Morgunblaðið - 12.02.1989, Side 10

10l
Qjjpr aA.TTQíi3ríT or qiir>AnTiT/MTTP rr4.trt/t 1 nvrhm
MORGUNÉLAÐIÐ SUNNUDAGUR 12. FEBRUAR 1989
SAMSTARFIÐ I STJÓRNARRÁÐINU
IADAI-
AUKA-
ÍRKIM
eftir Agnesi Brogadóttur
EFTIR AÐ ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar
forsætisráðherra tókst að ná saman um þær aðgerðir sem
Steingrímur kynnti Alþingi í ræðu sinni sl. mánudag, eru
Qölmargir, stjórnarliðar sem stjórnarandstæðingar, þeirrar
skoðunar að þessi ríkisstjórn eigi möguleika á því að sitja út
kjörtímabilið. Samkomulagið innan sljórnarinnar, þrátt fyrir
ákveðinn skoðanaágreining, sé með slíkum hætti, að hreint
ótrúlegt megi teljast. Auk þess eru ráðherrar þessarar
ríkisstjórnar heldur ánægðir með viðræðulok stjórnarinnar
og Borgaraflokks, enda mun aldrei hafa verið nokkur hugur
í ríkisstjórninni fyrir því að fá Borgaraflokkinn eins og hann
leggur sig til formlegs stjómarsamstarfs. Ráðherrar þessarar
ríkisstjómar em flestir rólegir og ömggir um að lífdagar
stjómarinnar séu ekki taldir, þrátt fyrir þá staðreynd að
sljómin hefiir ekki meirihluta í neðri deild Alþingis. Telja
ákveðnir ráðherrar sig reyndar hafa fúlla vissu fyrir því að
þegar stjómarfrumvörp koma til atkvæðagreiðslu á vorþingi,
þá veiti þau Aðalheiður Bjamfreðsdóttir og Óli Þ.
Guðbjartsson, þingmenn Borgaraflokks, þeim stuðning sinn.
Hver er svo staðan í raun og vem? Er allt í sátt og samlyndi
á stjórnarheimilinu, eða er yfírbragðið bara svona slétt og
fellt um þessar mundir? Er þeim þremur flokkum sem standa
að þessari ríkisstjóm að takast það sem svo oft hefúr verið
boðskapur flokkanna — að mynda breiða, samstæða fylkingu
þeirra sem standa vinstra megin við miðju á velli
stjómmálanna? Með upplýsingar innan úr ríkisstjórn og frá
nánum samstarfsmönnum stjómarherranna sem gmnn, verður
reynt að varpa hér ljósi á hveraig þróun þessa
ríkisstjómarsamstarfs hefúr verið og hvað ráðherramir sjálfír
telja að sé framundan í stjórnmálum landsins.
Ráðherrum krata og
Framsóknar ber saman
um að það hafi verið
mikilvægur þáttur í því
að myndun þessarar
ríkisstjórnar tókst í september sl.
að samstarfið í ríkisstjóm Þorsteins
Pálssonar við Sjálfstæðisflokkinn og
þá einkum formann hans, Þorstein
Pálsson, hafi ekki gengið nógu vel.
Þessi kostur hafi því verið sá skásti
sem til boða stóð, þrátt fyrir vantrú
á ágæti samstarfs við Alþýðubanda-
lag, eins tvíátta og klofið og það var.
Það má heita furðulegt, hversu
ráðherrum ríkisstjórnarinnar ber
saman, í öllum meginatriðum, um
samstarfið. Auðvitað eru viður-
kenndir ákveðnir hnökrar og mis-
munandi skoðanir í mörgum málum,
en grunntónninn frá þeim er samt
sem áður sá að samstarfið hafí geng-
ið vel frá upphafi og gangi enn bet-
ur nú. Hverjum er ekki í fersku
minni tortryggnin sem ríkti á milli
Alþýðubandalags og Alþýðuflokks?
