Morgunblaðið - 02.02.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1989
Lítil sag-a um sam-
skiptí við Jón Baldvin
eftir Birgi ísl.
Gunnarsson
Eftir að ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar fór frá í september sl.
hófst tími uppgjörs milli þeirra sem
aðild höfðu átt að þeirri ríkisstjóm.
Fremstur í þeim flokki fór Jón Bald-
vin Hannibalsson, sem hjó á báðar
hendur og birti m.a. palladóma um
samráðherra sína þar sem hver
maður fékk sinn skammt. Margir
litu þó á það sem góðlátlegt fjöl-
miðlagrín.
Ósannindi Jóns Baldvins
Hitt er öllu alvarlegra að Jón
Baldvin Hannibalsson hefur stöðugt
klifað á því síðan að ein af ástæðum
þess hvemig fór með ríkisstjóm
Þorsteins Pálssonar hafi verið kröf-
ur ráðherra Sjálfstæðisflokksins um
aukin ríkisútgjöld og menntamála-
ráðherra oft til nefndur í því sam-
bandi. Ég hafði ekki hugsað mér
að elta ólar við þessi stöðugu ósann-
indi Jóns Baldvins, ef hann hefði
nú ekki enn hert þennan róður á
rauðljósafundunum.
í útvarpssendingu af einum fund-
inum mátti heyra að nú nafngreindi
Jón Baldvin Birgi ísl. Gunnarsson,
fyrrverandi menntamálaráðherra,
sem einn helsta talsmann aukinna
ríkisútgjalda. Vitn_aði hann til sér-
staks fundar í fjármálaráðuneytinu
þar sem höfundur þessarar greinar
ásamt Guðmundi Magnússyni, að-
stoðarmanni menntamálaráðherra,
hefðu mætt til að ræða fjárlögin.
Var Guðmundur sérstaklega titlað-
ur sem „ritstjóri Frelsisins" í um-
mælum Jóns Baldvins. Virtist á
Jóni Baldvin að skilja að á þessum
fundi hefðu kröfur menntamálaráð-
herra um aukin fjárframlög svo
keyrt úr hófí að það hefði nánast
fellt þessa ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar.
Hallað réttu máli
Hér er mjög hallað réttu máli
eins og reyndar í flestu þvl sem Jón
Baldvin lætur frá sér fara í sam-
bandf við síðustu ríkisstjóm. Hann
virðist hafa valið þann kost að flýja
inn í eitthvert ský blekkinga og
ósannsögli. Þar situr hann í reyk-
kófínu og virðist engan mun lengur
gera á réttu og röngu. Ef hugað
er að viðskilnaði hans við fjármála-
ráðuneytið hefur hann alla samúð
mína, en ekki er framkoman stór-
mannleg. Af þessu gefna tilefni er
nauðsynlegt að rifja upp samskipti
fjármálaráðherra og menntamála-
ráðherra við undirbúning fjárlaga
fyrir 1989.
Framan af voru þessi samskipti
með hefðbundnum hætti. Mennta-
málaráðuneytið skilaði sínum fjár-
tillögum til Fjárlaga- og hagsýslu-
stofnunar snemma sumars. Venjan
er síðan sú að Fjárlaga- og hag-
sýslustofnun sendi sínar gagntillög-
ur, stundum að undangengnum við-
ræðum embættismanna. Þær tillög-
ur eru síðan grundvöllur viðræðna
milii fjármálaráðherra og viðkom-
andi fagráðherra. Venjulega hafa
þær viðræður farið fram í ágúst-
mánuði og svo var einnig fyrir-
hugað samkvæmt tímaáætlun um
gerð fjárlaga sem fjármálaráðherra
lagði fram í ríkisstjóminni.
Ýmislegt athugavert
Það dróst hins vegar mikið að
gagntillögur Fjárlaga- og hagsýslu-
stofnunar sæju dagsins ljós. Þær
komu þó seint um síðir í mennta-
málaráðuneytið, en með þeim fyrir-
vara að ekki hefði tekist að ná í
fjármálaráðherra til að ræða þær
og því kynnu þær að-breytast. Við
athugun í menntamálaráðuneytinu
reyndist ýmislegt athugavert við
tillögur Fjárlaga- og hagsýslustofn-
unar. Upplýsingar vantaði, eins og
t.d. um stofnkostnað, hreinar villur
voru í tillögunum (sbr. síðar) og
ýmis atriði þurfti nauðsynlega að
ræða milli ráðherra. Var nú liðið
fram undir mánaðamót ágúst/sept-
ember.
