Morgunblaðið - 30.07.1989, Blaðsíða 12

h
- MORG-UNBliVÐIÐ
MINNINGÁR
i?.
nj
SUNNUÐAGUR 30. JULI 1989
Guðjón Pétursson
skipsijón
Fæddur20. september
1902
Dáinn20. júlí 1989
Nú þegar vinur minn, Guðjón Pét-
ursson, skipstjóri og fiskmatsmaður
hefur kvatt þetta tilverustig vakna
margar minningar um þann heil-
steypta sómamann.
Leiðir okkar lágu fyrst saman á
haustdögum 1939 eða fyrir hartnær
50 árum. Síðan hefur hann verið einn
af mínum bestu vinum og aldrei bor-
ið blett eða hrukku á þann vinskap.
Guðjón var fæddur á Stóru-Vatns-
leysu á Vatnsleysuströnd 20. septem-
ber 1902, sonúr hjónanna Péturs
Jóakimssonar og Agnesar Felixdótt-
ur. Hann mun hafa alist upp frá
ungum aldri hjá "fósturforeldrum.
Fyrst í Flekkuvík og síðar í Hafnar-
firði, þar sem hann gekk í barna-
skóla.
Snemma fór Guðjón að stunda sjó-
inn. Hann var sjómaður í 34 ár sem
háseti, stýrimaður og skipstjóri.
Hann lauk prófi frá Stýrimannaskól-
anum 1923 eftir tveggja ára nám.
Árið 1950 fór hann á námskeið í fisk-
mati og stundaði fiskmat í 30 ár.
Þá kenndi hann við Fiskvinnsluskól-
ann frá því hann var stofnaður og
fram undir áttrætt.
Guðjón var alla tíð eftirsóttur
starfsmaður hvort sem var til sjós
eða lands, enda harðduglegur og
verkhagur sem best mátti verða.
Hann tók mikinn þátt í félagsmál.um
stéttar sinnar. Var félagi í Skip-
stjóra- og stýrimannafélaginu
Öldunni og gjaldkeri þess félags um
áratug eða meira. Hann átti sæti í
ýmsum nefndum fyrir félagið og sat
oft á þingi Farmanna- og fiski-
mannasambands íslands. Þá sá hann
lengi um að greiða úr styrktarsjóði
félagsins til ekkna fyrrverandi fé-
lagsmanna.
Guðjón var einn af heiðursfélögum
Öldunnar.
Öll sín störf rækti Guðjón af stakri
kostgæfni og samviskusemi, enda
viðurkenndur af öllum sem til hans
þekktu sem einstakt valmenni sem
ekki mátti vamm sitt vita.
Guðjón var mikill gæfumaður og
átti afbragðs lífsförunaut, Jóhönnu
Guðmundsdóttur frá Þjóðólfshaga í
Holtum. Jóhanna var mikil dugnað-
ar- og sómakona og honum samboð-
in. Þau hjón voru vinmörg og heim-
ili þeirra rómað fyrir gestrisni og
höfðingsskap. Þeim varð ekki bama
auðið, en voru miklir bamavinir og
- Minning•
þau voru ekki fá börnin og ungling-
arnir sem áttu hjá þeim athvarf um
lengri eða skemmri tíma. Jóhönnu
missti Guðjón árið 1970 eftir 42 ára
sambúð.
Á stríðsárunum var Guðjón stýri-
maður á botnvörpungnum Skalla-
grími þegar hann ásamt skipshöfn
vann það einstaka afrek að bjarga
353 mönnum af bresku skipi sem
skotið hafði verið niður. Björgunar-
afrek þetta þótti með eindæmum
frækilegt og voru allir sem að því
stóðu heiðraðir.
í daglegu fari var Guðjón glaður
og félagslyndur, oftast hrókur alls
fagnaðar. Lífsgleðin og hin góðláta
spaugsemi fylgdi honum á langri
ævi, allt til síðasta dags.
Það vakti eftirtekt hvað hann bar
sinn háa aldur vel og hve mikla karl-
mennsku og hugarró hann sýndi
síðustu árin, eftir að hann var orðinn
blindur.
Þegar ég kveð vin minn, Guðjón
Pétursson hinstu kveðju er mér efst
í huga þakklæti fyrir að hafa fengið
að vera hans samferðamaður og að
hafa átt hann að fölskvalausum vini
öll þessi ár.
Systkinum hans ög ástvinum sendi
ég samúðarkveðjur.
Ragnar Á. Magnússon
Þegar ég frétti andlát Guðjóns
Péturssonar, en hann lést að morgni
20. júlí sl., leitaði hugur minn til
baka til þeirra ára sem liðin eru síðan
kynni okkar hófust.
