Morgunblaðið - 11.09.1988, Side 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. SEPTEMBER 1988
-I
Hundar hafa skynjun sem
nútímamenn hafa glatað
Þorsteinn og Orri eftir velheppnaða veiðiferð.
mín væri von löngu áður en ég
kom. Penni vissi alltaf þegar pabbi
minn var á leið til okkar löngu áður
en hann kom. Þá heimtaði hann
út og hljóp á móti föður mínum,
þetta brást aldrei.
Penni bjargaði lífi
okkar allra
Penni var frábær veiðihundur.
Hann var meira en helmingi fljótari
að hlaupa en tófan. Það marka ég
m.a. af því að eitt sinn komum við
uppá hæð og sáum tófu. Hann var
búinn að ná tófunni áður en hún
hafði farið tvöfalda lengd. Við
Sveinn veiðistjóri fórum mikið með
Penna í veiðiferðir. Eitt sinn sátum
við uppá Valabóli og sáum tófu.
Hún sér hundinn fara af stað og
hleypur í aðra átt en snýr svo við
þegar hún er komin í skjól. Hundur-
inn fór líka eins að og þau mættust
á miðri leið, þannig náði Penni
þeirri tófu. Bæði hugsuðu það sama.
Eg gat sent Penna eftir tófu sem
var á bersvæði og hann hætti ekki
fyrr en hann náði henni. Ef tófan
var í holu þá lét hann mann vita
hvar hún væri. Við Sveinn fórum
einu sinni með Penna upp í Þing-
vallasveit. Við biðum eftir honum
allan daginn við Gjábakka. Um
kvöldið kom hann með tvær tófur.
Seinna fréttum við frá mönnum sem
voru að veiðum upp við Meyjarsæti
að þar hefði tófa sést á ægilegri
ferð og á eftir henni eitthvert ferlíki.
Alla leið þangað hafði hann farið á
eftir annarri tófunni. Ég treysti
Penna vel, þvældist einsamall með
hann um allt miðhálendið í þeirri
fullvissu að hann myndi sækja hjálp
ef eitthvað amaði að mér. Einu sinni
sannreyndi ég þetta. Ég var þá
staddur við Vífílsstaði. Penni var
hræddur við skotvopn. Ég skaut
upp í loftið og lét mig detta. Hund-
urinn kom eins og byssubrenndur,
þefaði augnablik af mér og hvarf
svo. Hann var svo fljótur að hann
var kominn úr heymarfæri áður en
ég gæti kallað á hann. Hann fór
rakleiðis heim til Helgu og beit í
hendina á henni og dröslaði henni
af stað með sér. Ég flýtti mér heim
á eftir Penna og mætti honum með
Helgu á leið til mín.
Penni var mjög hvass og gætti
óhemjulega vel heimilisins. Enginn
< ókunnugur mátti koma við neitt
sem ég átti. Við fengum í langan
tíma ekki neina opinbera reikninga.
Þannig háttaði til að Það var geng-
ið upp nokkrar tröppur til þess að
komast upp á pall við sumarbústað-
inn þar sem við bjuggum. Menn
komust aldrei nema upp í tröppum-
ar, þá kom Penni og lagði hramm-
ana á axlir komumanna og hrinti
þeim fram af. Einn af rukkurunum
náði sér í gijót og kastaði í
gluggann af löngu færi og náði
þannig tali af heimafólki.
Penni bjargaði eitt sinn lífí okkar
allra. Ég var þá nýkominn heim úr
veiðitúr og leyfði Penna aldrei þessu
vant að sofa inni í stofu, nennti
ekki með hann út á verkstæði þar
sem hann var alla jafna. I sumarbú-
staðnum var miðstöð sem átti það
til að gassprengja. Um kvöldið fór-
um við að sofa eins og vant var,
en um nóttina vakna ég úti á stétt.
Sumarbústaðurinn var lítið timbur-
hús með risi og sváfum við uppi.
Mjög þröngur stigi lá neðan af loft-
inu og niður þann stiga hafði hund-
urinn dröslað mér og út á hlað. Ég
var illa særður á handleggnum af
því hann hafði bitið mig þar til
þess að geta dröslað mér út. Ég
áttaði mig fljótlega á því að spreng-
ing hafði orðið í húsinu og mér tókst
að bjarga konu minni og þremur
börnum út úr reykhafínu. Ég var
allur nagaður því hundurinn hafði
fyrst reynt að vekja mig, en Þegar
það ekki tókst þá dró hann mig út
undir bert loft. Ég sá hvemig hann
skreið með gólfinu þar sem ekki
var reykur. Svo var Penna fyrir að
þakka að við sluppum öll heil á
húfi þó tveir fengju reyndar væga
reykeitrun.
