Morgunblaðið - 30.07.1989, Blaðsíða 20

MORGUNBLAÐIÐ MIIMSMINGAR SUNNUDAGUR 30. JÚLÍ 1989
20 C
Minning:
Helga Magnús
dóttir kennari
Það var glaðleg og falleg stúlka
sem eldri bróðir minn, Friðrik,
kynnti fyrir Qölskyldu sinni sem
unnustu sína og konuefni.
Hún hét Helga Magnúsdóttir.
Dillandi hlátur hennar og glaðvært
viðmót og framkoma gaf heimili
foreldra minna hressandi andblæ.
Þau stunduðu bæði nám í Kenn-
araskóla Íslands, Friðrik og Helga,
er fundum þeirra bar saman. Bæði
voru þau áhugasöm um félagsmál
og í þeim brann eldur kristinnar
trúar. Stofnuðu þau þessvegna
ásamt nokkrum skólasystkinum
sínum og nokkrum kennurum
kristileg samtök kennara og kenn-
aranema.
Helga hóf kennaranámið ári síðar
en Friðrik, sem lauk kennaraprófi
vorið 1942. En þessi hamingjusömu
ungmenni voru þá, góðu heilli,
grunlaus um að Friðrik mundi ekki
lifa svo lengi að hann fengi að gleðj-
ast næsta vor ásamt unnustu sinni
er hún lyki kennaraprófi.
Friðrik andaðist úr hvítblæði hinn
18. desember 1942.
Þegar Helga hafði lokið sínu
kennaraprófi vorið 1943, var hún
ráðin kennarj við skóla ísaks Jóns-
sonar og starfaði þar til ársins 1960
sem fastur kennari og var skóla-
stjóri þess skóla 1963-65. Árin
1960 til 1983 var hún ráðin æfinga-
kennari við Kennaraskóla íslands
og við Kennaraháskóla íslands er
hann tók til starfa.
Þegar Helga var orðin kennari
við skóla ísaks Jónssonar, sem var
þá í gömlu Grænuborg, buðu for-
eldrar mínir Helgu að búa á heim-
ili sínu, sem var í nágrenni skól-
ans. Helga bjó hjá þeim um nokk-
urt skeið.
Atburðir þeir sem ég nefndi fyrst
og síðan heimili Helgu hjá foreldr-
um mínum, urðu þess valdandi að
ég leit ávallt á Helgu sem systur,
eða náinn ættingja. Við gátum rif-
ist, rökrætt eða hent á milli okkar
gamni og alvöru, svo sem systkini
gera.
Á þessum fyrstu starfsárum sem
kennari stundaði Helga nám í
píanóleik og söng, síðar bætti hún
við þessa menntun sína og notfærði
sér vel þá menntun við kennsluna.
Hún bar mikla virðingu fyrir starfi
í skóla sínum og síðast en ekki síst
fyrir nemendum sínum.
Helga hafði góða og kraftmikla
sópransöngrödd. Frá bamsaldri
vandist hún við að syngja við guðs-
þjónustur í kirkjum þeim er faðir
hennar þjónaði. Hefur sú þjálfun
vafalaust verið henni góður undir-
búningur fyrir skólastarfið, en auk
þess söng hún i nokkrum kórum
og kom oft fram sem einsöngvari.
Það má teljast með ólíkindum
hve miklu hún kom í verk í ftjálsu
kristilegu sjálfboðastarfí. Ég geri
ráð fyrir að það komi betur fram í
öðrum mir.ningargreinum sem hér
birtast, svo sem starfið fyrir sumar-
búðir KFUK og kristniboðsfélögin.
Tryggð hennar var órofa hvort
heldur var við menn eða málefni.
Ég nefndi í upphafí að Helga
hafi verið glaðleg. Henni tókst að
varðveita glaðlyndi sitt alla ævi.
Þetta glaðlyndi kom sér vel við
kennslustörfin, bömin glöddust hjá
henni, foreldrarnir glöddust yfir að
börn þeirra voru hjá slíkum kenn-
ara.
Helga gat ausið af þeim brunni
sem aldrei þomar. Guðs orð var
henni hjartans mál og hún hafði
mikið dálæti á orðum úr bréfi Páls
postula til Filippíumanna 4. kap.
4.-7. versi: Verið ávallt glaðir vegna
samfélags við Drottin, ég segi aft-
ur: verið glaðir. Ljúflyndi yðar verði
kunnugt öllum mönnum. Drottinn
er í nánd. Verið ekki hugsjúkir um
neitt, heldur gjörið í öllum hlutum
óskir yðar kunnar Guði með 'bæn
og beiðni ásamt þakkargjörð. Og
friður Guðs, sem er æðri öllum
skilningi, mun varðveita hjörtu yðar
og hugsanir yðar í samfélaginu við
Krist Jesúm.
