Morgunblaðið - 27.11.1988, Blaðsíða 34

'34 C
MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1988
DJASS/ Bœtir raftœknin nýdjassinnf
eftir Vernharó
Linnet
Ofstór
skammtur
Ahveiju sunnudagskvöldi er djass
í Heita pottinum í Duushúsi.
Oft eru það sömu mennirnir sem
leika í hljómsveitum með mismun-
andi nöfnum, landið er fámennt og
djasshjörðin ekki
fjölmenn, en
stundum koma
menn lengra að:
Finnur Eydal frá
Akureyri eða
Kenny Drew frá
Danmörku og á
sunnudagskvöldið'
var lék dúóinn Yo-
urs Roughly. Sá er þýskíslenskur en
starfar í Boston þar sem Christian
Rover gítarleikari og Skúli Sverris-
son bassaleikari stunda nám.
Skúli hefur verið duglegur að fá
vini sína til Islands að spila með
sér. Hann spilaði bassadúó með Pet-
er Herbert fyrir skömmu, með
Christiani núna og von er til þess
að vinur hans vesturindískur, pían-
istinn Danilo Peres, komi hingað að
djassa. Sá hefur að vísu mikið að
gera um þessar mundir, spilar bæði
með Hendrick-fjölskyldunni söngg-
löðu og altistanum kúbanska D’Ri-
vera.
Tónleikar Skúla og Christians
báru yfirskriftina nýdjass, ekki af
því að þama væru einhver þau ný-
mæli er aldrei hafa heyrst áður,
heldur til að enginn héldi nú að hefð-
bundið bíbopp væri á dagskrá. Hinn
svífandi eimur sem var allt um kring
í tónsköpuninni og raftækni notuð
til hins ýtrasta. Christian hefur
hannað tæki sem geyma 95 sekúnd-
ur af músík sem var sveigð og beygð
inní verk þeirra félaga, svo var
trommuheili í gangi. Þó ekki sá er
Sigurður Guðjónsson, oft kenndur
við bók sína Truntusól, segir að
íslenska þjóðin hafi milli eymanna
og sé að bijála hana; mnkrýþminn
Skúli og Christian í Heita pott-
inum — gott vald á hljóðfærunum
en rafmagnið fjandanum ómeð-
færilegra.
var ekki keyrður stanslaust, heldur
hafði hver ásláttur tilgang.
Spil þeirra félaga stóð í tæpan
klukkutíma og þá var hlé. Upphafs-
verkið var af klassískri efnisskrá
djassins, Love for sale, og síðan
fylgdu tónverk þeirra félaga tengd.
Þeir hafa gott vald á hljóðfærum
sínum svosem raftólunum, tónn
gítars og bassa fagur, en mér þótti
skorta á tóngæði tölvunnar. Raf-
magnið er fjandanum ómeðfærilega.
Það voru ekki mikil átök í tónlist
þeirra félaga en hún hljómaði vel
og minnti víða að, bæði úr djassi
og poppi. Kannski var þetta of stór
skammtur í einu. Hlé hefði átt að
vera fyrr. Aftur á móti var efnisskrá-
in tæmd eftir klukkutímann og menn
vildu meira svo þeir félagar spunnu
með tilþrifum og enduðu á Stellu í
stjörnuljósi. Það var gaman að fá
tækifæri til að hlusta á Skúla og
Christian og ef þeir leika aftur hér-
lendis ættu menn að Ijá þeim eyra.
Á miðvikudagskvöldið kemur
verður góður gestur á ferð í Heita
pottinum, danski saxafónleikarinn
John Tchicai kemur og spinnur með
íslendingunum Tómasi R. Einars-
syni og Pétri Grétarssyni og Pólveij-
anum Símoni Kuran. John hefur
áður heimsótt ísland, síðast í vor
með Ygdrasil. Hann er einn af helstu
saxafónleikurum hins fijálsa djass
þó sá stíll ríki ekki einn í tónlist hans.
Svo er það Heiti potturinn í kvöld.
Þar leika Vilhjálmur tíuðjónsson og
félagar tónverk igítarleikarans.