Eitt sinn gerðist það, þegar öll
fjölskyldan sat að kvöldverði, að
þrír gaurar komu skyndilega inn
og sópuðu öllu af borðinu og hjól-
uðu í mig. Tveir króuðu mig af við
gluggann og ég barðist þar við þá
en sá þriðji réðst á Helgu. Henni
tókst þó að opna dymar og kalla á
Penna. Hundurinn var bundinn með
tommusverri kveðju við gmnninn
úti. Hann tók tilhlaup og sleit keðj-
una og þeyttist inn okkur til hjálp-
ar. Hann var svo fljótur að hreinsa
til að ég varð að taka skart við-
bragð til þess að bjarga lífi eins af
mönnunum sem hann hafði skellt á
jörðina.
Penni varði jafnan
vel sitt fólk
Eitt sinn var ég með Penna í
Auðsholti í Ölfusi. Þar vom sjö
minkar undir vagni og mig langaði
til að sjá hve snöggur Penni væri
Ég lyfti upp vagninum en það komst
enginn af minkunum undan vagnin-
um. Sá sem lengst komst var kom-
inn út í jaðarinn þegar Penni náði
honum. Eitt sinn var ég að eltast
við mink hér niður við læk. Hann
var undir ofurlítilli þúfu og ég gerði
þau mistök að stíga niður þúfuna.
Þá snerist minkurinn til vamar og
hljóp upp eftir mér til þess að bíta
mig í hálsinn. Hann var ekki kom-
inn nema upp á bringu þegar hund-
urinn flaug upp og greip hann. I
eitt skipti vomm við Sveinn veiði-
stjóri staddir við sjoppu á Selfossi.
Nokkrir fylliraftar vom þar fyrir
utan en Penni sat inni í jeppa. Einn
af fylliröftunum ætlaði að slangra
eitthvað utan í mig en þá var Penna
að mæta. Hann flaug út um
gluggann og var búinn að fella
manninn áður en hann kæmi hönd-
um á mig. í annað skipti var öll
fjölskyldan í útilegu. Forvitnar kýr
komu að og þefuðu af dótinu okk-
ar. Það hefðu þær ekki átt að gera
því Penni reiddist slíkri ósvífni ákaf-
lega og stökk á nautgripina og
felldi einn þeirra umsvifalaust. Svo
mikill var krafturinn á honum þeg-
ar hann stökk.
Við Penni réttum stundum lög-
reglunni í Kópavogi hjálparhönd því
Penni var frábær sporhundur. Eitt
sinn hafði maður ráðist á kindur í
Kópavogi og leikið þær illa. Leitað
var eftir aðstoð Penna. Maðurinn
hafði flúið úr fjárhúsinu en skilið
eftir smá snifsi af úlpunni sinni á
ódæðisstaðnum. Penni þefaði af
úlpusnifsinu og þefaði sig síðan að
húsi og var kominn þar með kjaft-
inn á háls manni sem lá þar inni
áður en við varð litið, því hann gat
opnað allar hurðir. Maðurinn varð
svo hræddur að hann játaði allt í
hvelli. Þrátt fyrir frábæra frammi-
stöðu Penna í þessu máli og ýmsum
öðrum þá urðu það örlög hans að
lögreglan í Kópavogi skaut hann
til bana þegar hann var á sjötta
ári. Þetta var gert fyrir misskilning
og varð úr mikil rekistefna. Þetta
var mér mikið áfall, en Penni var
dauður og því varð ekki breytt.
Þessi hundur var gæddur svo frá-
bærum hæfíleikum að eftir að ég
átti hann ber ég alla hunda saman
við hann og þeir eru fáir sem stand-
ast þann samanburð. Ég átti líka
pínulitla tík um sama leyti og ég
átti Penna. Ég lét þau vera saman
á verkstæðinu um tíma og taldi
víst að það væri óhætt því hún var
svo lítil en hann svo stór. En Penni
fann ráð við því. Hann rak tíkina
uppá stóran kassa og gerði henni
þar hvolpa. Tvo þeirra átti ég um
tíma og hét annar þeirra_ Orri og
var góður veiðihundur. Ég hafði
lítinn tíma til að sinna hundum eft-
ir að ég hóf störf hjá lögreglunni.
