Morgunblaðið - 31.12.1987, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 31. DESEMBER 1987
B 17
Módernisminn
í hnotskurn
Fyrirlestur Kenn-
eths Frampton
á Islandi
eftir Börk Bergmann
Sú umræða, sem staðið hefur yfír
í undanfama tvo áratugi um bygg-
ingarlist, bæði alþjóðlega svo og í
staðbundnu samhengi í hinum vest-
ræna heimi, hefur m.a. snúist um
almennan skilning og merkingu ark-
itektúrs nýja tímans (modem arch-
itecture). Einnig hefur athyglin
beinst að því fyrirbæri, er stöðluð
ijöldaframleiðsla varð að sem tákn
og ímynd iðnaðarþjóðfélagsins, sem
opnað hefur um leið gáttina út í það
óendanlega og virtist þannig geta
af sér endalok landamarka hefð-
bundins vestræns vistforms.
Þessa umræðu má í raun rekja til
upphafs sjötta áratugarins, þegar
hollenski arkitektinn Aldo van Eyck
setti fram gagnrýnishyggju sína, þar
sem hann velti fyrir sér hvað fyrir-
bærið „staður" gæti þá þýtt í þjóð-
félagi nýja tímans. Van Eyck reyndi
að takast á við stöðu mannsins innan
iðnaðarþjóðfélags samtímans og
hvemig geta þess þjóðfélags kynni
að beislast í staðbundnu samhengi.
Segja má, að van Eyck hafí verið
að takast á við sama vandamál, í
smærri mælikvarða, sem LeCorbusi-
er, Gropius og Hilberseimer meðal
annarra glímdu við aldarfjórðungi
áður, það er að temja orku vestræns
iðnaðarþjóðfélags og tjá breyttar
aðstæður í nýjum vistformum. Þessir
meistarar arkitektúrs nýja tímans
tóku á málinu innan samhengis
þeirra tíma, í útópískri mynd, þegar
allt virtist mögulegt. Van Eyck sam-
hliða bresku arkitektunum í Team X
verkaði aftur á móti sem innri gagn-
rýni á það, sem var að verða
umhverfislegur sorgarleikur í upp-
byggingunni eftir síðari heimsstyij-
öldina. Það, sem þessum stefnum er
sameiginlegt, er að þær glímdu við
hlutlægar staðreyndir síns tíma í
gegnum tjáningu lýmisskipunar
byggingarlistarinnar (architectural
syntax).
Ef við á Islandi lítum aftur í sög-
una, þegar þjóðfélag okkar „lenti á
mölinni", má lesa sambærilegar að-
stæður og annars staðar á Vestur-
löndum, þótt andstæður hafí ekki
verið hér eins skarpar. Andsvarið í
því umhverfí, sem skapaðist á tíma-
bilinu 1920—1960, þegar arkitektúr
nýja tímans var í mótun á íslandi,
var í samræmi við þessar aðstæður,
þar sem viss söguleg raunsæisstefna
virðist hafa ráðið ferðinni. Brautryðj-
endastarf Sigurðar Guðmundssonar,
samtímamanns Guðjóns Samúels-
Kápusíða meginritverks Kenn-
eths Frampton.
„Lesendur eru hvattir
til að hlýða á fyrirlestur
Kenneths Frampton,
sem kemur tii Isiands í
boði Arkitektafélag’s
Islands.“
sonar, var fylgt eftir af Gunnlaugi
Halldórssyni, sem með sínum þolin-
móðu, hógværu verkum skapaði
vissa hefð á árunum 1930—1970.
Við stöndum í þakkarskuld við hann
að hafa getið af sér eiginlegt vist-
form í samspili við loftslag, landslag
og borgarmynd, sem lesa má m.a. í
byggingum hans í Vesturbænum, í
Laugarásnum og á Reykjalundi.