Það var árið 1962 að Guðjón ræðst
sem fiskmatsmaður til Ferskfiskeft-
irlitsins og starfaði hann þar og hjá
Fiskmati ríkisins til ársins 1973.
Fljótlega eftir að Fiskvinnsluskólinn
tekur til starfa ræðst Guðjón sem
stundakennari við skólann og kennir
þar og á námskeiðum, sem skólinn
heldur, í saltfísk- og skreiðarmati.
Kom þar glöggt í ljós hans mikla
kunnátta og reynsla í fiskmati og
hversu vel hann gat miðlað öðrum
af þekkingu sinni. Öll framkoma
Guðjóns bar vitni um að hann var
gæddur mikilli trúmennsku og
skyldurækni og hann vann sér traust
og virðingu allra þeirra nemenda sem
hann umgekkst.'
Guðjón var mikill félagshyggju-
maður og lagði mörgum verkefnum
á því sviði gott lið. Hann var um
árabil gjaldkeri í skipstjóra- og stýri-
mannafélagi Öldunnar og gegndi auk
þess mörgum trúnaðarstörfum fyrir
félagið. í stjóm styrktar- og sjúkra-
sjóðs Öldunnar komu mannkostir
hans vel í ljós, þegar rétta þurfti
hjálparhönd þeim sem bágt áttu.
Vissulega setur að manni söknuð-
ur við andlátsfregn góðs vinar, en
dauðinn getur líka verið Iíkn og hvíld.
Blessuð sé minning Guðjóns Pét-
urssonar.
Sigurður Óskarsson
Foreldrar Guðjóns voru Agnes
Felixdóttir og Pétur Jóakimsson á
Stóru-Vatnsleysu á Vatnsleysu-
strönd. Systkinahópurinn varð stór,
tvær stúlkur og sex drengir. Af
systkinum Guðjóns lifa nú aðeins
tvö, Margrét og Jóakim bæði gift
og búsett í Hafnarfirði.
Þegar Guðjón var tveggja ára var
hann látinn í fóstur til hjónanna
Jónínu Þorkelsdóttur og Guðmundar
Jónssonar í Vestari Flekkuvík.
Nokkru eftir að Guðjón kom í fóstrið,
fórst Guðmundur í sjóróðri. Guðjón
ólst því upp hjá ekkjunni Jónínu, þar
til hann fullorðnaðist og fór að vinna.
Jónína flutti til Hafnarfjarðar 1910,
og þar fékk Guðjón sinn bamaskóla-
lærdóm. Uppeldissystir Guðjóns er
frú Jóna Guðmundsdóttir, gift og býr
í Hafnarfirði.
Eftir fermingu lá leið Guðjóns
fljótlega suður í_Voga og vann hann
mikið á vegum Ásmundar Árnasonar
útvegsbónda í Hábæ í Vogum. Hann
reyndist Guðjóni vel bæði þá og síðar.
Guðjón heillaðist snemma af sjónum
og stundaði hann. Mikið áhugamál
Guðjóns var að komast í Stýrimanna-
skólann í Reykjavík, sem og varð.
Lauk hann meira fiskimannaprófi
þaðan 1923 eftir tveggja vetra nám.
Hann komst strax að námi loknu á
togara, sem háseti og síðar stýrimað-
ur. Guðjón var með þekktum afla-
mönnum og undi hag sínum vel þar.
Mikið gæfuspor steig Guðjón 19.
maí 1928 er hann giftist Jóhönnu
Guðmundsdóttur frá Þjóðólfshaga í
Holtum mikilli myndar- og heiðurs-
konu. Guðjón missti Jóhönnu eftir
42 ára hjónaband, hún dó 24. nóvem-
ber 1970. Þeim varð ekki barna auð-
ið, en oft voru börn hjá þeim lengri
og skemmri tíma, því þau hjónin
voru sérlega barngóð. Unnur Gísla-
dóttir og • Ragnhildur Einarsdóttir,
báðar frænkur Jóhönnu dvöldust um
tíma hjá þeim hjónum. Þær eru báð-
ar giftar konur búandi hér í
Reykjavík.
Eftir að Guðjón missti konu sína,
bjó hann áfram á heimili þeirra
Þykkvabæ 1 í Reykjavík. Guðjón var
mjög duglegur að bjarga sér sjálfur,
hann þá orðinn 68 ára gamall. Það
mætti skipta starfsævi Guðjóns í tvo
kafla. Sjómennsku frá unga aldri á
árabátum, næst tók við starfið á tog-
urunum, og síðan stýrimaður og
skipstjóri á ýmsum vertíðar- og
síldveiðiskipum. Guðjóni farnaðist
giftusamlega á sjónum og skilaði
sínum áhöfnum og skipum heilu í
höfn. 1950 settist Guðjón aftur á
skólabekk og aflaði sér réttinda, sem
löggiltur matsmaður á saltfisk,
skreiðarfisk og síðar ferskfiskmat.
