Morgunblaðið - 08.12.1987, Page 64

Morgunblaðið - 08.12.1987, Page 64
64 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1987 Þessi skattlagning á matvörum er varin með því að þar sé á ferð- inni skref að því að taka upp virðisaukaskatt og virðisaukaskatt- ur kalli á að það sé ein og sama prósentan á öllum vörum og allri þjónustu. Hugmyndin um virðis- aukaskatt er innfíutt frá Efnahags- bandalaginu, að mér skilst upprunnin í FVakklandi. Það er þess vegna athyglivert að spyrja: Um hvað snýst sú samræming sem er á leiðinni í dag í Efnahagsbandalag- inu þar sem þeir eru að leggja drög að því að samræma það fjölbreytta virðisaukakerfi sem þeir búa að? Eru þeir að stefna að einni og sömu prósentunni yfir alla línuna? Svarið er ósköp einfaldlega nei. I þeim samræmingarhugmyndum sem þar eru uppi er beinlínis við það miðað að það verði ekki sama prósentan jrfir alla línuna; Svarið er ósköp einfaldlega nei. í þeim samræming- arhugmyndum sem þar eru uppi er beinlínis við það miðað að það verði ekki sama prósentan yfir alla línuna. Það er beinlínis við það miðað að það verði ein prósenta fyrir nauðsynjar og önnur og hærri fyrir aðrar vörur og þjónustu. I þessu efni er þess vegna greinilegt að ríkisstjómin er kaþólskari en páfínn. Hún tekur trúarbrögðin al- varlegar en þeir sem trúarbrögðin boða. Mig langar aðeins að víkja að þeim orðum hæstv. Qmrh. fyrr í dag að það sé illt í efni ef sveitarfélögin hækki útsvar sitt svo nemi 20% að raunvirði á milli ára. Ég held að það skipti miklu þegar staðgreiðslu- kerfi verður tekið upp, eins og hann réttilega minnti á, að gætt verði ýtrasta aðhalds þannig að kerfi fái fram að ganga á sem mildilegastan hátt. En það er eðlilegt þá um leið að spyija: Hver er fyrirætlan ijmrh. sjálfs með það sem lýtur að tekju- skatti? Og þá vil ég, með leyfi forseta, fá það lesa hér örstutta tilvitnun í ræðu fjmrh. á bls. 34, en þar segir svo: „í fjárlagafrv. er gert ráð fyrir að skattbyrði af tekjuskatti verði áþekk því sem áformað var að hún yrði á árinu 1987 við afgreiðslu fjár- laga fyrir að ár og þegar ákveðnar voru breytingar á tekjuskattslög- um.“ Þetta em ákaflega falleg orð og þeim er snyrtilega raðað saman, en mér sýnist af því sem ég hef heyrt af umræðum í dag að mönnum sé ' satt að segja ekki fullljóst hvað orðin þýða. Ég brá mér því í dag hér út í horn og ráðfærði mig við þá tæknimenn sem þar sátu til að reyna að komast að því hver merk- ing orðanna væri. Ég mundi í rauninni bara það tvennt að tekjur ríkissjóðs höfðu orðið minni í ár en upphaflega var búist við og ég mundi einnig að tekjur einstaklinga höfðu orðið allmiklu meiri. Og hver var niðurstaðan? Niðurstaðan var ósköp einfaldlega sú að það sem að væri stefnt í fjárlögum væri um það bil ijórðungshækkun á tekju- skatti, sem sagt að tekjuskattur á næsta ári yrði um fjórðungi hærri en hann er í ár, reiknað sem hlut- fall af tekjum. Hvað er það þá raunverulega sem verið er að bjóða? Það er verið að bjóðast til þess að einhveiju leyti að hætta við að hækka samkvæmt fyrstu áformum. Það standa eftir áformin um að hækka söluskattinn. Það er hugsanlegt að þar komi aðgerðir á móti að hluta. Það standa eftir áformin um að hækka ekki bara útsvarið eins og §mrh. minnti á heldur einnig tekjuskattinn og það er hugsanlegt samkvæmt því sem fylgir að það megi nota hluta af söluskattshækkuninni til að milda afleiðingarnar þar af. Hér þarf að mínu viti að tala öðruvísi og það þarf líka að sjá til þess að vinnu- brögðin og aðgerðirnar verði með öðrum hætti. Herra forseti. Ég ætla ekki að fjalla ítarlega um útgjaldahlið frv., en mig langar til að nefna tvö at- riði. í fyrsta lagi er gert ráð fyrir því í frv. að framlagið til Atvinnu- leysistryggingasjóðs verði skert. Ég held að það þurfí ekki að rekja þá áherslu sem lögð hefur verið á það af hálfu verkalýðssamtakanna á liðnum árum að tryggja að þar sé Jómfrúræða Ásmundar Stefánssonar: Öllum ljóst að forsendur um hækk- un kaups munu tæpast standast Hér fer á eftir jómfrúræða Ás- mundar Stefánssonar (Abl.