Þann 30. ágúst lagði fjármála-
ráðherra fram í ríkisstjórninni gögn
varðandi fjárlagagerðina, þ.á m.
ábendingar og tillögur um lækkun
útgjalda í fjárlögum 1989. Þar á
meðal voru tillögur um lækkun á
ýmsum útgjöldum menntamála-
ráðuneytisins. Þær höfðu verið unn-
ar án nokkurs samráðs við starfs-
fólk ráðuneytisins og voru ýmsar
alveg út í hött. Umræður urðu litlar
um tillögumar þá, en þó kvað Jó-
hanna Sigurðardóttir upp úr um það
að lækkunartillögumar væm
óframkvæmanlegar og óraunhæfar.
Þriggja manna
ráðherranefiid
Ákveðið var skv. tillögu Qármála-
ráðherra að nefnd þriggja ráðherra
tæki að sér það verkefni að gera
tillögur um niðurskurð ríkisútgjalda
og skyldu ráðherrar viðkomandi
flokka skila tillögum um lækkun
útgjalda í sínum ráðuneytum til
fulltrúa síns flokks í ráðherranefnd-
inni. Var Friðrik Sophusson fulltrúi
Sjálfstæðisflokksins í þessari nefnd.
I samræmi við þessa ákvörðun fór
í gang mikil vinna í menntamála-
ráðuneytinu í því skyni að koma
fram með raunhæfar niðurskurð-
artillögur.
Þegar hér var komið lét fjármála-
ráðherra þau boð út ganga að hann
teldi óþarft að halda hefðbundna
fundi með fagráðherrum um fjár-
lagagerðina. Þessu undum við ýms-
ir illa og féllst fjármálaráðherra þá
á að halda slíka fundi. Það dróst
þó lengi að mér tækist að fá fund
með fjármálaráðherra og var það
ekki fyrr en 14. september að sá
fundur var haldinn. Með mér á
fundinum voru Guðmundur Magn-
ússon, aðstoðarmaður menntamála-
ráðherra, og Orlygur Geirsson,
skrifstofustjóri. Með Jóni Baldvini
voru aðstoðarmaður hans og tveir
starfsmenn.
Fundurinn með
fjármálaráðherra
Kemur nú að því að segja frá
þessum fundi sem Jón Baldvin hef-
ur mistúlkað _ svo hrapallega hváð
eftir annað. Ég gerði fjármálaráð-
herranum í upphafi grein fyrir því
að samkvæmt hans eigin ósk færu
tillögur um niðurskurð og sérstakan
spamað í þann farveg sem ákveðinn
hefði verið, þ.e. inn til ráðherra-
nefndarinnar. Jafnframt tjáði ég
ijármálaráðherra að sú vinna væri
komin vel á veg í menntamálaráðu-
neytinu og myndi ráðuneytið láta
frá sér fara umtalsverðar spamað-
artillögur. Ég hefði hins vegar
reiknað með að þessi fundur fjallaði
um síðustu ijárlagatillögur Fjár-
laga- og hagsýslustofnunar varð-
andi menntamálaráðuneytið og
reynt yrði að fínna sameiginlegan
grunn sem gengið væri út frá við
niðurskurðartillögur. Jafnframt
væri nauðsynlegt að ræða ýmis
stærri mál sem snertu þessi tvö
ráðuneyti. Fjármálaráðherra gerði
ekki athugasemdir við þessa máls-
meðferð.
Jón Baldvin var því fullkunnugt
um það að umfangsmiklar niður-
skurðartillögur væm í undirbúningi
í menntamálaráðuneytinu og að
þær tillögur væru ekki efni þessa
fundar. Um það hefur hann hins
vegar kosið að þegja þegar það
hefur sérstaklega hentað honum að
gera árásir á mig sem fulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins í ríkisstjóminni.