Og hverjum er ekki í fersku minni
yfirlýsingagleði krata og framsókn-
armanna um ófullkomleika hvorra
annarra?
Nú kveður við annan tón. Öllum
ber saman um að samstarf flokks-
formannanna sé með svo miklum
ágætum, að öðrum ráðherrum finnst
nóg um. Er það kannski helst til
marks um slíka afstöðu innan ríkis-
stjórnarinnar að þeir Steingrímur,
Jón Baldvin og Ólafur Ragnar hafa
hlotið sérstaka nafnbót meðal sam-
ráðherra sinna: Formannaklúbbur-
inn. Afbrýðissemin er greinileg út í
þennan klúbb, þó að enginn hall-
mæli honum í sjálfu sér. Það er sem
það fari fyrir brjóstið á ákveðnum
ráðherrum, að ekki sé nú talað um
óbreytta þingmenn, að þetta sam-
starf sé í raun og veru hafið yfir
flokkspólitískar línur.
Tortryggni í garð Ólafs
Ragnars mest í byrjun
Tortryggni krata og framsóknar-
manna í garð Alþýðubandalags
beindist einkum gegn Ólafi Ragnari
í upphafi. Voru ýmsir sem töldu að
örðugleikar hans í eigin flokki væru
slíkir, að hann myndi ekki valda því
að stýra honum, ásamt og með fjár-
málaráðuneytinu. Efasemdarmenn-
imir eru flestir annarrar skoðunar
nú, og lýsa ánægju með samstarfið
við Ólaf Ragnar. Segja reyndar að
það hafi komið á óvart hversu gott
sé að starfa með Ólafi Ragnari jafn-
framt því sem þeir segja það vera
undrunarefni hversu ákveðinn og
harður talsmaður jafnvægis í ríkis-
fjármálum hann sé. Gantast er með
það að Ólafur Ragnar hafi verið
flokksbróðir sex ráðherra ríkis-
stjómarinnar í gegnum tíðina. Það
séu einungis þau Jóhanna Sigurðar-
dóttir og Jón Sigurðsson sem aldrei
hafi átt samskonar flokksskírteini
og hann. Hann þekki því frá fomu
fari alla ráðherra Framsóknarflokks-
ins og því er iialdið fram að gróið
sé um heilt milli hans og Framsókn-
ar, frá því hann sagði skilið við flokk-
inn, en eftir standi kunningsskapur-
inn. Þá hefur Ólafur Ragnar viljað
leggja áherslu á það sem hann sjálf-
ur nefnir „goðsögnina um Ísaíjörð"
og á þar við kunningsskap og tengsl
hans frá fomu fari við hina ísfirðing-
ana í stjóminni, þá Jón Baldvin og
Jón Sigurðsson, svo og samskipti,
samvinnu og tengsl feðra þeirra
þriggja: Hannibals Valdimarssonar,
Sigurðar Guðmundssonar bakara og
Gríms Kristgeirssonar rakara, en
allir vora þeir kratar.
Jón Sigurðsson og Halldór
næstir formannaklúbbinum
Svo aftur sé gripið til stálminnis
lesandans, þá man hver maður
hversu mikinn stuðning þeir Jón
Baldvin og Steingrímur veittu hvor
öðram, þegar þessi ríkisstjórn var
mynduð. Þeirra framkoma í fjölmiðl-
um var nánast eins og um andlega
síamstvíbura væri að ræða. Krötum
og framsóknarmönnum ber saman
um að það góða samstarf hafi hald-
ið, þrátt fyrir ákveðinn pirring í
Steingrími, sem rakinn er til
„A-flokkaformannasýningar á rauðu
ljósi“. Þeir telja að þetta hafi þó
aldrei verið stórt vandamál, heldur
leitt til þess að að þriðji flokks-
formaðurinn, Ólafur Ragnar, varð
gildur meðlimur í formannaklúbbn-
um.