Drottinn, við þökkum þér fyrir
þjón þinn sem við kveðjum nú.
Bj.Ól.
Helgu kynntumst við fyrir réttum
tólf ámm, þegar við fluttum á
Hjarðarhagann. Við vorum þess
fullviss að hafa eignast góðan ná-
granna. Það reyndist svo sannar-
lega rétt. Öll árin sýndi Helga okk-
ur sérstaka hlýju og velvild. Börnin
nutu þess, ekki síður en við, því
hún var einstaklega barngóð. Lengi
vel, eftir að Helga veiktist, trúðum
við og vonuðum að hún kæmi aftur
heim.
Okkur þótti afar vænt um hana
og við söknum hennar. Helga var
ekki aðeins góður nágranni, hún
var okkur góður vinur. Systkinum
hennar, ættingjum og vinum, send-
um við innilegar samúðarkveðjur.
Góður Guð blessi Helgu og varð-
veiti.
Dagný og Om
Nú þegar frænka mín Helga
Magnúsdóttir kveður okkur í hinsta
sinn, finn ég sérstaka ástæðu til
að setjast niður, og þakka henni
samfylgdina og tryggðina við mig
og mína.
í mínum huga var Helga alltaf
glaðvær og sagði skemmtilega frá,
til dæmis sögur af ungum börnum,
alltaf jafn jákvæð og kom fólki til
að syngja saman á mannamótum.
Við sem umgengumst Helgu gleym-
um ekki dillandi hlátri hennar né
hljómfögru röddinni hennar.
Veturinn 1946 er ég 15 ára var
hjá móðurbróður mínum séra
Magnúsi Guðmundssyni og frú
Rósu í Ólafsvík, held ég sérstaklega
uppá jólin, þegar Helga, Kristín og
Anna komu heim í jólafrí. Á kvöld-
in settist Helga við orgelið og við
sungum saman.
„Nóttin var sú ágæt ein“ hefur
síðan verið minn uppáhalds jóla-
sálmur. Það verður tómlegra, þegar
föðurfólk hennar kemur næst sam-
an. Vonandi eignumst við slíka
perlu sem hana í einhveijum afkom-
anda okkar. Blessuð sé minning
hennar.
Guðm. Jóhannesson
Þriðjudaginn 25. júlí vorum við
uppi í Vindáshlíð til þess að vinna
við vatnsveituna þar. Okkur varð
hugsað til Helgu Magnúsdóttur, er
við gengum upp Reynivallahálsinn
í áttina að brunninum við rætur
Sandfells. Er hún dvaldist í kvenna-
flokki í lok ágúst á sl. ári, hafði
hún gengið upp fjallið til þess að
líta á vatnsbólið eigin augum, en
hún hafði fylgst náið með fram-
kvæmdum fyrr um sumarið og
veitti uppörvun og hvatningu, sem
okkur, er unnum við framkvæmd-
ina, var mikill styrkur. Er við kom-
um í bæinn um kvöldið, fréttum
við, að Helga hefði dáið einmitt í
þann mund, er við hófum vinnu
okkar á fjallinu.
Stríð hennar var ekki langt, en
strangt var það. Það kom yfír okk-
ur eins og reiðarslag að heyra um
veikindi hennar. Þá voru ekki nema
nokkrar vikur, síðan við hittum
hana úti í búð, glaða og reifa, ný-
komna úr Vindáshlíð, þar sem hún
hafði haft á hendi stjórn og umsjón
á kvöldvökum. Hún var svo ánægð
með dvölina þar, að unun var á að
hlýða og i hennar huga var eftir-
vænting gagnvart vetrinum, er hún
„átti að fara í barneignafrí" eins
og hún orðaði það, en hún átti að
kenna í forföllum ungrar konu, sem
þurfti að fara í barneignafrí. Hún
minntist reyndar í þeirri andrá á
annað, sem væri farið að koma fyr-
ir hana. Hann fannst hún stundum
eiga í erfíðleikum með að muna
orð, sem hún ætti að segja. Hún
taldi þetta elliglöp og hló að sjálfri
sér, en svo reyndist þetta vera ein-
kenni sjúkdómsins, sem dró hana
til dauða.
