Morgunblaðið - 05.11.1989, Blaðsíða 14

14 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5. NÓVEMBER 1989
í fyrrahaust fékk velski
báturinn Inspire á sig hnút,
þegar hann var að rækjuveiðura
í blíðskaparveðri á írlandshafi.
Báturinn sökk á skammri
stundu og aðeins einn af Qórum
skipveijum, Sam Skinner,
komst lífs af. Slysið var
óskiljanlegt, en Skinner taldi
ekki óhugsandi að kafbátur
hefði verið á næstu grösum.
Þar sem ekki virtist allt
með felldu ákvað Skinner
að höfða mál gegn brezka
landvarnaráðuneytinu.
Lögfræðingur hans, Jane
Dayton, sagði að málstað-
ur hans væri traustur. „Eina rök-
rétta ályktunin, sem af þessu má
draga, er sú að kafbátur hafi vald-
ið því að brotsjór gekk yfir bátinn.'
Þess hafa verið dæmi að ríkis-
stofnanir hafa reynt að firra sig
ábyrgð, þegar skip hafa fengið
yfir sig brotsjó án nokkurrar sýni-
legrar ástæðu, en síðan verið
neyddar til að viðurkenna að ríkis-
valdið hafi borið ábyrgðina. Við
viljum fá ráðuneytið til að leggja
fram gögn, sem sýna ferðir kaf-
báta á þessum tíma. Ekki er víst
að það geti neitað því á þeirri for-
sendu að um ríkisleyndarmál sé
að ræða, því að þrir menn fórust
og málið er alvarlegt.“
Seinna sagði Skinner í samtali
við blaðið The Times í Lundúnum
að hann vissi ekki hvers vegna
risaalda hefði allt í einu riðið yfir
bátinn. „Eg er ekki viss um að
kafbátar hafi getað valdið slysinu.
Engin önnur skip voru á þessum
slóðum og ég kannast ekki við
neitt náttúrufyrirbæri, sem gæti
valdið svona flóðbylgju fyrirvara-
laust.“
BEKMUDA- ÞRfHYRNINGUR"
Mörg önnur fiskiskip hafa horf-
ið með óskiljanlegum hætti á haf-
inu milli Irlands og méginlands
Bretlands samkvæmt úttekt The
Times, sem hér er stuðzt við. Þessu
hafsvæði hefur því stundum verið
líkt við hinn dularfulla „Bermuda-
þríhyrning“ undan austurströnd
Bandaríkjanna, þar sem mörg skip
hafa einnig týnzt á dularfullan
hátt.
Siglingaleiðimar fyrir norðan
eyna Mön á írlandshafí liggja til
Clyde-íjarðar í Skotlandi. Við
hann standa bækistöðvar brezkra
og bandarískra kjamorkukafbáta
— í Falsane og Holy Loch. Svo
Sam
legu siglingu.
Hálfur mánuður leið áður en
brezka landvarnaráðuneytið
fékkst til að viðurkenna að kaf-
bátur hafði flækzt í vörpu togar-
ans og orðið valdur að því að hann-
sökk.„Ég held að meginástæðan
hafi verið sú að sannanirnar voru
ótvíræðar," sagði ritari írska fiski-
mannasambandsins, Frank Do-
yle.„Ráðuneytið hefurtalið ráðleg-
ast að gera hreint fyrir sínum
dyrum. Þó samþykkti það ekki að
greiða skaðabætur fyrr en fimm
árum síðar. Ef atburðurinn hefði
ekki gerzt um hábjartan dag og í
góðu veðri kynni niðurstaðan að
hafa orðið önnur og raunalegri.“
Skaðabæturnar, sem ráðuneytið
samþykkti að greiða, voru 200.000
pund.
SPURHINGAR
Vegna þess að æ fleiri fiskiskip
hafa farizt eða orðið fyrir óhöpp-
um hefur skozkur þingmaður,
George Foulkes, haft vaxandi
áhyggjur af öryggi skipa nærri
leiðum, sem kafbátar sigla um, og
svæðum á írlandshafi, sem em
ætluð til kafbátaæfinga. Hluti
Clyde-ljjarðar er í kjördæmi Foul-
kes. „Ég óttast að hvarf sumra
bátanna standi í sambandi við
umsvif kafbáta og ég tel að beita
verði sjóherinn auknum þrýstingi
til að finna ráð til að koma í veg
fyrir árekstra."
