Morgunblaðið - 27.11.1988, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1988
Rannsókn á lífsreynslu
Sigurjón Bjömsson
Sigrún Júlíusdóttir.
Hremmingar. Viðtöl um nauðg-
un.
Kristjana Samper gerði mynd-
irnar.
Mál og menning. Reykjavík
1988,119 bls.
Arin 1981-1983 voru 57 nauðg-
unarkærur færðar til bókar
hjá lögregluyfirvöldum. Af þessum
57 konum tókst Sigrúnu Júlíus-
dóttur að ná sambandi og eiga
ítarleg viðtöl við 24. í bók þessari
er gerð grein fyrir helstu niður-
stöðum þessara viðtala, auk þess
sem þar eru fræðilegir smákaflar
varðandi efnið. Aðalmarkmið höf-
undar var að kynna sér sem best
reynslu kvennanna og „varpa ljósi
á þetta flókna fyrirbæri í sam-
skiptum kynjanna og stuðla að
breyttum viðhorfum". Vonast höf-’
undurinn til „að efnisumfjöllunin
og þá ekki síst frásagnir kvenn-
anna sjálfra verði tilefni til um-
ræðu og forsenda breytinga."
Til grundvallar viðtalinu var
lagður spurningalisti með 80
spurningum, sem spönnuðu vítt
svið bæði varðandi tíma og efnis-
inntak. Voru spumingarnar yfir-
leitt beinar og kölluðu ýmist á
beina svarkosti eða opin svör eftir
því um hvað var fjallað. Úrvinnsla
er oft töluleg og birtist hér í all-
mörgum einföldum töflum. Er þar
gjaman um flokkanir að ræða,
sem oft eru þá útskýrðar með
stuttum dæmum úr viðtölunum.
Að öðru leyti byggist úrvinnsla á
túlkun höfundar á inntaki við-
talanna.
Þetta er vissulega vandmeð-
farin rannsóknaraðferð, sem út-
heimtir trausta klíníska reynslu,
skipulagshæfni og varfærni og
síðast en ekki síst virðingu fyrir
þagnarskyldu. Sé þessu öllu full-
nægt — og þar sem við á — er
þessi leið flestum öðrum færari til
þess að lýsa inn í hina innri ver-
öld mannsins og leiða til niður-
staðna sem eru raunsannar, í
traustum tengslum við veruleik-
ann og búnar hagnýtri skírskotun.
Ég er ekki sammála höfundi að
þetta sé einhver séraðferð til rann-
sóknar á reynslu kvenna, heldur
tel ég að þetta sé aðferð sem
leggja beri kapp á að þróa og
beita mun víðar í sálfræði. Það
er vissulega kominn timi til að
sálfræðin taki að losa sig betur
úr hafti hinna „pósitivísku“ nátt-
úravísinda.
Sigrún Júlíusdóttir virðist hafa
gott vald á þessari_ dýrmætu og
vandasömu aðferð. Ég fæ ekki séð
að hún flaski á neinu sem máli
skiptir. Henni tekst einnig að
koma efninu þannig til skila að
það hlýtur að verða lesandanum
eftirminnilegt. Sár reynsla þessara
kvenna stendur manni ljóslifandi
fyrir hugskotssjónum og þær til-
lögur til úrbóta sem höfundur
leggur til koma sem ofureðiileg
niðurstaða, þó að auðvitað kunni
að vera skiptar skoðanir um ein-
stök útfærsluatriði. Túlkanir höf-
undar og skýringar era hófsamleg-
ar, bera góðu raunsæi vitni, en
lýsa jafnframt samkennd og skiln-
ingi.
Enda þótt ég hafi þannig ekk-
ert annað en gott um þessa rann-
sókn að segja, velti ég því engu
að síður fyrir mér hvort ekki hefði
mátt í viðauka bókar koma með
upplýsingar úr málsskjölum, t.a.m.
flokkun á kærum, málsmeðferð
og málslyktir, tíma frá því að
kæra barst og uns máli lauk og
sér í lagi upplýsingar um gerand-
ann. Þetta hygg ég að hefði getað
sýnt enn betur en ella hverra úr-
bóta er helst þörf í umfjöllun mála
af þessu tagi. Ég er þó fyllilega
sammála höfundi um að fráleitt
hefði verið að blanda saman við-
tölum og upplýsingum úr máls-
skjölum og tel að rétt hafi verið
að forðast slíkar vitneskju fyrr en
viðtölum og úrvinnslu þeirra var
lokið.
