í viðskipt-
um með krónuna séu líklegustu
leiðimar til að draga úr þenslu
og umframeyðslu.
Þá segir að heimildir fyrir ís-
lendinga til að lána erlendum
aðilum fé séu miklu heilbrigðari
viðbrögð við þeim vanda sem leið-
ir af innstreymi erlends fjármagns
heldur en pólitískt skömmtunar-
kerfí.
Loks er bent á að kynning á
nýjum spamaðarkostum og um-
bótum í peningamálum hafi verið
í lágmarki af hálfu ríkisstjómar-
innar og varað er við seinagangi
við framkvæmd þeirra mála. Því
sé mikilvægt að þessar peninga-
málaaðgerðir komist sem fyrst í
framkvæmd og stóraukin áhersla
sé lögð á kynningu og markaðs-
setningu nýju spamaðarkos-
tanna.
Sólveig Pétursdóttir María E. Ingvadóttir
Nýir þingmenn
Tveir nýir þingmenn tóku sæti og María sem varamaður Birg-
á Alþingi í gær, þær Sólveig is ísleifs Gunnarssonar. Þær
Pétursdóttir (S.-Rvk.) og María Sólveig Pétursdóttir og María
E. Ingvadóttir (S.-Rvk.). Sól- E. Ingvadóttir hafa ekki áður
veig kemur sem varamaður setið á Alþingi.
Guðmundar H. Garðarssonar