Morgunblaðið - 16.11.1989, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 16. NÓVEMBER 1989
15
SIEMENS
c 02
0x0
3<Q
3 2:
o2
7T -r
Q Q'
3
Q 2
=^o
Q^
=>
a
/Weð SIEMENS heimilistœkjum verður lífið léttara!
Traustir umboðsmenn okkar eru víðs vegar um landið!
• Akranes: Rafþjónusta Sigurdórs, Skagabraut 6.
• Borgarnes: Glitnir, Fálkakletti 13. (
• Borgarfjöröur: Rafstofan Hvítárskála.
• Grundarfjörður: Guðni Hallgrímsson, Grundargötu 42.
• Hellissandur: Verslunin Blómsturvellir, Munaðarhóli 25.
• Búðardalur: Versl. Einars Stefánssonar, Brekkuhvammi 12.
• ísafjörður: Póllinn hf„ Aðalstræti 9.
• Sauðárkrókur: Rafsjá hf„ Sæmundargötu 1.
• Siglufjörður: Rafbær sf„ Aðalgötu 34.
• Akureyri: Sír hf„ Reynishúsinu Furuvöllum 1.
• Húsavík: Öryggi sf„ Garðarsbraut 18a.
• Neskaupstaður: Rafalda hf„ Hafnarbraut 24.
• Egilsstaöir: Raftækjav. Sveins Guðmunds., Kaupvangi 1.
• Breiödalsvík: Rafvöruv. Stefáns N. Stefánss., Ásvegi 13.
• Höfn í Hornafirði: Kristall, Hafnarbraut 43.
• Vestmannaeyjar: Tréverk hf„ Flötum 18.
• Hvolsvöllur: Kaupfélag Rangæinga, Austurvegi 4. _
• Selfoss: Árvirkinn hf„ Eyrarvegi 29.
• Garöur: Raftækjav. Sigurðar Ingvarssonar, Heiðabraut 2a.
• Keflavík: Ljósboginn, Hafnargötu 25.
Unglingar gegn ofbeldi
eftir Kristján
Sigurðsson
Þeir sem standa að áróðurs-
herferðinni „Unglingar gegn of-
beldi“ fóru þess á leit við mig ný-
lega að ég skrifaði grein um of-
beldi meðal unglinga síðustu ára-
tugina. Ég tók því fálega í upphafi
en þetta vakti mig tii umhugsunar
um málið og ákvað ég að leggja
orð_ í belg.
Ég sé tvennt sem hefur gjör-
breyst í átökum unglinga frá fyrri
tíð. Annars vegar er orðið áberandi
að hópur unglinga níðist á einum
af hrottaskap og miskunnarleysi,
andlega og líkamlega, svo stór
meiðsl hljótast af. Hins vegar að
hnífar eru notaðir í átökum ungl-
inganna, í fyrstu aðallega sem
varnarvopn, en virðast vera meir
og meir notaðir til að ógna og gera
árás.
Þegar ég kynntist þessum mál-
um fyrst í þéttbýli (ég ólst upp í
sveit) voru öðru hveiju átök á milli
bæjarhluta eða bæjarhverfa meðal
unglingá. Þá var safnað liði og
gerð árás á lið andstæðingsins,
gjarnan barist með bareflum,
flokkur gegn flokki. Ekki man ég
eftir að alvarleg meiðsl hlytust af
þessum átökum, enda var barist til
þess að sigra andstæðinginn,
stökkva honum á flótta en ekki til
að meiða. Algengt var einnig að
tveir einstaklingar tókust á og hóp-
ur unglinga stóð í kring, en ríkjandi
var að drengskapur réði því að
ekki voru tveir á einum nema í
undantekningartilfellum. Ég tek
fram að átök ölvaðra fullorðinna
manna voru ekki alltaf með sama
drengskaparbragði.
Það var ekki fyrr en ég kynntist
náið-leikvöllum grunnskólanna eftir
1970 að ég fór að sjá alvarlegt
einelti, en einelti lýsir sér í því að
hópur ræðst á einstakling, andlega
eða líkamlega og misþyrmir hon-
um. Ég hef rökstuddan grun um
að þetta vandamál sé útbreitt á
leikvöllum skólanna og sé gróðr-
arstía og undanfari misþyrminga
meðal stálpaðra ungmenna.