-Rvk.) sem flutt var á Alþingi 4. nóvem- ber sl. í umræðum um fjárlög. Herra forseti. Það hefur um nokkum tíma verið lýðnum ljóst að það fjárlagagat sem blasir við gat ekki staðið til langframa. Og nú blasir við í fjárlagafrv. að sú stað- reynd er líka orðin ráðamönnum ljós. Það kann kannski sumum að þykja óþarft að draga þetta fram með þessum hætti, en ég held að það sé ákveðin ástæða til vegna þess að fyrir kosningar var ekki að heyra að menn gerðu sér grein fyr- ir því að þeir ættu við vanda að etja. Ég minnist þess að fyrir kosning- ar héft ég því fram að eftir kosning- ar jrrði gripið til nýrrar skattheimtu. Sú fullyrðing líkaði ekki á öllum bæjum, m.a. fékk ég nokkrar kveðj- ur í Staksteinum Morgunblaðsins. Ég vil hér, með leyfi forseta, leyfa mér að lesa kafla úr stuttri svar- grein sem ég af því tilefni skrifaði í Morgunblaðið: „Núverandi stjómarflokkar hafa farið með völd i fjögur ár. Ætlar Morgunblaðið að halda því fram að þeir séu nú skyndilega líklegir til að jafna hallann með niðurskurði? Sé svo tel ég réttmætt að kjósendur fái að vita fyrir kosningar hvað verður skorið niður. Reynslan kenn- ir að opinber útgjöld verða ekki skorin niður um marga milljarða. Fjárlagahallinn stefnir öllum efna- hagslegum markmiðum í hættu og honum verður að eyða, alla vega minnka hann verulega. Skatta- hækkun eftir kosningar blasir því við. Þetta veit Morgunblaðið og þar með taiinn hófundur Staksteina. Þetta veit fjmrh. líka. Hvað þeir viðurkenna fyrir kosningar er önnur saga. Spumingin er því ekki hvort, heldur hvernig staðið verður að skattahækkunum. Viljum við þá leið Alþb. að láta ganga til baka þá skattalækkun fyrirtækja sem sitjandi ríkisstjóm hefur knúið fram með auknum heimildum til að koma gróða undan skattlagningu með því að raða fé í ýmsa sjóði? Þær breyt- ingar em taldar spara fyrirtækjum um 2 milljarða á þessu ári. Viljum við þá leið Alþb. að ganga rösklega fram gagnvart skattsvikum sem ekki bara valda tekjutapi fyrir ríkis- sjóð heldur em eitt alvarlegasta misréttismál í þjóðfélaginu? Það sem flestum svíður þegar þeir borga skattinnsinn er ekki hvað þeir þurfa að borga heldur hitt að horfa á alla þá sem geta allt en greiða ekkert til sameiginlegra þarfa. Hin skatthækkunaraðferðin sem stjórnarflokkarnir hafa lagt fram tillögur um í tvígang á kjörtímabil- inu er að láta söluskattinn ganga í formi virðisaukaskatts yfir allar vömr og þjónustu. Þannig mundu matvömr, sem nú em undanþegn- ar, hækka um a.m.k. 20%, sömu- leiðis margvísleg menningarstarf- semi og íbúðabyggingar, sem nú em undanþegnar að hálfu, mundu hækka um 10%. Aiþfl. hefur stutt þessar tillögur. Tillögumar gera að vísu ráð fyrir ýmiss konar upp- bótargreiðslum til að vega á móti, svo sem stórkostleg hækkun niður- greiðslna á landbúnaðarvörum. En hver trúir því að hringlið í tóma ríkiskassanum verði lengi að víkja slíkum tillögum frá? Ég bendi kjósendum á að kosn- ingar standa m.a. um það hvor skattahækkunarieiðin verður valin eftir kosningar. Ég veit að stjórnar- flokkarnir munu ekki játa þessar staðreyndir fyrir kosningar en þeir komu ekki heldur til kjósenda fyrir kosningamar síðustu og sögðu: Kjósið þið Sjálfstfl., Framsfl. og við skulum sjá til þess að þið missið fjórðu hveija krónu af kaupinu okk- ar. Þeir