Hundar ganga aftur
Eftir að Penni dó fékk ég hund
austur í sveit sem líktist honum í
útliti, en lengra náðu líkindin ekki.
Ég skilaði þessum hundi fljótlega.
Um sama leyti átti ég líka marga
litla veiðihunda sem ég geymdi hjá
Karlsen minkabana. En næsti heim-
ilishundur sem við eignuðumst var
af tegundinni fox terríer. Hann var
blíður og góður heimilishundur en
umbreyttist í blóðþyrst villidýr við
veiðar. Þeir sem sáu hann heima
við trúðu ekki að hann gæti neitt
veitt en þeir sem sáu hann að veið-
um trúðu því ekki að hægt væri
að hafa hann innan um fólk. Brúsk-
ur hét þessi harðskeytti veiðihundur
og dró nafn sitt af stórum brúski
á dindlinum. Eitt sinn var ég með
þennan hund austur í Hreppum í
minkaleit. Inni í grjóturð vissum
við af geysistórum mink, hann var
inni í grjótsprungu og ekki hægt
að ná honum. Eg var með íjóra
hunda með mér, þar á meðal Brúsk,
Orra, sem var líka ágætur veiði-
hundur, og Krumma, son Penna og
litlu tíkurinnar sem ég sagði frá
áðan. Brúskur var orðinn albrjálað-
ur fyrir utan sprunguna og á endan-
um stóðst hann ekki mátið heldur
tróð nefínu inn í sprunguna og lét
minkinn bíta utan um snúðinn á
sér, sem er viðkvæmasti hlutinn á
hundum. Síðan spyrnti hann í og
dró minkinn út úr sprungunni. Um
leið og minkurinn var kominn út
þá gripu hinir hundamir hann og
slitu hann af nefínu af Brúsk sem
gargaði af kvölum. Þegar Brúskur
náði aftur í minkinn þá sleppti hann
honum ekki í hálfan dag. Ég reyndi
að ná hræinu af honum en það var
ekki hægt að opna munninn á hon-
um, svo mikil var heiftin. Brúskur
átti bróður sem félagi minn tók að
sér. Þessir bræður slógust stundum
svo heiftarlega að það var ekki
hægt að ná þeim sundur nema að
hella vatni upp í nasimar á þeim.
Brúskur lifði svo æsandi lífi að
hann dó að lokum úr hjartaslagi.
Hann var orðinn hjartveikur og ég
var farinn að hlífa honum undir það
síðasta, en hann undi því illa. Hann
vissi alltaf þegar ég ætlaði í veiði-
ferð, þá settist hann við dymar og
ætlaði með mér út. Hann var ægi-
lega sár þegar ég skildi hann eftir.
Einu sinni sá ég aumur á honum
og tók hann með mér austur í Ölf-
us. Þar lenti hann í mink og varð
að gefast upp milli tveggja út-
gangna á greni. Ég varð að bera
hann inn í bílinn og fara með hann
heim. Hann dó tveimur dögum
seinna. Hans varð vart á heimilinu
í langan tíma eftir að hann dó. Ef
honum mislíkaði eitthvað meðan
hann lifði, þá hafði hann haft fyrir
vana a,ð gefa frá sér vonda lykt. í
mörg ár eftir þetta gaus upp þessi
sama lykt, ógurlega sterk, frá stóln-
um sem hann hafði verið vanur að
liggja í, ef inn komu, ókunnugir
hundar eða því um líkt. Þetta fundu
bæði heimilismenn og aðkomufólk.
Það hafa fleiri af mínum hundum
gert vart við sig eftir andlátið en
þessi hefur gert það á tilþrifamest-
an hátt.
Hundurinn er hamingju-
samastur ef honum er hrós-
aðfyrir velunniðverk
Ég var þekktur fyrir að hafa
*
áhuga á schæferhundum. Stundum
kom fyrir að menn smygluðu inn í
landið schæferhundum og oftar en
ekki enduðu þeir hundar hjá mér.
Þá voru þeir hættir að vera litlir
og sætir hvolpar og fólk vissi ekki
hvað það átti við þá að gera. Þess-
ir hundar voru það ungir að mér
gekk ágætlega að kenna þeim,
nokkrir þeirra urðu ágætir spor-
hundar. Éinn þeirra var fenginn til
að vakta portið í Vöku og reyndist
þar mjög vel og lifði lengi. Annan
lánaði ég upp í Hvítárvallaskála í
Borgarfírði. Þar hafði verið ófriður
af skemmdarvörgum en hundurinn
var ekki lengi að hreinsa þar til.
