Morgunblaðið - 18.11.1989, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 18.11.1989, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1989 Fram í einum anda Fríkirkjusöfiiuðurinn í Reykjavík 90 ára eftir Cecil Haraldsson „Ég hugsa aðeins um Drottin. Fyrir hann verður þetta unnið. Og á hans valdi er það, hvert úthaldið verður og hver árangurinn.“ Þessi orð voru töluð fyrir rétt tægum 90 árum í samtali við blaðið ísafold. Sá sem mælti þau var séra Lárus Halldórsson, fyrsti prestur Fríkirkju- safnaðarins í Reykjavík. Formlegur stofndagur Fríkirkju- safnaðarins er 19. nóvember 1899 og er því söfnuðurinn 90 ára nú. í blaðinu ísafold er sagt frá stofn- un safnaðarins strax miðvikudaginn 22. nóvember 1899, en blaðið kom út einu sinni í viku, á miðvikudögum. Fréttin var stutt: „Fríkirkjusöfnuður var stofnaður hér í bænum á sunnu- daginn var með nálega 600 safnað- armönnum ... Síðan getur blaðið þess hveijir eiga sæti í stjórn safnað- arins. Viku síðar er löng grein í Isa- fold um stofnun safnaðarins og seg- ir þar m.a.: „Svo sem skýrt var frá í síðasta blaði, hafa þau tíðindi gerst hér í bænum, að fjölmennur fríkirkjusöfnuður er stofnaður, fjöl- mennari jafnvel en þar er sagt, safn- aðarmenn eitthvað á annað þúsund. Síra Lárus Halldórsson er ráðinn prestur hins nýja safnaðar. . .. Umsókn um konunglega staðfesting hefur verið afhent landshöfðingja. Trúarágreiningur við þjóðkirkjuna á sér enginn stað, enda heitir söfnuð- urinn „Hinn evangelíski lúterski fríkirkjusöfnuður í Reykjavík". Kirkju er í ráði að reisa svo fljótt, sem þvLverður við komið.“ Hreyfmg sú, sem þama er lýst að hafi orðið til stofnunar fríkirkju- safnaðar í Reykjavík, hófst á haust- mánuðum árið 1899. í september það ár gekk manna á meðal svofellt skjal til undirskriftar: „Vér undirrit- aðir, sem erum óánægðir með ýmis- legt í fyrirkomulagi þjóðkirkjunnar og komnir til þeirrar sannfæringar, að fríkirkjufyrirkomulagið muni reynast heppilegra og sé eftir hlutar- ins. eðli í alla staði réttará, lýsum því hér með yfir, að vér viljum taka þátt í að stofna fríkirkjusöfnuð í Reykjavík. Vér viljum fylgja málefni þessu fram í einum anda, með still- ingu og staðfestu, og gera allt, sem í voru valdi stendur, til þess að það megi fá góðan framgang og verði til eflingar sannri trú og siðgæði meðal vor.“ Mjög greiðlega gekk með undir- skriftir undir skjal þetta og áður en langt um leið, var safnaðarmyndunin ákveðin á fundi og þar kosin nefnd til að búa til frumvarp til safnaðar- laga. A fundi í Goodtemplarahúsinu þann 19. nóvember voru safnaðarlög samþykkt, samþykkt að stofna söfn- uðinn, staðfest kosning séra Lárusar Halldórssonar sem prests safnaðar- ins og kosin stjórn. í fyrstu stjórn safnaðarins sátu: Arinbjörn Svein- bjarnarson, Jón Brynjólfsson, Þórður Narfason, Sigurður Einarsson og Gísli Finnsson. Guðsþjónustur safnaðarins hófust með nýju kirkjuári, fyrsta sunnudag í aðventu þann 3. desember 1899 og fóru þær fram í Goodtemplara- húsinu í Reykjavík meðan söfnuður- inn var ekki búinn að koma sér upp kirkju. Það duidist ekki, að safnaðar- STAÐGREITT Rafkaup ÁRMULA 24 • S: 68 15 18 Morgunblaðið/Einar Falur Fríkirkjan í Reykjavík. stofnunin mætti allmisjöfnum undir- tektum. Sumir litu á málið með vin- semd og skilningi, aðrir gáfu því óhýrt auga. Margir munu einnig hafa talið að þetta væri bóla, sem brátt myndi hjaðna. Þá hófst fljót- lega undirróður gegn söfnuðinum og gerðar voru tilraunir til að fá þá, sem skrifað höfðu á undirskriftar- listann, til að falla frá aðild sinni. En sjónarmið frumheijanna mun m.a. hafa verið það, að sé ekki hægt að halda uppi fríkirkju í Reykjavík, sé þar með fengin sönnun fyrir því, að það sé hvarvetna ókleift hér á landi. Þegar söfnuðurinn var stofnaður „lá fríkirkjuandinn í loftinu" í Reykjavík, sem víðar á íslandi. Þó Reykjavík væri að vaxa upp í það að verða höfuðstaður íslands, var það þó ekki þar, sem fríkirkjuhreyf- ingin festi rætur. Sá tímamótaat- burður átti sér stað austur á Reyðar- firði. Þar var stofnaður fyrsti lút- erski fríkirkjusöfnuðurinn upp úr 1880. Fyrsti