Foulkes hefur borið fram fyrir-
spumir á þingi og bent á að brezka
landvamaráðuneytið hafi greitt
hálfa milljón punda í skaðabætur
á undanfömum 10 ámm. Hann
dregur hins vegar velvilja ráðu-
neytisins í efa og heldur því fram
að nær ókleift hafi reynzt að fá
sjóherinn til að viðurkenna að
hann hafi verið viðriðinn mál, sem
engir sjónarvottar hafa verið að.
I vor fór Foulkes til Faslane
ásamt nefnd átta þingmanna
Verkamannaflokksins frá kjör-
dæmum í Vestur-Skotlandi. Þeir
ræddu meðal annars við yfirmenn
kjarnorkukafbáta og Foulkes
spurði þá hvaða möguleika þeir
hefðu á því að verða varir við ferð-
ir nálægra kafbáta á yfirborðinu.
Hann spurði hvers vegna þeir
yrðu ekki varir við fískiskip og
veiðarfæri þeirra, sem væm í lítilli
fjarlægð, þótt þeir gætu hæft skot-
mörk í mörg þúsund kílómetra
fjarlægð með kjarnaoddi. Hann
telur ekki ósanngjarnt að sú krafa
verði gerð til brezka sjóhersins og
þess bandaríska að þeir gefi út
eins konar tímaáætlanir um ferðir
kafbáta í nágrenni flotastöðva án
þess að stofna þeirri leynd, sem
hvílir yfír umsvifum flotans, í
hættu. *>
Hvarf: skozki togarinn Mhari-L
oft sést til kjarnorkukafbáta á
þessu svæði að sjómenn hafa
stundum á orði að þeir séu „á
kafbátaslóðum"
þegar þeir eiga
þar leið um.
Mörg skip hafa
lent í svipuðu og
Inspire án þess að
bátur eða áhöfn
hafí farizt. Þess em mörg dæmi
að áhöfnum á togurum hafi
fundizt að einhver dularfullur og
kraftmikill hlutur hafi fest sig í
vörpuna, togað í skipið af feiknar-
afli og þeytt því langar leiðir yfir
hafflötinn. Þeir sem af hafa komizt
hafa þakkað það því að þeir skám
á vörpuna í tæka tíð, þótt það
gæti reynzt hættulegt.
Dularfullt hvarf togbátsins
Sharelgra við strönd Irlands 1982
var það fyrsta, sem vakti athygli
á mikilli hættu,
sem fiskiskipum
stafar frá kaf-
bátum neðansjáv-
ar. Sharelgra var
á veiðum í ágætis-
veðri, þegar eitt-
hvað togaði allt í einu í skipið og
það dróst aftur á bak langar leið-
ir, líklega eina 15 kílómetra að
dómi fímm manna áhafnar báts-
ins, sem varð skelfingu lostin.
Skipið breytti síðan um stefnu,
lagðist á hliðina og sökk. Áhöfn-
inni var bjargað um borð í aðra
fiskibáta, þar sem menn höfðu
fylgzt agndofa með þessari furðu-
■ ERLENDb
hrincsiA
eftir Gudm. Halldórssort
''
• O
O
^ffiahguató
o
Dularfullir
skipsskaðar
1. Sharelga, dregið 16
km 1982, sökk.
2. La Course hvarf
1982, 5 fórust
3 .Galvanor, hvarf
1982, 8 fórust.
4. Cited’Aleth, hvarf
1983,10fórust.
5. IrishAnn, hvolfdi
1983,1 fórst.
6. Jake II, hvarf á æf-
ingasvæði kafbáta,
óvíst hvenær, ekki vit-
að um fjölda skipverja.
7. Dawn Waters, sökk
í nánd við aðra báta
1986.
8 .BoyShaun, fórst
með 4 mönnum 1987;
kafbáturekki grunaður.
9. Alert II, hvarf 1988,
2 fórust.
10. Inspire, hvolfdi, 3
fórust 1989.
11. Tijl Uilenspiegel,
hvarf 1989, 5 fórust.
12. GirlFiona, hvarf
1989, 2 fórust.
13. South Stack, hvarf
1984, 3 fórust.
14. Mhari-L, hvarf
1985, 5fórust.