Guðjón stundaði síðan þetta starf af
mikilli kostgæfni, var eftirsóttur til
þessara starfa víða um landið. Þegar
Fiskvinnsluskólinn var stofnaður var
Guðjón fenginn sem kennari í fisk-
mati við skólann. Einnig kenndi Guð-
jón á ýmsum námskeiðum í saltfisk-
og skreiðarmati, sem haldin voru vor
og haust áýmsum stöðum á landinu.
í fróðlegu blaðaviðtali sem rit-
stjóri Sjómannablaðsins Víkings
hafði við Guðjón árið 1983 í tilefni
90 ára afmælis skipstjóra- og stýri-
mannafélagsins Öldunnar kom eftir-
farandi fram, „Ég var til sjós 34 ár,
matsmaður og leiðbeinandi við salt-
fisk og skreiðarmat í 33 ár.“ Dijúg
starfsævi það, bætir ritstjórinn við.
Þegar þetta var skrifað var Guðjón
81 árs og sagði hann aðspurður að
hann ætlaði að hætta þessu alveg.
Guðjón hafði áhuga á félagsmál-
um, og var hann mjög virkur félagi
í skipstjóra- og stýrimannafélaginu
Öldunni. Guðjón var í stjóm félagsins
í mörg ár og gjaldkeri þess á annan
áratug, fulltrúi þess á þingum FFSÍ
og í mörgum ábyrgðarnefndum fyrir
„Ölduna“. Hann átti mörg ár sæti í
gamla styrktarsjóði Öldunnar, stofn-
aður 1893. Markmið sjóðsins að
styrkja og gleðja ekkjur fallinna
Öldufélaga, ásamt öðrum líknar-
störfum. Guðjón var einnig drifíjöður
í skemmtinefnd sem sá um jólatrés-
skemmtanir fyrir börn félaga um
jólin. Ennfremur sá Guðjón um spila-
kvöld fyrir Ölduna í mörg ár og þótti
mönnum að honum tækist þetta með
sóma. Guðjón gekk í Ölduna 1944
og starfaði af áhuga framundir 1982,
eða til áttræðisaldurs. Mörg stund
hefur farið í svo langt og gott starf.
Guðjón var gerður heiðursfélagi Öld-
unnar 1970, ásamt fjórum öðrum
höfðingjum.
Þegar Guðjón var 85 ára fór að
ágerast sjóndepra hjá honum þannig
að hann átti orðið bágt með að bjarga
sér sjálfur eins vel og áðúr. í októ-
ber 1986 fluttu hjónin Kristín Þórð-
ardóttir og Hafsteinn Kröyer til
Reykjavíkur frá Fljótsdalshéraði.
Þau fengu inn hjá Guðjóni, og kom
í staðinn mikil umhyggja, matseld
og þrif af Kristínar hendi. Guðjón
var afar þakklátur fyrir þetta fórn-
fúsa starf, sem meðal annars gerði
honum kleift að geta verið heima til
hins síðasta, það þráði hann mest.
Kristín reyndist Guðjóni afbragðs vel
ekki síst þegar hann þurfti hvað
mest á hjálp að halda, ,því hann
missti svo til alveg sjón fyrir tveimur
árum. — Þökk sé Kristínu.
Sá sem ritar þessar línur var svo
heppinn að kynnast Guðjóni og vera
með honum til sjós. Guðjón var stýri-
maður hjá mér árin 1947 og 1948 á
haustsíld hér fyrir sunnan og sum-
arsíld fyrir norðan land. Okkur varð
fljótt gott til vina, og ekkert hefur
skyggt á þá vináttu og virðingu sem
myndaðist, þó liðnir séu rúmir fjórir
áratugir frá fyrstu kynnum okkar.
Guðjón var aðgætinn og góður sjó-
maður, hann hafði mjög gott vit á
veiðarfærum og kunni vel til verka.
Samviskusemi, glöggskyggni og eft-
irtekt hafði Guðjón í ríkum mæli.
Sjötta skilningarvitið var í fullri þjálf-
un eins og sagt er stundum til sjós.