Við slíka þjálfun vekur maður at-
hygli hundsins á því sem maður
vill að þeir geri og hrósar þeim ef
vel tekst til hjá þeim. Hundurinn
er hamingjusamastur ef honum
hefur tekist að gera eitthvað sem
honum er hrósað fyrir. Til þess að
þetta gangi vel þarf sambandið
milli húsbóndans og hundsins að
vera mjög náið. Þefnæmi sumra
hunda er ógurlegt en það er líka
eitthvað annað sem kemur til. Ég
hef séð svo mörg dæmi þess að
hundur fínnur hlut sem útilokað er
að hann geti fundið eftir leiðum
þekktra skynfæra. Hundarnir hafa
eitthvað sem við mennimir erum
búnir að týna.
Þegar leið fram undir 1970 fóru
menn að gera sér ljóst að það væri
mikil þörf fyrir sporhunda hjá lög-
reglunni. Eitt sinn ætluðu lögregl-
an, skátamir og slysavarnafélög að
sameinast um að kaupa sporhund
og kosta þjálfun hans. Danskir
menn sem ég þekkti vom búnir að
kaupa hund í þessu skyni og ég var
búinn að ákveða hvenær ég færi
út til að þjálfa hundinn. En þá kom
upp hundaæði í Jótlandi þar sem
fyrirhugað var að ég yrði, svo ekk-
ert varð úr þessari ráðagerð. í fram-
haldi af þessu kom fram hugmynd
um að fá hingað til lands hund þjálf-
aðan í að fínna fíkniefni. Árið 1971
fór ég til Englands á skóla þar og
kom svo með labradorhund hingað
til fíkniefnaleitar. Sá hundur hét
Prins og hann reyndist vel, fann
talsvert af fíkniefnum. Seinna ólum
við upp schæferhund til fíkniefna-
leitar og slíkir hundar em notaðir
með árangri enn í dag. Sá hundur
hét Skuggi og reyndist einnig vel.
Annars em Islendingar furðulegir
hvað spertir afstöðu til þessara
mála. Uti í heimi em hundar ein-
hver bestu hjálpartæki sem lögregl-
an og tollgæslan eiga völ á. Hér á
landi skiptir í tvö hom, annað hvort
telja menn að slíkir hundar geti
allt eða þá að þeir geti ekkert. Sann-
leikurinn er sá að slíkir hundar
geta orðið til mikillar hjálpar en
þeir leysa ekki allan vanda. Þegar
ég kom heim með labradorhundinn
fann ég að þessi nýjung mætti and-
stöðu hjá sumum. Þeir vom til sem
gerðu sér næstum að íþrótt að villa
um fyrir hundinum og reyndu með
öllum ráðum að sýna fram á að
hann væri ekki til neins nýtur. Þetta
leiddist mér mikið, sérstaklega af
því að meðal þessara andstæðinga
vom menn sem hefðu átt að vinna
með manni. Þetta kom þó ekki í
veg fyrir að hundamir yrðu að góðu
gagni. Það kemur fyrir að rann-
sóknarlögreglan leiti aðstoðar hjá
hjálparsveitum skáta sem em með
sporhunda og stundum gefa þeir
góðar vísbendingar.
„Hef misst drápslystina“
Á seinni ámm hef éjg að mestu
hætt að þjálfa hunda. Eg er einnig
að mestu hættur að fara í veiði-
og fjallaferðir. Ég hafði lengi þann
hæfíleika að geta ekki villst. Ég
vissi alltaf hvaða leið ég ætti að
fara. Ég fann þetta bara en veit
ekki af hveiju þetta var svo. Ég sá
bara línu sem ég fylgdi án nokkurr-
ar umhugsunar eða ígmndunar og
vissi þannig hvaða leið ég ætti að
fara, og það brást ekki að ég kæmi
beint niður að bílnum mínum. En
þessum góða hæfíleika glataði ég
fyrir nokkuð mörgum ámm. Þá var
ég uppi í Bláfjöllum, í Lönguhlíð í
glaðasólskini og góðu veðri og var
með son minn með mér. Ég hafði
J
ÉÉÉÉiÉláttlÉÉÉiÉÉilltt-* *********