BÓKMENNTIR/Geta böm fundib tilgang
lífsins í bókumf
Ævintyri
— leið tilþroska
Þýska skáldið Schiller skrifaði á sínum tíma: „Dýpri
merking býr í ævintýrunum sem mér voru sögð í æsku
en í sannleikanum sem lífið kennir.“ Þetta, eins og svo
margt annað í nútímasálfræðinni, hefúr lengi verið
skáldunum Ijóst. Ævintýrin, sem hafa á undanförnum
árum vikið fyrir félagslegum raunsæisbókmenntum
handa börnum, virðast aftur vera að sækja á ef marka
má bama- og unglingabækur yfirstandandi vertíðar.
Ef við gerum okkur vonir um
að lifa ríkulegu og gefandi
lífi (hér er ekki átt við peninga-
og lífsgæðalega), en ekki bara frá
einu andartaki til annars, þá verð-
ur frekasta þörf
okkar, og um leið
erfiðasta verk-
efni, að finna til-
gang með lífi
okkar. Skilning á
tilveru sinni öðl-
ast enginn, bara
af tilviljun á ein-
hveijum til-
teknum aldri og andstætt fomum
goðsögnum brýst viskan ekki al-
sköpuð út eins og Aþena úr höfði
Seifs. Hún kemur hægt og bítandi
frá því maðurinn vaknar með höf-
uðið tómt — opið — móttækilegt
við fæðingu. Það er þó ekki fyrr
en á fullorðinsárum sem maðurinn
getur öðlast vitrænan skilning á
tilveru sinni á jörðinni með úr-
vinnslu á reynslu sinni.
Líklega er foreldrahlutverkið
eitthvert erfiðasta verkefni sem
við tökum að okkur, en um leið
það merkilegasta. En hvernig er
hægt að kenna barni tilgang
lífsins? Hvemig er hægt að kenna
barni að það skipti máli? Hvernig
er hægt að kenna því að skilja
sjálft sig og aðra, þannig að það
finni tilgang í mannlegum sam-
skiptum og því sem það tekur sér
fyrir hendur?
Til að finna dýpri merkingu í
tilveru sinni verður stundum að
umbreyta hversdagslegum atrið-
um í lífinu; gefa þeim nýja merk-
ingu til að koma skilaboðum á
framfæri. Þessum tilgangi þjóna
fáar tegundir bókmennta eins vel
og ævintýrin. Vissulega leysa
ævintýrin ekki sérstæð vandamál
nútíma „massaþjóðfélags", þau
vom jú rituð löngu áður en það
varð til. En af ævintýmm má
læra meira um innri vitund og
vandamál manneskjunnar og
meira um lausnir á kringumstæð-
um okkar í mannlegu samfélagi
en af nokkurri annarri tegund
bókmennta sem börn em fær um
að skilja.
NÆSTA SUNIMUDAG:
Ævintýri — gildi andstæAna.
eftir Súsönnu
Svavarsdóttur
KVIKMYNDIR/ Kemur efnilegasti
leikstjórinn ekkifráAmerikuf
Götulífsmyndfrá Bombay
vekur mikla athygli
Salaam Bombay" heitir ný ind-
versk kvikmynd er vann til verð-
launa á Cannes-hátíðinni í vor sem
besta fyrsta mynd leikstjóra. Eftir
20 mínútna látlaust lófatak á Can-
wmmmm^^^^m nes tóku Frakkar
myndinni opnum
örmum og gerðu
umsvifalaust að
smelli um allt land.
Og gagnrýnendur
máttu vart vatni
halda þegar hún
var sýnd á kvik-
myndahátíðinni í
eftir Arnald
Indriðason
" New York á dögunum. Leikstjórinn,
kona að nafni Mira Nair, er af mörg-
um talin hæfileikaríkasti mynda-
smiðurinn í hópi nýrra, ungra kvik-
myndagerðarmanna í heiminum.
Og hvað veldur allri hrifningunni?
Getur indversk mynd verið svona
góð og enginn Bruce Willis í henni?
Hún er líklega eins langt frá Holly-
woodhasamum, eins og við þekkjum
hann allra manna mest og best, og
hægt er að komast. „Salaam
Bombay" segir frá yfir gefnum 10
ára sveitastrák á götum Bombay.