Þeir sem komast næst formanna-
klúbbnum í þessari ríkisstjórn era
þeir Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra og Halldór Ásgrímsson sjávar-
útvegsráðherra. Þeim er ýmist líkt
við hálfgildings meðlimi í formanna-
klúbbnum, eða allt að því fullgilda
meðlimi, en þar er vissulega áherslú-
munur, eftir því hvort rætt er við
krata, alþýðubandalagsmenn eða
framsóknarmenn. Jón er þó talinn
gildari meðlimur klúbbsins en Hail-
dór, nema þegar sjávarútvegsmál
era sérstaklega á dagskrá, en þá
yfirtekur Halldór nánast for-
mennsku í klúbbnum. Samstarf
þessara tveggja manna er einnig
með sérstökum hætti, og yfir flokka-
pólitík hafið. Það á rætur sínar að
rekja til þess hversu náið þeir störf-
uðu saman þegar Jón Sigurðsson var
forstjóri Þjóðhagsstofnunar og Hall-
dór var þá, eins og nú, sjávarútvegs-
ráðherra. Halldór er sagður þannig
gerður að hann líti einkum á efnis-
lega þætti mála og taki afstöðu sam-
kvæmt því. Báðir séu þeir Halldór
og Jón raunsæismenn með jarð-
tenginguna í sjakasta lagi. Því þurfi
engan að undra að þessir menn geti
unnið vel saman, jafnvel þótt þá
greini á í veigamiklum málaflokkum,
eins og gengisstefnu.
Þeir Svavar Gestsson og Stein-
grímur J. Sigfússon era samstiga
mjög í afstöðu sinni, sem er sögð
vera afar flokksleg, á sama tíma og
formaður þeirra, Olafur Ragnar, er
fremur hallur undir skoðanir og
áherslur Jónanna úr Alþýðuflokki.
Raunar er góður skilningur og nokk-
uð náin samvinna með aðstoðar-
mönnum þeirra Jóns Sigurðssonar
og Ólafs Ragnars, sem eru þeir Birg-
ir Árnason og Már Guðmundsson.
Það er talin ein skýring þess að
Ólafur Ragnar er hallari undir sjón-
armið kratanna en hans flokks-
bræður. Raunar er Ólafi Ragnari
borið það á brýn, að hann skorti
kjark til þess að standa við sína af-
stöðu, þegar þeir Svavar og
Steingrímur J. beita hann flokksleg-
um aga. Honum sé raunar ekki stætt
á öðru, þar sem staða hans sem
formanns í Alþýðubandalaginu sé
ekki sérlega sterk, þótt hún hafí
styrkst til muna eftir að þetta stjórn-
arsamstarf hófst. Skoðanamunur
Ólafs Ragnars og Svavars og
Steingríms J. hafi hvað gleggst kom-
ið upp á yfirborðið þegar mótun
efnahagsstefnunnar hafi verið til
umfjöllunar. Ólafur Ragnar hafi ver-
ið samstiga Jóni Sigurðssyni í því
að telja að markmiðum um stýringu
á fjármagnsmarkaðnum yrði fremur
náð með almennum stjómtækjum
en með lagasetningum og höftum,
sem hafi verið boðskapur þeirra
Svavars og Steingríms J. Þeir ásamt
Steingrími Hermannssyni forsætis-
ráðherra hafi orðið undir í þessu
máli, og beiting handafls til að keyra
niður vexti sé ekki á borðinu nú,
þótt það kunni aftur að breytast.
Jóhannasérbara
húsnæðismál
Jóhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra á hinn bóginn mun
afar ein á báti í þessu ríkisstjórnar-
samstarfi. Hún hefur að sögn
kratanna kosið sér sína sérstöðu
Forsætisráðherrastarfið er „draumadjobbið hans Denna“ ■ Ánægja með ríkisstjómarsamstarfið