Ég hef þent á það áður að gæsla
og stjómun á því sem fram fer á
umræddum leiksvæðum er nauð-
synleg og að stórlega vantar á að
gæsla sé í mörgum skólum. Ég er
sannfærður um að hið harða líf á
skólalóðunum sé að hluta skýring
á hinu breytta formi, breytta „mor-
al“ í átökum unglinga. Afleiðingin
fyrir þá, sem verða fyrir ofbeldi,
Kristján Sigurðsson
„En hvers vegna þróast
málin á þennan veg?
Er það allt að kenna
áhrifum sjónvarps og
myndbanda? Eg held að
við verðum að líta okk-
ur nær.“
er þörf á vopni til þess að veija sig
og þá er hnífurinn nærtækur. Það
eru tiltölulega fá ár síðan verulega
fór að bera á því að unglingar
bæm á sér hnífa og ógnuðu með
þeim. Virðist mér þeir fremur í
fyrstu notaðir til varnar þótt meiðsl
hlytust af þeirra völdum og jafnvel
dauði. Nú virðist hnífanotkun vera
að færast yfir á árásaraðilana og
er það þekkt þróun. Spurning mín
er nú — hversu langt er þar til
byssur taka við af hnífunum en
meðferð skotvopna og árangursrík
notkun þeirra við allskonar ofbeld-
isverk blasir við augun heima í stof-
um hjá hveiju barni í dag. Geggjað-
ir hasarþættir eru í hávegum hafð-
ir hjá sjónvarpsstöðvum eins og'
allir vita, en siðferði og menning
sem þar kemur fram er all langt
frá þeirri menningu sem við viljum
tileinka okkur og teljum okkur
hafa öðlast.
En hvers vegna þróast málin á
þennan veg? Er það allt að kenna
áhrifum sjónvarps og myndbanda?
Ég held að við verðum að líta okk-
ur nær.
Aðskilnaður unglinga sem farnir
eru að lifa fullorðinslífi og hinna
löglegu fullorðinna hefur aldrei
verið meiri en nú að mínu mati.
Leggst þar allt á eina sveif: Leng-
ing skólaskyldu, en börnum og
unglingum er hrúgað í fjölmenna
skóla og skólar lítt hæfir að sinna
hinum félagslega, og að mínu mati
bráðnauðsynlega, þætti í skóla-
starfinu.
Minnkandi þátttaka unglinga á
vinnumarkaðnum, a.m.k. á grunn-
skólaaldri. Skýrari en nokkru sinni
aðskilnaður í skemmtanahaldi, þar
eð öll veitingahús fyrir fullorðna
veita vín. Svo mætti miklu lengur
telja. Þessir fullorðnu unglingar
sem hafa ekki tækifæri til að vera
með fullorðnúm og við þorum ekki
að hleypa inn í skemmtanahúsin
okkar, hljóta því að skapa sina eig-
in menningu sem verður að hluta
fyrir áhrifum frá menningu fullorð-
inna svo sem þeir sjá hana, og að
hluta frá öðrum menningaráhrifum
sem streyma alls staðar að.
Ef við viljum koma menningu
þjóðar okkar til afkvæma okkar
verðum við að leyfa þeim að vera
með í okkar lífi strax frá upphafi
og ekki loka neinn úti.
Höfundur er fyrrverandi
forstöðumaður Unglingaheimilis
ríkisins, en núna skólastjóri skóla
unglingaheimilisins.
LISTAGÓÐUR MATSEÐILL (vai á réttum.) -
MIÐAVERÐ (m mat) 3600 kr. Húsið opnar kl. 19
KOSTABOÐ: Aðgöngumiði með mat og gisting í eina
nótt í tveggja manna herbergi með morgunmat 5150 á mann.
( GikJir jafnt fyrir borgarbúa sem aöra landsmenn )
Pöntunarsimi: Virka daga frá kl. 9-17. s 29900
Föstud og taugard eftir kl. 17. s 20221
DANSIBKUR 23.30 -03
I EINSDÆM 1
sérumfjöriö
Midaveró 750