Hann selur te, vingast við eiturlyfja-
neytendur og mellur og verður að
reiða sig algerlega á sjálfan sig í
litskrúðugri, iðandi stórborginni.
Myndin þykir í senn hlý og miskunn-
arlaus óður til götubarnanna en
Mira Nair fékk hugmyndina að
myndinni fyrir fímm árum þegar hún
fór að hugsa um líf bam anna á
götum Indlands, þrautseigjuna og
* kraftinn í þeim.„Það var svo
greinilegt hvað þau áttu erfítt," seg
ir hún í blaðaviðtali, „en þau reyndu alltaf að gera eitthvað
til að ná athygli þinni. Aldrei grétu þau aumkunarlega eftir
neinu eða betluðu peninga. Þau settu alltaf í gang einhverskon-
ar sýningu, eða einhverskonar fimleikar eða einhver krakkinn
blés út tyggjókúlu og ef þú gafst honum ekki pening sprengdi
hann hana framan í þig. Ég vissi alltaf að myndin yrði gerð
með þeim en ekki með krökkum sem léku þau.“
Nair fékk þess vegna krakkana á götum Bombay til að
leika hlutverkin í myndinni sinni og hefur Shafiq Syed, 11
ára umkomuleysingi, vakið mikla athygli í hlutverki hinnar
ungu söguhetju. Alls fara 17 götukrakkar með hlutverk í
myndinni sem öll er tekin á götum Bombay og er oft í heim-
ildarmyndastíl þótt handritið sé alger skáldskapur, en Nair á
Fréttamolar
■ „Distant Thunder" er enn ein mynd um áhrif Víet-
nam-stríðsins heimafyrir með John Lithgow og Ralph
„Karatestrák" Macchio. Leikstjóri er Rick Rosenthal.
íi „The Good Mother" er nýjasta Diane Keaton-
myndin en í henni leikur hún konu sem á það á hættu
að missa forræði yfír barni sínu.
H „A Cry in the Dark“ eftir Ástralann Fred Schepisi,
með Meryl Streep og Sam Neil, hefur fengið rífandi
góða dóma vestra en hún fjallar um fjölmiðlafár í lq'öl-
far bamahvarfs.
■ „Far North" er fyrsta myndin sem Sam Shepard
leikstýrir og er auðvitað með Jessica Lange í aðalhlut-
verkinu.
■ „The Lair of the White Worm“ er dularfullt heiti á
nýjustu Ken Russeil-myndinni.
■ „Everybody’s All-American“ er nýjasta mynd Taylor
Hackfords. Hún spannar aldarfjórðungssögu amerískrar
fótboltahetju, sem Dennis Quaid leikur, en mótleikarar
eru Jessica Lange og Timothy Hutton.
■ „The Live“ heitir ný John Carpenter mynd. Ef þú
setur á þig ákveðin sólgleraugu sérðu geimverumar á
Jörðinni! Carpenter skrifar handritið að þessari undir
dulnefni.
Mira Nair, leikstjórinn: „Það
var svo greinilegt hvað þau áttu
erfitt.“
að baki fjórar heimildarmyndir. Hún
hefur reynt að hjálpa öllum krökkun-
um sem koma fram í myndinni. Þeir
ákváðu hvað þeir vildu gera þegar
upptökum lauk og hún hefur reynt
að láta óskir þeirra rætast; sum fóru
í skóla, önnur fengu vinnu. Stjaman
Shafíq hætti bæði í skóla og í vinnu
og dreymir nú um að gerast atvinnu-
leikari. Ágóðinn af myndinni á Indl-
andi mun fara í að styrkja til náms
götukrakka, eins og Shafiq, í
Bombay og Nýju Delhi.
Mira Nair nam heimildarmynda-
gerð í Harvard en segist ekki hafa
haft mikinn áhuga á bíómyndum
fyrr en hún fullorðnaðist. Hún er
31 árs og býr í New York en ólst
upp í smábæ á Indlandi „þar sem
var eitt kvikmyndahús og þú gast
séð mjög ritskoðaða útgáfu af
Zivagó lækni“.
Krakkar í höröum heimi; Shafiq Syed í „Salaam Bombay".