prestur þess safnaðar var séra Lárus Halldórsson og þjón- aði hann söfnuðinum í hálfan annan áratug. Séra Lárus var hugsjóna- maður, gagnrýninn á ýmislegt í íslensku kirkjulífi og helgisiðum og mun því hafa tekið feginshendi því tækifæri, að fá að þjóna söfnuði, sem ekki var bundinn siðum og lögum þjóðkirkjunnar. Séra Lárus fluttist til Reykjavíkur skömmu fyrir aldamótin. Hann hóf um svipað leyti útgáfu tímarits, Fríkirkjan, sem hann helgaði fríkirkjuhugsuninni og kristilegu trúfrelsi. Um það leyti var ólga í Dóm- kirkjusöfnuðinum í Reykjavík út af nýafstöðnum prestskosningum og afskiptum yfirvalda af þeim. Enn- fremur þótti mönnum illt að einum presti skyldi ætlað að þjóna svo stór- um söfnuði, sem orðinn var í Reykjavík. Þetta gerði að boðskapur séra Lárusar féll í fijóan jarðveg. Fyrst í stað fékk Fríkirkjusöfnuð- urinn afnot af Góðtemplarahúsinu til guðsþjónustuhalds. Brátt var þó farið að huga að þeim möguleika að reisa kirkju. Söfnuðurinn fékk keypta lóð við eystri bakka Tjarnar- innar og hóf þar kirkjusmíð. Kirkjan var vígð í febrúar 1904, stækkuð og endurvígð 1905 en núverandi útlit fékk hún að mestu á þriðja áratugrium. Séra Lárusi Halldórssyni auðnað- ist ekki að flytja messu í Fríkirkj- unni við Tjörnina. Hann þjónaði söfnuðinum aðeins í þijú ár eða til 1902. Hann var á margan hátt á undan sinni samtíð. En safnaðarfólk var ekki viðbúið þeim breytingum, sem hann vildi koma á. Við starfi við söfnuðinn tók árið 1903 séra Ólafur Ólafsson og þjón- aði hann til 1922. Prestar síðar hafa verið, séra Árni Sigurðsson (1923- 1949), séra Þorsteinn Björnsson (1950-1978), séra Kristján Róberts- son, núverandi sóknarprestur á Seyðisfirði (1978-1982), séra Gunn- ar Björnsson, nú á Holti í Önundar- firði (1983-1988) og undirritaður, sem hefur verið í starfi í rúmt ár. í 90 ára sögu safnaðarins hefur margt gerst. Söfnuðurinn hefur átt sín blómaskeið og gengið í gegn um erfiðleika. Söfnuðurinn náði því strax að vera stærsta trúfélag lands- ins utan þjóðkirkjunnar. Meðlima- íjöldinn jókst ár frá ári allan fyrri helming þessarar aldar. Árið 1949 varð söfnuðurinn fyrir því að prestur hans, séra Árni Sigurðsson, andaðist í blóma lífsins. Prestskosningarnar, sem á eftir fóru skildu eftir sig sár og leiddu til þess að fjöldi fólks sagði sig úr söfnuðinum. Var þá kosinn prestur sá mæti maður séra Þor- steinn Björnsson, sem þjónað hefur söfnuðinum lengst allra presta hans. Tæplega hefur farið fram hjá neinum að nítugasta árið var söfnuð- inum erfitt. Innan hans hafa geisað harðar deilur, enda ekki við því að búast í jafnstóru félagi að allir séu á eitt sáttir. Hefur þetta meðal ann- ars leitt til að úrsagnir hafa verið úr söfnuðinum á þessu ári. Að því fólki er eftirsjá, en telji það trú- rækni sinni betur borgið annars staðar er ekkert við því að segja annað en að óska velfarnaðar. Fríkirkjuhugsjónin átti erindi inn í íslenskt þjóðlíf á þeim tíma, sem hún kom fram, og enn er fríkirkju- fólk sannfært jum að það sé kristni og kirkju á íslandi til gagns að merki fijálsrar kirkju sé haldið á lofti. Fríkirkjuhugsjónin er borin fram af áhugafólki á öllum aldri. Mikið og göfugt starf hefur verið unnið innan safnaðarins á 90 árum. Hér verður ekki getið þeirra, sem staðið hafa í fylkingarbijósti í félagslífi safnaðarins öll þessi ár. Hér skulu einungis færðar alúðarþakkir öllum þeim, sem lagt hafa hönd á plóginn og innt af hendi ómetanlegt starf fyrir söfnuð og kirkju í anda orða frumheijans, sem vitnað var til í upphafi greinarkorns þessa. „Fyrir Drottin er þetta gert. Og á hans valdi er það, hvert úthaldið verður og hver árangurinn." Þessara tímamóta í sögu Fríkirkjusafnaðarins í Reykjavík verður minnst sérstaklega á af- mælisdaginn, 19. nóvember, með hátíðardagskrá í kirkjunni klukkan 17 og við hátíðarguðsþjónustu þann 3. desember kl. 14, er 90 ár eru lið- in frá fyrstu guðsþjónustu safnaðar- ins. Að þeirri guðsþjónustu lokinni verður kirkjugestum boðið til sam- sætis. Höfundur er prestur Fríkirkjusafnaðarins í Reykjavík.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.