Morgunblaðið - 30.07.1989, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 30.07.1989, Blaðsíða 16
16 C MORGUNBLAÐIÐ FJOLIVHÐLAR St'XN'UDAGUR 30. JÚU 1989 Þjóðlíf: Áskrifendum fíölgar stöðugt Fréttatímaritið Þjóðlíf hefiir komið út mánaðarlega um tveggja ára skeið og er upplag tímaritsins nú 13000 tölublöð. I ágústmán- uði í fyrra voru áskrifendur um 3000 talsins en samkvæmt nýj- ustu tölum hefúr þeim fjölgað um 250% átæpu ári. Um áramót- in síðustu voru þeir ríflega sex þúsund og nýlega var 10.000. áskrifandinn verðlaunaður. Samkvæmt þessu hefúr Þjóðlíf því stærstan hóp áskrifenda af öllum tímaritum landsins. * Irúmlega ár höfum við verið með linnulausa áskriftasöfnun og við hana eru tugir lausráðinna starfs- krafta. Það er tilkostnaður við þetta en sérstaða blaðsins gerir það að verkum að þetta gengur vel, enda er Þjóðlíf eina fréttatímaritið og eina mánaðaritið á landinu. Við getum sagt að varan auglýsi sig sjálf og hún virðist fylla upp í ákveðna markaðsþörf1 sagði Óskar Guðmundsson, ritsjóri. Ýmsar breytingar hafa verið gerðar á tímaritinu síðustu misseri en í síðasta tölublaði mátti sjá ann- að layout en áður. „Við höfum breytt útliti innblaðsins. Efnið er fjölbreyttara, stefnan er að grein- um fjölgi og að þær verði styttri. Á ritstjóminnni em þrír blaðamenn en svo lausir pennar bæði hér heima og erlendis. Fastir starfsmenn við tímaritið em níu talsins og fjöldi manna hefur unnið mjög óeigin- Sjónvarpið hneykslar Fjórir af hveijum 10 sjónvaipsá- horfendum í Bretlandi verða oft hneykslaðir á Ijótu orðbragði, ofbeldi og „djörfum atriðum" í sjón- varpi. Ný nefnd, sem fær það hlut- verk að sjá um að velsæmis sé gætt í sjónvarpi, komst að þessu með skoðanakönnun. Roskið fólk og konur hneykslast mest. Aðeins einn af hveijum 10 telur að sjónvarpið auki glæpi. Sænskt klám vinsælt Sex af hveijum 10 sjónvarps- áhorfendum í Bretlandi, sem horfa á gervihnattarsjónvarp, fá sér „afmglara" til að horfa á sænska rás, sem sýnir klámmyndir. Þetta kom fram í nýlegri markaðskönnun. Rásin heitir Film-Net 24 og sýnir klámefnið eftir miðnætti. gjarnt starf í þágu útgáfunnar, segir Óskar“. Tímaritið er þátttakandi í Upp- lagseftirliti Verslunarráðs og æskti sérstakrar könnunar þegar áskrif- endur voru farnir að nálgast tíu þúsund. Áskriftir em seldar fram í tímann eins og hjá Newsweek hinu bandaríska eða þýska tímarit- inu Spiegel sem em einna helstar fyrirmyndir Þjóðlífs, „tímarits hinnar gagnrýnu miðju“ eins og Óskar sagði í stuttu viðtali, er hann var inntur eftir pólitískri afstöðu útgáfunnar. Lesendakönnun Verslunarráðs sem ásamt upplagseftirliti gefur tæmandi upplýsingar um stöðu tímarita mun verða gerð á næstu mánuðum. Að sögn Herberts Guð- mundssonar hjá Verslunarráði er hér um dýra og viðamikla könnun að ræða og væri verið að fínna flöt á því að gera hana ódýrari í fram- kvæmd, meðal annars með því að fækka spumingum og breyta henni á annan hátt. Tvær slíkar kannan- ir hafa verið gerðar af Félagsvís- indastofnun og birtist sú nýrri í nóvember síðastliðnum. Þar var fréttatímaritið Þjóðlíf sjöunda í röð- inni af 27 tímaritum. Útkoma tíma- ritsins yrði væntanlega önnur núna, vegna fjölgunar áskrifenda