Ýmsir sagnfræðingar okkar tíma
hafa fengist við þessar brotalamir í
sögu tuttugustu aldarinnar. í fyrsta
lagi má nefna þá gildisbreytingu,
sem varð á þriðja tug aldarinnar og
svo það gildishrun, sem varð í byijun
sjöunda áratugarins, eftir að kenn-
ingar byggingarlistar nýja tímans
hafa einfaldast, afmyndast og sogast
inní hagkerfi, þar sem skammtíma-
gróðasjónarmið réðu ferðinni. Sá
afturkippur, sem þar af leiðandi kom
í hugmyndafræði byggingarlistar og
má lesa m.a. í verkum Roberts Vent-
uri og Léons Krier og hefur ráðið
ferðinni á áttunda áratugnum,
„fræðilega" í gegnum skrif Charles
Jencks, virðist nú daga uppi sem
nátttröll; — einfaldlega vegna þess
að tektónískt séð er litið fram hjá
raunveruleika okkar tíma. Áhrif
þessarar bylgju hafa gert það að
verkum, að innri bygging er orðin
svo til trénuð, útlit er orðið að sölu-
vöru og þar af leiðandi er eiginleg
rýmisskipan á hverfandi hveli.
Kristín Reynisdóttir við verk sín en hún sýnir um þessar mundir í
Hafnargalleríi.
Sýnir í Hafnargalleríi
KRISTÍN Reynisdóttir hefur
opnað sýningu á skúlptúrum
sínum í Hafnargalleríi, fyrir ofan
Bókaverslun Snæbjarnar í Hafn-
arstræti 4.
Kristín er fædd 1961 og útskrif-
aðist úr myndmótunardeild Mynd-
lista- oghandíðaskólaíslands 1987.
Sýningin í Hafnargalleríi er
hennar fyrsta einkasýning en hún
hefur áður tekið þátt í samsýning-
um.
Kristín stundar nú nám við Aka-
demíuna í Dusseldorf.
Morgrinblaöið/hjnilía.
Gylfi M. Guðjónsson, varaformaður Trésmiðafélags Reykjavíkur
afhendir Vigni H. Benediktssyni, framkvæmdastjóra Steintaks hf.,
og Kristjáni Snorrasyni, verkstjóra, viðurkenningu fyrir góðan að-
búnað starfsmanna á vinnustað.
Trésmiðafélag Reykjavíkur:
Viðurkenning fyr-
ir góðan aðbúnað
Kenneth Frampton hefur þá sér-
stöðu meðal fræðimanna nútímans,
að sem menntaður arkitekt og eftir
að hafa unnið sem arkitekt þá hefur
hann getið af sér tektóníska gagn-
rýnishyggju, þar sem byggingarlist
er ekki hugleidd sem stíll, heldur sem
hugmynd, sem er gróðursett í menn-
ingarlegt samhengi. í þessu tilliti
má vitna í lokakafla í meginverki
hans, Modem Architecture — A
Critical History: „Bygging af sinni
eigin dyggð sem efíii og veruleiki
getur ekki orðið til sem fyrirsláttur
um framtíð, sem við viljum tryggja
okkur að eilífu. Þessi bygging í sínum
afstæða skilningi getur ekki annað,
eins og aðrar verkfræðilegar gerðir,
en verið til á sínu söguléga augna-
bliki. Hennar hlutlæga hlutverk er
raungering mannsins á þessu augna-
•bliki. Viðfangsefni byggingarinnar
felst ekki lengur í langtíma hugsjóna-
verkefni aldar yísindanna, heldur í
efnislegri samsetningu á því, sem
gæti verið nefnt „staður" og í um-
hugsun um þá uppgufandi menningu,
sem örlögin hafa dæmt til skiptingar
vinnunnar.“
Kennethh Frampton er fæddur í
Woking, Surrey í Englandi 1930.