Þegar Guðjón hætti til sjós var smá
vík á milli vina. Síðar þegar ég hætti
sjómennsku lentum við aftur saman
í félagsmálum fyrir skipstjóra- og
stýrimannafélagið Ölduna báðum til
gagns og gamans. Kvöldið áður en
Guðjón lagði í sína síðustu siglingu
var ég staddur heima hjá honum og
röbbuðum við mikið um liðna tímann
og landsins gagn og málefni. Guðjón
hafði gaman af að fylgjast vel með
landsmálum öllum og kryfja þau til
mergjar á sína vísu. Ekki var neina
breytingu að sjá á Guðjóni, hress og
kátur að vanda. Arla morguns næsta
dag 20. júlí leysti hann landfestar í
síðasta sinn og sigldi á vit feðra sinna
með sæmd. |
Ég og fjölskylda mín þökkum
Guðjóni trausta vinsemd, langa og
góða samfylgd. Systkinum Guðjóns |
og skyldfólki vottum við samúð okk-
ar.
Blessuð sé minning hans.
„Stýr mínu fari heilu heim
í höfn á friðarlandi,
þar mig í þinni gæslu geym
6, Guð minn alls valdandi."
(V.Briem.)
Þorvaldur S. Árnason
Sveinn Isleifsson
Hvolsvelli - Kveðja
Síðasti strengurinn í lífshörpu
Sveins, frænda okkar, ísleifssonar
er hljóðnaður. Hann lést í heimahér-
aði sínu, Rangárvallasýslu, laugar-
daginn 22. júlí 1989. Við vissum vel
að frændi okkar var heilsulítill og
að lífsharpa hans var ekki eins hljóm-
mikil síðustu árin og hún hafði verið
meðan Sveinn var í blóma lífsins.
Samt bregður okkur alltaf í brún
þegar að dauðinn heggur skarð í
ástvinahópinn.
Um hugann fara ótal margar góð-
ar minningar frá uppvaxtarárum
okkar á Hvolsvelli. Það var gott og
ómetanlegt að vera bam þar. Við
bjuggum við mikið öryggi í frænda-
og vinasamfélagi. Frumbyggjarnir
voru að hluta til frá bænum Miðkoti
í Fljótshlíð sem reistu sér hýbýli við
götu sem síðar var nefnd Hvolsvegur
á Hvolsvelli. Við hliðina á húsi for-
eldra okkar bjó Sveinn, móðurbróðir
okkar, ásamt konu og bömum. Afi
okkar og amma bjuggu handan gö-
tunnar og þar við hliðina bjó Lilja
móðursystir okkar ásamt fjölskyldu
sinni.
Við bárum mikla virðingu fyrir
Sveini frænda okkar og það ekki að
ástæðulausu. Því hann hafði svo
margt til brunns að vera. Við krakk-
amir hændumst mjög að honum því
hann var afar bamgóður og hafði
gott lag á bömum sem og af öðru
fólki. Alltaf var frændi tilbúinn að
rétta okkur krökkunum hjálparhönd
þegar mikið stóð til. Margir telja að
það lýsi oft mönnum best hvernig
þeir ná til barna. Sveinn var glettinn
og grallaralegur og það átti vel við
okkur.
Sveinn var afburða lagtækur mað-
ur og alltaf að fást við einhver spenn-
andi og forvitnileg viðfangsefni.
Hann átti ekki langt að sækja hand-
lagnina, því að nafni hans, langafi
okkar, Sveinn í Miðkoti í Fljótshlíð
og afí okkar og amma, þau Isleifur
Sveinsson og Ingibjörg Kristjáns-
dóttir voru öll mikið hagleiksfólk þó
ekki sé dýpra í árina tekið. Það má
segja að allir hlutir hafí leikið í hönd-
um Sveins og alltaf fann hann ný
óg ný viðfangsefni til að glíma við
og þau voru svo sannanlega marg-
breytileg. Gamlir bílar urðu á nokkr-
um vikum að glæstum eðalvögnum,
eftir að Sveinn hafði farið höndum
um þá. Gamla klukkan sem hætt var
að ganga varð á nýjan leik að nytja-
hlut sem telur stundirnar sem eru
svp ótrúlega fljótar að líða þegar
skyggnst er til baka. Aftur fór að
heyrast í gítarmagnaranum eftir að
Sveinn hafði skrúfað nokkrar skrúfur
og kveikt á lóðboltanum. Við þótt-
umst menn meiri eftir að Sveinn
hafði klippt hár okkar og í kaupbæti
fengum við mynd af okkur sem hann
tók og framkallaði á staðnum. En á
tíipabili hafði Sveinn mikinn áhuga
á Ijósmyndum og var. oft leitað til
hans þegar mikið lá við og birtust
margar ljósmyndir hans í dagblöðum.