Birgir ísl. Gunnarsson
„Þegar við Guðmundur
Magnússon bárum sam-
an bækur okkar eftir
fundinn var ljóst að
okkur hafði báðum
brugðið. Við höfðum
báðir skynjað að undir-
búningur Qárlagagerð-
ar var í molum og báð-
um virtist okkur §ár-
málaráðherrann ekki
hafa vald á því sem
hann var að gera. Kom-
inn var 14. september,
lj ár lagafrumvarp átti
að leggja fram fiill-
prentað í upphafi þings
10. október og undir-
búningur var allur í
mo!um.“
Villur í tillögunni
Um fundinn er það annars að
segja að hann var með hefðbundnu
sniði. Af hálfu okkar í menntamála-
ráðuneytinu var farið yfir ýmis mál
sem snertu fjárlögin eða horfðu til
lengri tíma. Dæmi: í tillögum íjár-
málaráðuneytisins vantaði stórlega
á fjárveitingu til rekstrar tónlistar-
skóla eða langleiðina í 100 milljónir
kr. Fjármálaráðherra taldi að lög
hefðu verið samþykkt á Alþingi
1987—88 um að flytja rekstur
þeirra til sveitarfélaga. Fjármála-
ráðherra var minntur á að þau lög
hefðu aldrei verið samþykkt og því
væri hér um villu í tillögunni að
ræða sem leiðrétta þyrfti. Annað
dæmi: Ekki var í tillögum fjármála-
ráðuneytisins ætlaður eyrir til
Reykjaskóla í Hrútafirði. Hann er
nú rekinn sem skólabúðir. Við bent-
um á að þetta þyrfti að leiðrétta.
Þannig mætti áfram telja. Reynt
var að leiðrétta augljósar villur.
Rædd voru ýmis stærri mál eins
og Þjóðleikhús, Þjóðarbókhlaða og
Þjóðminjasafn. Þar hreyfði ég m.a.
þeirri hugmynd að framlengja lögin
um sérstakan eignarskattsauka
vegna Þjóðarbókhlöðu og fjár-
magna þannig fyrirsjáanleg útgjöld
í menningarmálum. M.ö.o., hér var
um að ræða hefðbundinn fund þar
sem reynt var að leita leiða til lausn-
ar á ýmsum faglegum málum sem
snerta fjárlagagerð. Hefðbundinn
fund sem fjármálaráðherrar allra
tíma eiga með fagráðherrum til að
reyna að komast að niðurstöðu um
sameiginleg mál.
Rangtúlkanir
Qármálaráðherra
Ég varð því ekki lítið undrandi
þegar ég las í Alþýðublaðinu þ. 13.
október sl. eftirfarandi haft eftir
íjármálaráðherra: „Mér er minnis-
stætt að einn ráðherra Sjálfstæðis-
flokksins með ungan frjálshyggju-
dreng sér við hlið sem aðstoðar-
mann átti samkvæmt þessum út-
gjaldarömmum að lækka útgjöld
síns ráðuneytis um 640 milljónir.
Þegar þeir fóru út frá mér höfðu
þeir skilið eftir á borðinu útgjalda-
auka upp á hálfan milljarð. Þetta
er dæmisaga um Sjálfstæðisflokk-
inn í dag. Hann er ekki trúverðug-
ur.“ Þetta stef hefur Jón Baldvin
síðan endurtekið með ýmsum til-
brigðum.
Eins og ég hef lýst að framan
er þessi útlegging Jóns Baldvins á
því sem þarna var að gerast alröng
og ósönn. Að einu leyti var þessi
fundur þó frábrugðinn öðrum hefð-
bundnum fundum af þessum tagi.
Þegar við Guðmundur Magnússon
bárum saman bækur okkar eftir
fundinn var ljóst að okkur hafði
báðum brugðið. Við höfðum báðir
skynjað að undirbúningur fjárlaga-
gerðar var í molum og báðum virt-
ist okkur fjármálaráðherrann ekki
hafa vald á því sem hann var að
gera. Kominn var 14. september,
fjárlagafrumvarp átti að leggja
fram fullprentað í upphafi þings 10.
október og undirbúningur var allur
í molum. Síðar þennan dag var
fundur í þingflokki sjálfstæðis-
manna. Þar var m.a. rætt um fjár-
lög og þar skýrðu fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins í fjárveitinganefnd
frá því að fjárlagaundirbúningur
væri með eindæmum, allt væri langt
á eftir áætlun og íj ármál aráðherra
sýndi enga tilburði til forystu við
fjárlagagerð. Úthaldið virtist þrotið.