Hann nam byggingarlist við Guildf-
ord School of Art og Architectural
Association í London. Hann hefur
unnið sem arkitekt í Englandi, ísrael
og New York. Hann hefur kennt við
AA, Princeton University og síðast
við Columbia Univesity, þar sem
hann er deildarstjóri í arkitektúr
síðan 1985. var einn af meðlimum
hópsins, sem stýrði þeim þekkta
skóla Institute for Architecture and
Urban Studies í New York og rit-
stýrði um tíma Oppositions, tímariti
þess skóla. Greinar hans hafa birst
í flestum helstu tímaritum í arkitekt-
úr, svo sem Architectural Design,
Lotus, Architectural Forum, Domus.
Megin ritverk Kenneths Frampton
eru Modem Architecture — A Critic-
al History (Oxford University Press
1980), Modem Arehitecture and the
Critical Present (Architectural Des-
ign 52, 7/8 1982) og Modem
Architecture 1851—1919/1920—
1945, (Global Architecture Docum-
ent, Special Issue I (1981), II
(1983).) — Á næstunni er væntanleg
nýjasta bók hans Work, Labor and
Architecture (Rizzoli Intemational,
New York).
Lesendur em hvattir til að hlýða
á fyrirlestur Kenneths Frampton,
sem kemur til Íslands í boði Arkit-
ektafélags íslands að fmmkvæði
undirritaðs, þann 5. janúar k. 20 í
Ásmundarsal.
Höfundur er prófessor íarkitekt-
úr við háskólann í Montreal i
Kanada.
TRÉSMIÐAFÉLAG Reykjavíkur
hefur veitt fyrirtækinu Steintak
hf. viðurkenningu fyrir góðan
aðbúnað starfsmanna á vinnu-
stað. Var viðurkenningin veitt
vegna aðbúnaðar á fram-
kvæmdasvæði fyrirtækisins við
Faxafen 12 í Reykjavík.
Við afhendingu viðurkenningar-
innar kom fram í máli eins
dómnefndarmanna að Steintak hf.
ætti sérstakan heiður skilinn því
aðbúnaður starfsmanna á öðmm
framkvæmdasvæðum fyrirtækisins
væri einnigtil mikillar fyrirmyndar.
Við val þeirrar aðstöðu sem við-.
urkenningin er veitt fyrir er tekið
tillit til almenns ástands þess hús-
næðis sem starfsmenn hafa til sinna
nota. Þá er einnig tekið tillit til
innréttinga, hreinlætisaðstöðu, lýs-
ingar og hita, fatageymslna, kaffí-
aðstöðu og þeirra þátta annarra
sem áhrif hafa á velferð starfs-
manna á vinnustað.
Trésmiðafélag Reykjavíkur veitti
þessa viðurkenningu nú í þriðja
árið í röð. í ávarpi formanns félags-
ins, Grétars Þorsteinssonar, kom
fram að víða er aðstöðu starfs-
manna í byggingariðnaði mjög
ábótavant og sagði hann að það
ætti sérstaklega við um smærri
fyrirtæki.
Vignir H. Benediktsson, fram-
kvæmdastjóri Steintaks hf., tók við
viðurkenningunni fyrir hönd fyrir-
tækisins og sagði hann að viður-
kenning sem þessi væri sér
hvatning. Það væri sjáifeögð skylda
fyrirtækja að búa vel að starfs-
mönnum sínum.
Od PIOIMEER
SJÓNVÖRP
Landsmálafélagið Vörður heldur áramóta-
spilakvöld sitt sunnudaginn 3. janúar 1988
í Súlnasal Hótel Sögu.
Húsið verður opnað kl. 20.00.
Glæsilegir vinningar. M.a. 2 farmiðar með
Flugleiðum til Luxemborgar, bækur og
matarkörfur.
Friðrik Sophusson, iðnaðarráðherra, flytur
ávarp.
Sjálfstæðismenn, fjölmennum.
Landsmálafélagið Vörður.