Þó að við eigum bæði minningar
um Helgu Magnúsdottur frá fyrstu
dögum bernsku okkar, tengist hún
í huga okkar helst Vindáshlíð og
starfinu þar. Þar hittum við hana
sem undirleikara og söngkonu á
samverustundum og biblíulestrum,
stjórnanda á kvöldvökum, við
handavinnu eða lestur á hvíldar-
stundum í setustofunni, í beijamó
og gönguferðum. Návist Helgu og
áhrif gerðu mikið til að skapa and-
rúmsloft hlýju og kærleika, sem
gerðu Vindáshlíð að heimili og ekki
aðeins sumarbúðum.
Það var alltaf gott að eiga sam-
ræður við Helgu. Hún hafði ætíð
einhvers góðs að minnast og kunni
að uppörva og hvetja. Við minn-
umst slíkrar uppörvunar og hvatn-
ingar úr hennar munni með miklu
þakklæti. Hvort tveggja vermdi
hugann og úr augum hennar skein
einlægni, sem sannfærði, og hlýja
og fögnuður, sem smitaði út frá sér.
Einkunnarorð sumarstarfsins í
Vindáshlíð eru úr Opinberunarbók-
inni: „Vertu trú!“ (Op. 2.10.) Hún
lifði sjálf samkvæmt þeim orðum
og leitaðist við að innprenta þeim
sem með henni voru á vegi trú-
mennsku og skyldurækni. I trú á
Drottin Jesú Krist horfði hún fram
á veginn og er krafta hennar tók
að þijóta undir það síðasta og henni
var erfítt um tjáningu, gat hún
beðist fyrir. „Vertu trú allttil dauða
og ég mun gefa þér kórónu lífsins,"
segir Drottinn í versinu, sem áður-
nefnd einkunnarorð Vindáshlíðar
eru tekin úr. Við treystum því, að
það fyrirheit hafi nú ræst á Helgu
Magnúsdóttur. Orð Hebreabréfsins
(13.7.) eiga vel við: „Verið minnug-
ir leiðtoga yðar, sem Guðs orð hafa
til yðar talað. Virðið fyrir yður,
hvemig ævi þeirra lauk og líkið
eftir trú þeirra.“ Og inntak trúar-
innar er fólgið í 8. versinu. „Jesús
Kristur er í gær og í dag hinn sami
og um aldir.“
í friði þeirrar fullvissu kveðjum
við Helgu Magnúsdóttur í þökk og
felum ástvini hennar á vald sömu
trúar.
Guðrún Edda og Einar
„Ég vil lofa Drottin meðan lifi,
lofsyngja Guði mínum meðan ég er til.“
(Sálm. 146:2.)
Þessi orð gætu verið eins og yfir-
skrift yfir lífi Helgu Magnúsdóttur,
kennara. Ekki einasta vitnaði hún
glöð um Drottin sinn og frelsara
hvar sem hún fór, heldur bar hún
þennan sama vitnisburð fram í
hrífandi söng og auðgaði með því
það samfélag sem hún helgaði
krafta sína. Skyidum við ekki mörg
muna eftir söngnum „Bamatrú“ í
túlkun hennar. Þar var viðlagið „til
himinsins þú byggir helga brú“.
Mér er ekki grunlaust um að hún
hafi átt sinn þátt í slíkri brúarsmíð
mörgum til handa. Hún valdi sér
söngva eftir fleiru en laginu, textinn
skipti hana miklu máli. Stundum
uppgötvaði hún falleg lög en vant-
aði texta. Þá naut hún liðsinnis
föður síns, sem var vel hagmæltur.
En hvort sem Helga tjáði sig í tón-
um eða tali, þá náði hún eyrum
hlustenda með það sem henni lá á
hjarta.
Helga átti æskustöðvar í
Ólafsvík, dóttir prestshjónanna sr.
Magnúsar Guðmundssonar og Rósu
Th. Einarsdóttur. Hún var heit-
bundin Friðriki Ólafssyni kennara
og munu þau hafa verið skólasystk-
in, en hann dó ungur. Eftir það
gekk Helga einsömul, en þó aldrei
ein. í foreldrahúsum lærði hún að
þekkja Jesúm Krist. Honum fól hún
hag sinn og var leidd til ótal mikil-
vægra verkefna. Sitt annað heimili
átti hún í KFUM og KFUK meðal
trúaðra vina.
Á löngum starfsferli voru henni
falin mörg trúnaðarstörf og ber þar
hæst formennsku í sumarstarfi
KFUK. Hún var fjölhæfur leiðtogi,
ósérhlífin og full af eldmóði. Upp-
bygging sumarbúðanna í Vind-
áshlíð stóð yfir á þeim tíma og
veitti faðir minn því verki forstöðu.