á þessu tímabili. Evrópskt skólasjónvarp Skólar og æðri menntastofnanir víðs vegar í Evrópu fá eigið gervihnatta-sjónvarpskerfi á næst- unni. Sjónvarpað verður um gervi- hnöttinn Olympus, sem Geimvís- indastofnun Evrópu skaut nýlega frá Frönsku Guyana í Suður- Ameríku. Sextíu menntastofnanir í 15 löndum standa að sjónvarpsfélaginu Eurostep, sem rekur skólasjón- varpið, og það fær fijálsan aðgang að sjónvarpsrás gervihnattarins. Tilraunasendingar hefjast í haust og reglulegar sendingar eftir ára- mót. Skal lofa eða lasta? ■ Er sjónvarpsmenning alþýðumenning okkar tíma? ■ Hvers vegna ögrar sjónvarpið menn- ingarvitum? Flest höíúm við blendnar tilfinningar til sjónvarps. Á sama tima og það styttir okkur stundir, fræðir okkur örlítið og skemmtir jafnvel við sérstök tækifæri, blundar í okkur dulítii sektarkennd. Við spyijum okkur hvort glápið hafi nú ekki verið tímaeyðsla og hvort ekki hefði verið betra að gera eitthvað uppbyggilegt eða skynsamlegt éins og t.d. að lesa bók eða ganga frá heimilis- bókhaldinu. Verst þykir okkur þegar við höfúm gleymt okkur yfir ómerkilegum og hégómlegum sápuóperum og skiljum ekkert í því hvað dró okkur eiginlega að viðtækinu. Að líkindum segir það okkur einungis það að framleiðendur Dallas og annarra sápu- ópera þekkja okkar mannlega eðli betur en við sjálf. Avordögum ríkissjónvarps- stöðva var menningarleg for- sjárhyggja ráðandi í dagskrár- gerð. BBC í Bretlandi var fyrir- myndin. Þar þótti það eðlilegt að vandaðir og góðir menn ákvæðu hvað væri æskilegt fyrir fólk að horfa á. Sígild list og fræðsla var í hávegum höfð þvi við slík andleg uppeld- isskilyrði hlyti fyrirmyndar- maðurinn að verða til. En eftir að einkastöðvum fjölgaði og sjón- varpið varð flöldamiðill í sam- félögum sem kenna sig við lýð- ræði og fijálsan markað þá varð sífellt fleirum það ljóst að sjónar- mið nokkurra íhaldssamra betri borgara gátu ekki ein ráðið ferð- inni. Sjónvarpið fór meira að mæta óskum almennings. Á sama tíma fór að bera meira á gagn- rýni í þá veruna að sjónvarpið væri lágkúrulegt og menningar- snautt. I Bretlandi er það nú svo að innlendu sápuóperurnar, sem eru alvinsælasta sjónvarpsefnið þar í landi, þykja um leið vera eitthvað hið fyrirlitlegasta sem á skjánum birtist. Lágstéttimar sem einkum horfa á þessar sápu- óperur geta e.t.v. huggað sig við þá sögusögn að sjálf drottningin ku víst einnig horfa á þær af miklum áhuga. Hefðbundin menn- ingarleg forsjárhyggja er á und- anhaldi í sjón- varpi og má segja að það mæti nú síður borgaralegum kröfum um fágun, klassík og listrænt gildi en áður. Það er ekki að allra skapi og hefur tvímælalaust gert menn fráhverfa fyrirbærinu. Menn geta einnig orðið and- snúnir sjónvarpi af pólitískum ástæðum. Ákveðin túlkun kenn- inga Marx felur það í sér að fjöl- miðlar séu tæki í höndum ráðandi stétta. Samkvæmt þeim hug- myndum þá er áróðri borgara- stétta dreift yfír land og lýð í sjón- varpi. Annars eru vinstri menn klofnir í afstöðunni til sjónvarps. Þeir annaðhvort fyrirlíta það og forðast af áðumefndum ástæðum eða dá og dvelja við. Ástæða þess að sumir meðvitaðir vinstrimenn hafa tekið ástfóstri við sjónvarp og fjölmiðlamenningu er sú