Morgunblaðið - 18.12.1988, Blaðsíða 38

4
Fremdar-
frúmar
*
Eg hef mikið verið að hugsa
um konur í óperum að
undanförnu. Konur eins og
Donnu Elvíru í Don Gio-
vanni, Paminu og Papagenu
í Töfraflau-
tunni, Leonoru
í Fidelíó, Isolde,
Carmen og
Toscu í sam-
nefndum óper-
um og margar
fleiri. Kven-
röddin greinist
í tvennt háa og
djúpa rödd, sem við köllum
sópran og alt. Einhvers stað-
ar á milli liggur mezzo-sópr-
an. Og á alhæsta sviðinu ligg-
ur koloratúr-sópraninn eða
flúrsöngurinn. Aðalhlutverk-
in í óperunum er sungin af
konutegund sem kallast
prímadonnur eða fremdarfr-
úr. Það hefur löngum farið
mikið orð af skapsmunum
þeirra. Þær hafa stundum
þótt erfiðar i umgengni og tip-
pilsinna eins og sagt var í
_ denntíð. Það eru til margar
sögur um prímadonnur. Þar
er mikil list fyrir unga söngv-
ara, einkum tenórsöngvara,
að syngja á móti þeim. Fræg
er sagan um MaríU Callas.
Hún var að syngja í La Scala
óperunni á móti tenórpilti.
Þau stóðu sitt hvoru megin á
senunni og hófu sig upp á háa
c—ið. Piltur hélt út háa c—inu
sekúndubroti lengur en Call-
as. Það varð dauðaþögn í hin-
um þijúþúsund manna sal,
er prímadonnan gekk þvert
yfir sviðið, þungum skrefum,
að pilti, og rak honum rokna
löðrung. Þá braust út voldugt
lófatak.
Það þykir ekki hæfa að
hafa margar primadonnur á
sviðinu í einu eða láta þær
syngja mikið saman. Hándel
gamli gerði þá kórvillu að
semja dúett eða tvísöng fyrir
tvær prímadonnur. Það fór
eins og við mátti búast: þær
flugust á fyrir framan áheyr-
og horfendur, hárreittu hvor
aðra, öllum til mikillar
skemmtunar. Spottarar gerði
grín að þessu og sömdu Betl-
araóperuna um atvikið. Síðan
hafa alvarleg tónskáld forð-
ast að semja prímidonnudú-
etta. Það eru til nettar prima-
vlonnur og skapheitar eins og
þær sem syngja hlutverk
Carmen, en hún var sígauna-
stelpa, varasöm nokkuð, og
ástleitin — allt að því daðurd-
rós. En svo eru til stórar,
miklar og þéttvaxnar og
þungar primadonnur sem
syngja hlutverk isolde. Óp-
eran endar á því að hún
springur af harmi og fellur til
jarðar með miklum skelli, of-
an á Tristan sem þá er látinn.
Þá þarf að taka á honum stóra
sinum. Það eru dæmi þess um
prímadonnur í Wagners-
óperum sem hafa spengt
hvern tenórinn á fætur öðr-
um. Stundum hafa þeir þó
komist í gegn um óperuna,
laskaðir mjög, með mikla
slagsíðu. En til eru menn sem
geta staðið upp í hárinu á
prímadonnum. Það eru
hetju-tenórar en þeir eru efni
í sérstaka grein.
eftir Atla Heimi
Sveinsson
MORGUNBLAÐIÐ FOLK I FRETTUM SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1988
----------------------------------------------------------------------------------------------------- i
JOLAUNDIRBUNINGUR
Bráðum koma
blessuðjólin
VÍÐAST HVAR er fólk farið að
undirbúa jólin. Sumir hafa verið
að kaupa eina og eina jólagjöf
síðustu mánuði meðan aðrireru
á hlaupum á Þorláksmessu. I
verslunum sjást konur kaupa inn
fyrir baksturinn og reyndar hafa
margar lokið því sem gjarnan er
meira en tvö dagsverk. Það hefúr
og heyrst að ein og ein húsmóðir
í Vesturbænum hafi undirbúið
jólin snemma í nóvember og taki
síðustu dögum fyrir jól með
stóískri ró.
En flestir eru þessa dagana að
rölta í verslunum og skoða jóla-
gjafir, jólaföt og annað sem tilheyrir
þessari hátíð. Bömin vita vel að á
jólum fá allir eitthvað fallegt og
reyndar er það smáfólkið sem jóla-
sveinunum þykir vænst um af öllu.
Böm bíða í ofvæni hvem morgun
eftir að sjá hvað kemur í skóinn og
velta endalaust vöngum yfir því
hvemig jólasveinum tekst að klifra
upp á svalir, eða læða einhveiju inn
um lokaðan glugga!
Sum eiga þau í stríði við sjálf sig
hvort betra sé að vera góður og fara
snemma að sofa eða vaka og leika
sér aðeins lengur. Þá eiga þau á
hættu að fá skemmda kartöflu í
skóinn og það em óskemmtileg ör-
lög. Jólasveinarnir fá stundum
skringilega stafsett bréf og það sem
bömum getur dottið í hug að skrifa!
Það myndi heldur enginn nema jóla-
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Rétta íslendingar bágstöddum
hjálparhönd, svona mitt í jólainn-
kaupum? Þessi ungi maður frá
Mexíkó kvað svo vera. Sérstaklega
þegar farið væri í heimahús. Hann
var að safna fé með hljómplötusölu
og átti það að renna í sjóð til styrkt-
sveinn varðveita þann ómetanlega
fjársjóð. En hvað um það, nú em
jólin ofarlega í hugum flestra þótt
eflaust óski þess einhverjir að jólin
mættu vera lengri í ár.