Mikill einhugur ríkti í þessum bygg-
ingaframkvæmdum öllum milli
hans og Hlíðarstjórnar, og gagn-
kvæm virðing og vinátta skapaðist
ekki síst milli formannsins og
„framkvæmdastjórans“. Sjálf man
ég Helgu fyrst er ég dvaldi í ungl-
ingaflokkum í Vindáshlíð. Hún
stjórnaði flokkunum snilldarlega,
hress og kát, og lærdóm ritningar-
innar setti hún fram einfalt og eftir-
minnilega. Um langt árabil var
Vindáshlíð starfsakur hennar á
sumrum en Skóli ísaks Jónssonar
á vetrum. Þá naut og vetrarstarf
KFUK krafta hennar bæði sem
söngvara, kórstjóra, undirleikara
og leiðbeinanda í kristnum fræðum,
svo eitthvað sé nefnt. Henni var
óvenju margt til lista lagt og fús
lagði hún sitt af mörkum.
Kennari var Helga af Guðs náð
og ótvíræð áhrif hennar meðal
barnanna sem hún kenndi. En hún
hafði ekki bara samskipti við yngstu
kynslóðina, heldur veitti hún kenn-
aranemum tilsögn og starfaði síðar
gagngert við Æfingaskóla Kenn-
araháskóla íslands eftir að hann tók
við hlutverki gamla Kennaraskól-
ans. Gísli, eiginmaður minn, naut
ómetanlegs liðsinnis hennar er hann
var ungur við nám í Kennaraskóla
íslands. Og síðar þegar hann steig
sín fýrstu spor á kennarabraut,
nýútskrifaður, ráðinn til starfa við
Skóla ísaks Jónssonar. Var Helga
ávallt reiðubúin til að miðla af
reynslu sinni, ráða heilt og uppörva.
Helga var sannur kristniboðsvin-
ur. Svo langt sem við hjónin munum
hefur hún setið öll kristniboðsþing
í Vatnaskógi nema eitt. Þar var hún
virkur þátttakandi, óhrædd að láta
í ljós sína skoðun, en jafn tilbúin
til að hlusta á annarra rök. Hún
átti hjartahlýju og hæfileika til að
tjá „væntumþykju“ sína. Þessa nut-
um við hjónin og börn okkar með
sérstökum hætti, og trúfastra fyrir-
bæna hennar þau tíu ár sem við
störfuðum kristniboðar í Eþíópíu.
Helga var frumkvöðull að stofnun
Kristniboðsflokks kennara, sem
tengist sambærilegum samtökum á
Norðurlöndum. Þetta félag er aðild-
arfélag að Sambandi íslenskra
kristniboðsfélaga.
Nú er skarð fyrir skildi í stórum
vinahópi. Síðastliðið haust kom í
ljós að Helga gekk ekki heil til skóg-
ar. Æðruleysið og friður Guðs hvíldi
yfír henni frá því fyrsta. Pund sitt
gróf hún ekki í jörðu en ávaxtaði
með elju, og nú hafa dyrnar opnast
henni inn til fagnaðar herra síns.
Hersveitum himnanna hefur þar
borist góður liðsauki við lofsönginn
honum til dýrðar.
Við þökkum Guði fyrir Helgu og
biðjum hann að styrkja og blessa
systkinin, Kristínu og Einar, sem
og aðra ástvini.
Katrín Þ. Guðlaugsdóttir
Þegar æviárin eru mörg að baki,
veitir það oft gleði að rilja upp ljúf-
ar og liðnar stundir.
Ég talaði nokkrum sinnum um
það við Helgu Magnúsdóttur, kenn-
ara, hve hugstæð mér væri fyrsta
minningin um hana. Það var á einu
af þeim kristilegu mótum, sem hald-
in voru á bernskuheimili mínu,
Brautarhóli í Svarfaðardal, sem ég
sá hana fyrst. Ef ég man rétt kom
hún þangað með föður sínum, sr.
Magnúsi Guðmundssyni, sóknar-
presti í Ólafsvík, sem var einn af
ræðumönnum mótsins, og bróður
sínum, Einari.
Margir gestir komu á þetta mót.