bara gengu þannig til verka eftir kosningar." Herra forseti. Ég hef lokið þess- ari tilvitnun, en vil gjaman halda áfram. Mér sýnist á öllu að fjárlagafrv. sé að sanna mitt mál. Það hefur verið valin röng leið. Ég er ekki í þeirri sömu aðstöðu og Guðrún Helgadóttir hér áðan að fínna ekki stefnu í þessu frv. Mér finnst stefn- an blasa við. Mér fínnst ég sjá ranga stefnu. I haust var tekin ákvörðun, sem náði fram að ganga, að leggja hálf- an söluskatt á stóran hluta mat- vara. 1. nóvember var ætlunin að stíga annað skref og láta söluskatt- inn ganga yfír þann hlutann-sem eftir hafði verið skilinn. Ríkisstjóm- in tók þó það mark á mótmælum Ásmundur Stefánsson verkalýðshreyfíngarinnar að hún ákvað að fresta framkvæmd þeirra áforma. Hún ákvað að gera það sem ráðherrar hafa kallað að „gefa svigrúm fyrir viðræður“. Ég hef sagt fyrir hönd Alþýðusambands- ins: Við viljum ekki matarskattinn. Eg vil endurtaka þá afstöðu hér. Ég tel að rétta næsta skref af hálfu ríkisstjórnarinnar sé að hætta alfar- ið við þau áform. Sú ákvörðun að leggja söluskatt á matvörur kann að vera til nokk- urrar einföldunar, en hún verður ekki að réttlæti, svo mikið er víst. Það er ljóst að margvíslegar fjöl- breytilegar undanþágur valda vandamálum. Ég held satt að segja að þeim sem að málinu standa af hálfu ráðherra sé það jafnljóst og mér að vandamálið liggur ekki í matvörunum. Það liggur á öðrum sviðum. Það liggur fyrst og fremst í margvíslegri þjónustustarfsemi þar sem þeir aðilar sem í hlut eiga hafa kannski aðstöðu til að skammta sér meira, en hve þeir skila miklu af söluskattinum snýr að skattayfirvöldum í öllum þeirra samskiptum. Ég vil aðeins minna á að þau áform sem uppi voru varðandi 1. nóvember voru áætluð að mundu leiða til 1,3% hækkunar á fram- færsluvísitölu og jafnframt þá til um það bil 2% hækkunar á fram- færslukostnaði lágtekjuheimila. Áramótaáformin voru á sama hátt áætluð um 2,3% að meðaltali og um 3% útgjaldaauki fyrir heimili lágtekjufólks. Samanlagt erum við þess vegna að tala hér um rúmlega 3'/2% að meðaltali eða um 5% fyrir heimili lágtekjufólks. Það er að vísu af hálfu ríkis- stjómarinnar allrar talað um að aðgerðir geti komið til til að vega hér upp á móti. Þar eru fyrst nefnd- ar niðurgreiðslur. Niðurgreiðslur eiga að draga broddinn úr þeirri hækkun á. matvöm sem yfir á að ganga. Ég held að ráðamönnum hljóti að vera það jafnljóst og mér að niðurgreiðslur munu ekki standa til langframa. Við höfum reynsluna af því í gegnum tíðina að til þeirra hefur verið gripið tímabundið. Þær hafa hins vegar aldrei verið varan- leg lausn. Það er líka nefnt að það megi hækka bamabætur og persónuaf- slátt. Ég kem að því frekar síðar. En ég minni á að slíkar aðgerðir hafa t.d. ekki áhrif á lánskjaravísi- töluna þannig að lánin munu eftir sem áður hækka af þeim sökum. Það er eðlilegt að spurt sé: Em forsendur fyrir samninga á gmnd- velli sem þessum? Ég held að það blasi við að það er ærið vafasamt að þeir geti gerst á þeim forsendum sem þama em dregnar upp. Fjmrh. tók mjög skýrt fram, forsrh. sömu- leiðis, þegar ákvörðun var tekin um það að fresta viðbótarmatarskattin- um um síðustu mánaðamót, að sú frestun væri gerð án skilyrða. Ég tel þá yfírlýsingu mjög miklu skipta og ég leyfí mér að vona að næsta skrefíð verði að hætta við. • ■ •. ■ n x a Metsölubók Rauður Stormur eftir Tom Clancy Bókin segir frá “þriðju heimsstyrjöldinni“. Aðalátökin eru milli Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Stór hluti bókarinnar gerist á íslandi. Rauður stormur hefur trónað á metsölulistum mánuðum saman. ^Abók kóð bók,

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.