„Fólk í fréttum" leit við í einni
verslanamiðstöð borgarinnar og for-
vitnaðist meðal annars um kostnað-
arhliðina. Hvað ætli jól kosti eina
sex manna fjölskyldu, eða bara vísi-
tölufjölskylduna? Flestir töldu að sex
manna fjölskylda færi ekki með und-
ir tvö hundmð þúsund í allan kostn-
að, jafnvel færi kostnaðurinn upp í
300 þúsund. Tveggja til þriggja
Margrét var í innkaupaleiðangri
með börn sín Evu Dögg og Gunnar
Þormar. Þau em utan‘ af landi og
hafa í mörgu að snúast, segir
Margrét, enda er hún þriggja bama
móðir. Hún taldi að að minnsta
kosti sjö tugir þúsunda fæm í
kostnað vegna jóla þótt hún ætlaði
að reyna að spara. Jú, það koma
auðvitað jólasveinar í Mýrdalinn
líka og skór fá að prýða gluggakist-
ur þar eins og víða annars staðar.
manna ijölskyldur þyrftu að minnsta
kosti 50-100 þúsund til þess að geta
haft það sómasamlegt. Börnin vita
á hveiju von er og er það guðs mildi
að þau þurfi ekki að velta vöngum
yfir krónum og aurum. Og bráðum
koma þau . .. blessuð jólin.
Þær Bára og Brynhildur, sex ára,
vom að sleikja ís af slíku kappi að
ekkert í heiminum var mikilvægara.
Bára „fékk ekkert í skóinn af því
að ég fór of seint að sofa og samt
var klukkan bara hálf tíu.“ Ekki
var það vænlegra hjá Brynhildi litlu
sem hafði fengið skemmda kartöflu
í skóinn. Hafði hún virkilega verið
svona óþekk? Það hafði lítið
dúkkukoddaver fylgt og „það var
af því að ég var stillt en fór samt
seint að sofa. Klukkan ellefu," seg-
ir hún drýgindalega og hin horfir
furðu lostin á hana. Óréttlæti
heimsins er vandlega íhugað en
síðan er yppt öxlum og skundað
orðalaust á braut.
MORGUNBLAÐIÐ í 75 ÁR:
„Það les ég meðan
ég hef sjón“
- segir Guðrún Guðmundsdóttir
áskrifandi
Hvað margir hafa lesið Morgunblaðið
frá upphafi eða í 75 ár? Eflaust eru
þeir fáir sem muna þá daga er Morg-
unblaðið kom fyrst í hús til lands-
manna. Guðrún Guðmundsdóttir, 94ja
ára að aldri, er ein þeirra, en hún
hefúr verið áskrifandi að Morgun-
blaðinu frá byrjun.
Þrátt fyrir háan aldur hefur hún ótrú-
lega gott minni. Hún man alda-
mótaárið, þegar sex ára gömul stökk
hún yfir lækinn á leið heim að Gröf, og
hún man komu Friðriks áttunda þegar
hann og Hannes Hafstein fóm á hestum
yfír Þjórsárbrú og henni fannst Hannes
svo miklu fyrirmannlegri en kóngurinn.
„Ja Morgunblaðið hef ég lesið á hveij-
um degi í 75 ár. Ég var stödd á Akur-
eyri, hjá bróður mínum, Sigurði Hlíðar
Einarssyni, dýralækni, þegar blaðið kom
fyrst út. Því var vel fagnað og blaðið
var lesið upp til agna. Það má nú segja.
Mogginn var ekki svona stór eins og
hann er núna, nei, hann hefur mikið
breyst. Það var ekki svona mikið af
auglýsingum þá eins og nú, en ég fletti
nú alltaf yfir þær,“ segir Guðrún kankvís
á svip.
— En hvað les hún helst í Morgun-
blaðinu í dag?
„Nú ég les allt sem ég hef áhuga fyr-
ir. Ég les minningargreinar og allt sem
er einhver fróðleikur í, viðtöl við hina
og þessa og skemmtiefnið les ég alltaf.
En pólítík, hana læt ég eiga sig. Þó fylg-
ist ég með og fer alltaf að kjósa. Ein-
staka sinnum lít ég á hvað þeir hafa að
segja, ef það em ekki mjög langar grein-
ar. Sumir em alltaf að segja eitthvað
en aðrir láta aldrei heyra í sér.
Það er nú svo skemmtilegt að þegar
ég heyri frá Halldóri Blöndal, þing-
manni, sem ég er nú kunnug, þá verður
mér stundum hugsað til móður hans.
Hennifannstþað
ekki almennilegt
hvað hann var
seinn til máls.
En svo varð
bamið allt í einu
altalandi á einni
viku. Hann vissi
sínu viti eins og
Láras gamli fað-
ir hans sagði
alltaf. Svona
getur þetta nú
verið. En Morg-
unblaðið kaupi
ég alltaf, Morg-
unblaðið og
Hjemmet. Það
les ég meðan ég
hef sjón.“
Þær systur Ragnheiður og Bryndís Marteinsdætur
vom að kaupa inn, með lítil böm sín. Jólagjafir verða
auðvitað misdýrar en þeim fannst leikföngin í ár ekki
vera óhóflega dýr. Hinsvegar fengist ekkert undir tvö
þúsund kallinum handa bömunum. „Mér finnst jólin
yndisleg," segir Ragnheiður og bætir við: „Það em
fjögur böm á mínu heimili og helst vilja þau vaka
eftir jólasveininum." Hún Sigríður Marta sem hér sést
í fanginu á mömmu sinni fær alltaf í skóinn enda
lognast hún ætíð útaf tímanlega. Og hvað á að borða
á jólum? Rjúpur vom það, heillin.