Bókin er heldur vel skrifuð, þó
að ekki sé hún alls kostar hnökra-
laus. Fyrir bregður nokkuð tyrfnu
„fagmáli“ og sumt orkar tvímælis
(t.a.m. „hráar upplýsingar).
Þetta litla og yfirlætislausa kver
er kærkomin nýjung. Það verð-
skuldar að verða lesið af mörgum,
en sér í lagi er þess þó óskandi
að það verði hvati endurbóta í
miklu réttlætismáli. Á því er síst
vanþörf nú þegar hvers kyns of-
beldisverk virðast færast ískyggi-
lega í vöxt.
C 39
*
I ævintýralöndum
Bókmenwtlr
Jenna Jensdóttir
I ævintýralöndum. Tólf evr-
ópsk ævintýri, endursögð af Paul
Wanner, myndskreytt af Nikolai
Ustinov. Sigurjón Guðjónsson
þýddi. Mál og menning 1988.
Hún er fallega útgefin þessi
bók. Tólf evrópsk ævintýri
er undirtitill hennar.
Ævintýrin deilast þannig milli
landa: Tvö frá Frakklandi, Ítalíu,
Sovétríkjunum og Þýskalandi. Eitt
frá Englandi, Finnlandi, Spáni og
Svíþjóð. Allt era þetta skemmtileg
ævintýri, sem greina m.a. frá svað-
ilförum og mannraunum. í þeim
felst siðgæðislegur boðskapur. Og
þeir „vondu“ fá makleg málagjöld
fremur en tækifæri til að sjá að
sér, bæta sig.
Við lestur þeirra sameinast rauð-
ir þræðir annarra ævintýra í vitund-
inni. Gamalla, löngu gleymdra æv-
intýra, frá hinum ýmsu löndum.
Ekki alltaf þeim sömu og hér era
nefnd fýrir ævintýrinu. En sömu
þræðir.
Þessi gömlu útlendu ævintýri
heilluðu og brenndu sig bókstaflega
í barnshugann. Vöktu heilabrot
hryllings eða gleði eftir atvikum.
Myndimar sem þeim fylgdu voru,
ásamt ævintýrinu sjálfu, kannski
það eina sem veitti ungum lesend-.
um innsýn í líf konungborinna og
tötramanna íjarlægra landa.
Hvað færa slík ævintýri, utan
úr heimi, ungum lesendum nú? Án
efa hafa öll hin sterku áhrif dvínað.
Ekkert slíkt er dularfullt seiðandi
Siguijón Guðjónsson
lengur úr fjarlægðinni, sem liggur
eins og opin fyrir okkur í nútíman-
um. Og siðgæðisboðskapur sá er
gömlu ævintýrin flytja, það tekur
enginn mark á honum lengur. Nú
era komin ný og annars konar
ævintýri sem heilla.
Þetta er samt ekki algilt. Mörg
börn hafa enn gaman af skemmti-
legum ævintýram, glæsilega mynd-
skreyttum, frá íjarlægum löndum.
Þá verður þessi bók áreiðanlega
framarlega í flokki. Það felst líka
í því að þýðandi hefur lagt mikla
rækt við vinnu sína. Næmleiki hans
á tunguna og tilbrigði hennar gera
málið litríkt og lifandi. Því ætti
þessi bók að verða kærkomin þeim
sem enn leita á vit gamalla ævin-
týra í góðri þýðingu.
I tilefni dagsins
bjóðum við upp á
heitt súkkulaði
meðrjóma
ognýbakaðar
piparkökur.
Komið og skoðið
okkar sérstæðu
aðventu-
skreytingar.
Hafnarstræti 3 íGrófinni - Símar 12717 og 23317