að þeir telja að þar birtist alþýðu- menning nútímans. Hugmyndin er sú að í sjónvarpi birtist andleg áhugamál og hugðarefni almenn- ings — fólksins, hárra jafnt sem lágra. Ákveðinnar andlegrar af- stæðishyggju gætir í þessum efn- um einnig þar sem þess er gætt að leggja ekki mat á gildi þeirra menningarþátta sem um ræðir. I þessum efnum má benda á erlend- ar félagsfræðilegar rannsóknir á nútímamenningu sem leggja höf- uðáherslu á greinandi umfjöllun, sérstaklega á hlutverki menning- arfyrirbæra eins og sjónvarps. í þessu samhengi má einnig benda á listamenn af yngri kynslóðinni sem kenna sig við róttækni, fé- lagshyggju eða stjórnleysi. Þeir hafa tekið sjónvarpi opnum örm- um og nota það óspart til þess að koma hugmyndum sínum á framfæri og eru jafnvel í fremstu röð manna sem reynt hafa að þróa sjónvarp og myndbönd sem listrænt tjáningartæki. Víst er að skoðanir manna á sjónvarpi eru skiptár. Eins er ljóst að fjölmiðlar, einkum sjónvarp, njóta vaxandi virðingar sem menningarstofnanir. Núverandi dagskrárstjóri ríkissjónvarpsins sagðist, við hátíðlegt tækifæri, vinna í sjónvarpi vegna íslenskrar tungu, íslenskrar sögu og íslenskrar menningar. í þeim orð- um manns sem um áraraðir hefur gegnt ýmsum af merkustu lista- og menningarembættum hér á landi felst viðurkenning á mikil- vægu hlutverki sjónvarps varð- andi þróun íslenskrar samtíma- menningar. Það er einnig vísbend- ing um að engu skiptir hvort við lofum sjónvarp eða löstum, það lifir samt. ejiirÁsgeirFriðgeirsson RÆS! Sumar útvarpsréttar- nefndir eru sprækari en aðrar. Sú ástralska rauk til dæmis til um daginn og setti Alan nokkum Bond, sem á pappímum að minnsta kosti á að heita einn af ríkustu mönnum heims, útaf sakramentinu. Hún komst að þeirri niðurstöðu að þóað Bond væri óneitanlega alveg ótrúlega þefvís á gull þá táknaði því miður flest til þess að siðgæðið væri aftur á móti ekki uppá marga fiska; og úrskurðaði hann þarmeð og án þess að hafa um það fleiri orð alls óhæfan til þess að eiga eða stjórna sjónvarpsbákninu sem hann hafði þá nýverið nælt sér í. Engin miskunn hjá hinum ástralska Magnúsi. Breska útvarpsréttar- nefndin tekur líka Qörkipp annað slagið. Hjá Bretanum heitir hún raunar ráð, hvað þykir ugglaust virðulegra þar um slóðir. Hið virðulega ráð var einmitt að hóta einni einkastöðinni öllu illu nú fyr- ir skemmstu ef hún lappaði ekki í snatri uppá dagskrána. Engin miskunn með öðmm orðum hjá hinum breska Manga að heldur, og stöðv- arstjórar og eigendur hvoru tveggja, stöðva og stjóra, taka þessar hótanir líka al- varlega. Leyfí til reksturs útvarps- og sjónvarpsstöðva þarna úti á Bretlandi þótti enda lengi vel nánast jafn- gilda heimild til myntsláttu, þóað góðærinu sýnist að vísu lokið í bráð og stöðvamar séu teknar til við að draga saman seglin og eigendumir að barma sér hástöfum. En ráðið Bretans heldur vöku sinni allt um það einsog sjá má á fyrmefndu upphlaupi. Og nú á heimaslóðir, ein- sog þeir orða það stundum fréttahaukar Ríkissjónvarps- ins þegar þeir vilja vera sér- deilis kumpánlegir. Með leyfí að spyija: Er hin ágæta út- varpsréttarnefnd, sem við eignumst með „fijálsu" stöðvunum, ekki einum of hlédræg? Satt að segja