Enginn bjó betur um skrámur en
Sveinn frændi, enda sótti hann mörg
námskeið í skyndihjálp og kenndi þá
grein um tíma v ið Gagnfræðaskól-
ann á Hvolsvelli. Okkur er í fersku
minni þegar Sveinn hafði gert upp
gamla drossíu, það var löngu fyrir
tíð sjónvarpsins, að hann bauð okkur
krökkunum til Reykjavíkur til þess
að sjá barnaleikritið Kardi-
mommubæinn. Sumir höfðu að orði
að jafnvel hefði' verið enn skemmti-
legra í bílnum með frænda en á
sjálfu leikritinu sem var þó sérlega
skemmtilegt.
Sem ungur maður fékk Sveinn
mikinn áhuga á bílum. Enda var
hann um áratugaskeið bifreiðastjóri
m.a. hjá Kaupfélagi Rangæinga á
Hvolsvelli. Sveinn þótti afar traustur
og farsæll bílstjóri og laginn við að
komast áfram hvernig sem veður og
færð var. Síðar starfaði Sveinn sem
deildarstjóri í byggingarvörudeild
Kaupfélagsins, en á þeim árum var
hann einnig héraðslögreglumaður og
sá um sjúkraflutninga í héraðinu.
Sveinn var frumkvöðull og brautryðj-
andi á þessum sviðum og varð síðar
fastráðinn lögreglumaður og varð-
stjóri lögreglunnar í Rangárvalla-
sýslu. I þessum störfum fann Sveinn
sig mjög vel enda var hann einkar
samvisku- og áhugasamur lögreglu-
maður.
Þrátt fyrir heilsuleysi á síðustu
árum, dó ekki áhuginn á nýjum við-
fangsefnum. Hann fékk brennandi
áhuga fyrir flugi. Hann lærði fluglist-
ina og eignaðist hlut í flugvél. Frá
því um síðustu áramót sá Sveinn um
flugvöllinn á Hellu.
Ekki naut Sveinn langrar skóla-
göngu, frekar en svo margir að hans
kynslóð. Hæfileikana sem Guð gaf
honum ræktaði hann af alúð og var
sífellt að bæta við sig.
Ungur að árum kynntist Sveinn,
Gunnþórunni Sigurðardóttur, sem
síðar varð kona hans og lífsförunaut-
ur. Hjónaband þeirra var farsælt.
Þau stóðu þétt saman þó á stundum
blési á móti. Aldrei heyrðust þau
kvarta eða bera tilfinningar sínar á
torg. Gunnþórunn var Sveini stoð og
stytta í veikindum hans. Gunnþó-
runni og Sveini varð þriggja barna
auðið. Börn þeirra eru Margrét fædd
14. nóvember 1948, Inga Kristín
fædd 20. október 1952 og ísleifur
fæddur 22. janúar 1958. Einnig ólu
þau upp dótturdóttur sína Þórunni
Grétarsdóttur.
Þó lífsharpan hans Sveins frænda
okkar sé nú þögnuð, óma enn minn-
ingarnar um góðan dreng. Frænda
sem ekki var einungis góður okkur
systkinunum, heldur einnig börnun-
um okkar, eftir að við uxum úr
grasi. Því ómælt var virðingin sem
þau báru fyrir Sveini „löggu“. Fyrir
þetta erum við öll mjög þakklát.
Gamla lífsharpan hans fræna er
þögnuð, en nýr hljómur af sama
meiði berst okkur til eyrna frá auga-
steinunum hans, barnabörnunum, og
þá sérstaklega bræðrunum ungu
Gunnari og Sveini Rúnarssonum, en
þeir eru synir Ingu Kristínar og
Rúnars Kristjánssonar. Þeir bera
svipmót afa síns og vonandi fáum
við að finna fyrir öllu því góða í fari
frænda okkar í gegnum nýja kynslóð.
Það saxast stöðugt á stofn frum-
byggjanna við Hvolsveginn. Amma
okkar Ingibjörg var alla tíð mjög
stolt af stráknum sínum, enda eini
strákurinn í stóra barnahópnum. Nú
hverfur Sveinn af sjónarsviðinu, til
nýrra heimkynna, þangað sem leið
okkar allra á eftir að liggja. í faðm
ástvina sem horfnir eru úr okkar
jarðneska heimi. Þar þarf sjálfsagt
líka að taka til hendinni og stilla
hörpuna á nýjan leik.
Guð blessi minningu Sveins
frænda okkar og styðji Gunnþórunni
og alla ástvini í sárum söknuði. Minn-
ingin um góðán dreng verður aldrei
frá okkur tekin.
Guðríður, Ingibjörg
og ísólfur Gylfí.