Okkur grunaði ekki þá að Jón
Baldvin væri þegar farinn að und-
irbúa brottför sína úr ríkisstjórn-
inni. Hann hljóp úr stjórninni 10
dögum síðar og skildi fjármál ríkis-
ins eftir í fullkominni óreiðu og fjár-
málaráðuneytið nánast í rúst. En
það er önnur saga.
Höfundur er alþingismaður fyrir
Sjálfstæðisflokk 1 Reykja víkur-
kjördæmi og fyrrverandi mennta-
málaráðherra.
Austurströnd - Seltjnesi
verslunar- og sýningarrými
Helgi Hálfdanarson:
Um 70 fm verslunarpláss á götuhæð með góðum sýn-
ingargiuggum. Á efri hæð er um 110 fm salur, sem
hentar t.d. vel sem sýningarsalur, skrifstofur o.fl. Laus
nú þegar. Teikn. og uppl. á skrifst.
EIGNAMIÐLUNIN
2 77 11
ÞINGHOLTSSTRÆTI 3
Sverrir Kristinsson, sölustjóri - Þorleifur Guðmundsson, sölum.
Þórólfur Halldórsson, lögfr.—Unnsteinn Beck, hrl., sími 12320

fUffgbll&lfllfeÍfr
„HEIÐURSLAUN“
Rétt einu sinni hafa alþingis-
menn staðið í þvl að gera sig
hlægilega með úthlutun svo kall-
aðra heiðurslauna til listamanna,
og með þeim stofnað til ósmekk-
legra ýfínga á almannafæri.
Hart er við það að búa að fá
ekki að hafa svo mikilvæg og við-
kvæm mál sem listmenningu þjóð-
arinnar í friði fyrir frekum sletti-
rekuskap þessara manna. Hvemig
geta stjómmálamenn þótzt til
þess hæfír að úthluta „heiðri“ til
listamanna? Og hve lengi eiga
listamenn að una þeirri svívirðu
að stjómmálamenn taki sér þvflíkt
dómsvald yfír þeim. Heiður getur
enginn hlotið af öðmm en sjálfum
sér. Auk þess er það einkamál
hvers og eins í hveiju heiður er
fólginn. Tilefnislaust brask stjóm-
málamanna með það sem þeir
leyfa sér að kalla heiðurslaun, er
ósvífnasta móðgun sem lista-
mönnum hefur verið sýnd. Auðvit-
að getur enginn láð neinum lista-
manni að „þiggja“ ölmusuna
fremur en að láta saka sig um
gikkshátt eða annað verra; en
smekkleysa stjórnmálamanna er
söm fyrir því.
í umræðunni, sem fylgt hefur
þessu hneyksli eins og fyrri dag-
inn, hafa hveijir sakað aðra um
fordóma af ýmsu tagi, meðal ann-
ars pólitíska og jafnvel kynferðis-
Iega fordóma. Hvað annað? Hvaða
mælikvarði verður lagður á list
annar en fordómar? Hver getur
sýnt fram á það, að Thor og Atli
Heimir verðskuldi heiðurslaun
fremur en einhver annar sem hjá
yrði settur? Og hver getur fært
að því boðleg rök, að Thor og
Atli Heimir verðskuldi þau ekki?
Nú er boðuð ný aðferð við þessa
útbýtingu í stað þess að hætta
með öllu þeim gráa leik. Og þá
er að spytja: Eru einhveijir aðrir
fordómar skárri en pólitískir eða
kynferðislegir fordómar? Gaman
væri að sjá einhvem færa sönnur
á að svo sé. Og fróðlegt væri
heldur en ekki, að einhver sýndi
fram á það með rökum, að ein-
hver sé þess um kominn að út-
deila listamannalaunum, hvort
sem þau kallast styrkur eða heið-
urslaun, án þess að verða — eðli
málsins samkvæmt — sér til
skammar.
Blaðid sem bú vaknar vió!