er hún svo háttprúð og lítillát að ég var eiginlega alveg við það að trúa því að mig hefði bara dreymt að hún væri til þegar ég sá vikið að henni í útvarpslögunum sem ég varð mér úti um uppi í stjómar- ráði ekki alls fyrir löngu. Nú er ég samt ekki að hvetja til persónunjósna þannig séð, að gera því skóna að nefndin eigi að ijúka upp til handa og fóta að dæmi þeirra áströlsku og byija að taka þessum örfáu hræðum púlsinn sem hér hjá okkur mörlandanum geta ýmist státað af þvi að vera nokk- urskonar sjónvarpskóngar í kiljubroti ellegar ganga með þannig stórveldisdrauma í maganum. Því fer fjarri. Ég er ekki einu sinni að leggja til að nefndarmenn verði opinberlega hneykslaðir þeg- ar sjónvarpsfréttamaður trú- ir okkur harla hreykinn fyrir því (einsog gerðist á dögun- um) að í keppni þeirra Mar- geirs og Jóns L. um íslands- meistaratitilinn sé staðan þannig í svipinn að hinum síðarnefnda nægi jafntefli „til þess að sigra einvígið“. Látum hina minni spámenn um sparðatíninginn. Mér datt bara í hug að hreyfa því hvort ekki væri þjóðráð að nefndin gerðist ögn virk- ari ef svo mætti segja, einsog rumskaði annað slagið þóað aldrei væri meira og einsog ræskti sig þá fyrirmannlega og ygldi sig nokkuð framan í mannskapinn. Þvíað í fyrrgreindum út- varpslögum er henni ekki einungis ætlað það hlutverk að útdeila leyfisbréfum, að vera bara eins konar flokk- unarvél eða sjálfsali. Henni er líka uppálagt að fylgjast með því af kostgæfni að regl- ur útvarpslaga séu virtar, svosem einsog að stöðvamar „stuðli að almennri menning- arþróun“ einsog segir á ein- um stað og ennfremur og einsog segir á öðmm að „allt íslenskt tal og texti" þessara fjölmiðla skuli ætíð vera „á lýtalausu máli“. Ég er sem- sagt að velta því fyrir mér hvort æruverðug og títtnefnd nefnd mætti ekki að ósekju veita sjónvarpspót- intátum þessa lands, „frjáls- um“ sem „óftjálsum", ögn meira aðhald. Hvernig hefur þetta lánast með „lýtalausa málið" og „almennu menningarþróun- ina“? í fyrrgreindum lögum er líka tekið fram að auglýs- ingar skuli vera „skýrt af- markaðar frá öðmm dag- skrárliðum". Er útvarpsrétt- arnefnd sátt við skilning leyfishafa á þessu ákvæði eða þykir henni kannski líkt og fleirum að það sé nú all- duglega sniðgengið á stund- um að ekki sé meira sagt? Nefndin hefur kosið sér það hlutskipti að vera sú yfírgengilega hljóðlátasta af gervöllu nefndafarganinu sem Alþingi dengir yfír okk- ur á hveiju ári. Aldrei í sögu lýðveldisins hefur jafn stór- um hópi íslendinga tekist að halda sér jafn kirfilega sam- an í jafn langan tíma. Undir venjulegum kringumstæðum hefði maður vitanlega fagn- að. Af því er löng og dapur- leg reynsla að daufdumbar nefndir séu að öllu jöfnu mun hættuminni fyrir land og þjóð en hinar hávæm. Það er því meira en lítið hlálegt að þurfa að játa að aldrei þessu vant sé þessu öfugt farið. Hér höfum við íslendingar loksins eignast nefnd sem beinlínis á að láta öllum illum látum. Hin dúndrandi þögn hennar ber dám af sinnuleysi sem þeir skammsýnu skálkar sem kæra sig kollótta um menn- ingararf okkar gætu hæg- lega byijað að túlka sem velþóknun. Gísli J. Ástþórsson

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.