Ég man aðeins suma. En Helga er
mér í minni, þar sem hún stóð og
söng með tærri, fallegri sópranrödd
sinni: „Kenn þú mér, Guð, að þekkja
vilja þinn. Þrá lát mitt hjarta æ,
að sé hann minn.“
Stóri heysleðinn okkar hafði ver-
ið settur innst í samkomutjaldið og
þjónaði nú því hlutverki að vera
söngpallur. Þar stóð Helga, ung að
árum, og lagði þá eins og ávallt sál
sína og sannfæringu í þann boð-
skap, sem hún var að flytja. Röddin
hennar fyllti tjaldið og orðin, sem
hún söng smugu inn að hjartarótum
þeirra, sem á hlýddu:
„Ó, hversu sælt, ef aðeins á ég þig,
eilífi Guð, er frelsar sekan mig.
Hjarta mitt gleðst, að allt þitt auga sér.
Eilífi Guð, það nægir mér.“ (Bj. Eyj.)
Svo þýðingarmikil var þessi
stund, að minningin hefur varðveist
í 44 ár og vermir enn.
Mörgum sinnum síðan hef ég
haft ómælda gleði og blessun af
söng hennar, bæði á samkomum
og í heimahúsum. Af samstarfi
okkar, einkum í sumarbúðum
KFUK í Vindáshlíð fyrir mörgum
árum, lærði ég margt. Blessun-
arríkt hefur samfélag okkar líka
verið í kristilegu félögunum okkar,
þar sem við áttum báðar andlegt
heimili. Hlýtt og gott var ætíð að
koma á heimili hennar, hvort sem
hún bjó þar ein eða með elskuiegum
foreldrum sínum, frú Rósu Einars-
dóttur Thorlacius og sr. Magnúsi,
á efri árum þeirra.
Helga var gædd mjög mörgum
og góðum hæfileikum. Ég man, hve
ég naut þess að hlusta á hana tala
við börnin, sem dvöldu í Vindáshlíð.
Biblíufræðsla hennar var svo skýr
og gædd miklu lífi, að okkur, sem
á hlýddum, fannst við taka þátt í
atburðarásinni. Þá var ég þess fýrst
fullviss, að Helga hlyti að vera frá-
bær kennari.
Þó að hún hefði í ríkum mæli
þá hæfileika, sem best prýða góðan
foringja í starfi og væri bæði greind
og skemmtileg, var það samt tón-
listin, sem einkenndi hana mest og
mun lengst varðveita minningu
hennar.
Það er mikið þakkarefni nú, þeg-
ar hún er horfin sjónum, að margir
eiga á snældum röddina hennar,
sem hún ávallt notaði Guði tii dýrð-
ar, og einnig söng kvennakórs
KFUK, sem hún stofnaði og stjórn-
aði í mörg ár.
Þegar banvænn sjúkdómur hefur
náð tökum á líkama mannsins, bar-
áttan um líf og dauða er hafin,
kemur andlegur styrkur hans oft
best í ljós. Þá prófraun stóðst Helga
með prýði. „Ég ætla mér að beij-
ast,“ sagði hún við mig skömmu
eftir að rannsókn sýndi, hvað var
að. Það gerði hún líka. Og síðar,
þegar spurt var um líðan hennar,
var svarið ávallt hið sama: „Mér
líður vel.“
Ég veit, að hana langaði að lifa
lengur og vonaðist eftir bata. En
ég veit líka, að í þessu sem öðru
beygði hún sig í auðmýkt fyrir vilja
Guðs og hvíldi í hendi hans.
Þessi orð mín eiga ekki að vera
nein eftirmæli heldur ofurlítið þakk-
læti, sem mig langar að festa á
blað. Ég vil þakka Guði, sem gaf
okkur Helgu með öllum þeim hæfí-
leikum, sem hún var búin og fús-
leik til starfa. Ég vil einnig þakka
fyrir vináttu hennar og þá blessun,
sem ég hlaut af lífí hennar og starfi.
í síðasta riti Biblíunnar, Opin-
berun Jóhannesar, er á nokkrum
stöðum talað um þá, sem syngja
hinn nýja söng, söng lambsins,
frammi fyrir hástól Drottins. Ég
trúi því, að nú hljómi röddin hennar
þar uppi, þeim Drottni og frelsara
til dýrðar, sem hún þjónaði hér á
jörð.
Kæru vinir, sem finnið mest fyr-
ir tómleikanum, þegar Helga er
horfin sjónum, og syrgið elskaða
systur, mágkonu og frænku. Ég bið
Guð að blessa ykkur dýrmætar
minningar, hugga ykkur í sorginni
og gefa styrk til að halda áfram
því starfí, sem henni var kærast,
boðun fagnaðarerindisins um Jesúm
Krist bæði hér heima og úti meðal
heiðinna þjóða.
Lilja S. Kristjánsdóttir