Morgunblaðið - 18.11.1989, Síða 27

MORGUNBLADIÐ LAUGARDAGUR 18. NÓVEMBER 1989
(27-
Minning
Emmy Hansson
Fædd 31. ágúst 1928
Dáin 11. nóvember 1989
Það er erfitt að sætta sig við
fráfall ástvina sinna þegar þeir falla
frá á þeim aldri, þegar þeir ættu
að fara að njóta uppskeru ævistarfs
síns. Svo fór með tengdamóður
mína, Emmy Hansson, sem lést 11.
nóvember, aðeins sextíu og eins árs
að aldri.
Emmy fæddist í Glostrup, út-
hverfí Kaupmannahafnar, þann 31.
ágúst 1928. Hún var fimmta barn
hjónanna Fritzie og Haralds Daae,
bifreiðastjóra, sem bæði eru látin.
Ejölskyldan fluttist til Rödovre þeg-
ar Emmy var á 2. ári og þar ólst
hún upp í stórum systkinahópi, en
börn þeirra Fritzie og Haralds urðu
alls 11, sex synir og fimm dætur.
Emmy kynntist eftirlifandi eigin-
manni sínum, Óla Val Hanssyni,
haustið 1945, en hann var þá við
nám í Búnaðarháskólanum í Kaup-
mannahöfn. Tilhugalíf þeirra varð
þó nokkuð langt, og trúlega stremb-
ið, því Óli Valur fór upp til íslands
1946 og sáust þau aðeins einu sinni
þar tii sumarið 1949 að Emmy
ákvað að koma hingað og líta landið
augum. Hingað fluttist hún svo al-
komin 1950 og þau Óli Valur gift-
ust 11. febrúar það ár. Ungu hjón-
in stofnuðu heimili sitt í Hveragerði
og bjuggu þar fram til ársins 1957
að þau fluttust til Reykjavíkur, á
Hjallaveginn, en þar bjó Emmy til
dauðadags.
Það var erfitt fyrir unga- konu
að flytjast hingað til íslands á þess-
um árum. Fjölskyldan sem hún
hvarf frá var stór og samhent, hér
þekkti hún fáa. Það var líka svo
að heimalandið átti alla tíð sterk
ítök í henni þó hún samlagaðist
íslenskum háttum vel. Hún fór
reglulega í heimsókn til Da&merkur
og á síðari árum árlega eða oftar.
Þau Óli Valur eignuðust tvo syni,
Rolf Erik, fæddan 7. apríl 1956,
og Ómar Björn sem fæddist 22.
júlí 1959. Synirnir fylgdu móður
sinni til Danmerkur á meðan þeir
voru yngri og var það stolt hennar
og yndi að sýna ættingjunum
drengina sína.
. Ég sá Emmy fyrst fyrir tæpum
fjórtán árum þegar ég og eldri son-
ur hennar, Rolf, vorum að draga
okkur saman. Fyrstu minningar
mínar af henni eru af konu sem var
föst fyrir, ákveðin í skoðunum og
sem hafði um margt aðrar skoðanir
en ég. Emmy hafði eytt sínum
starfsdegi að mestu innan veggja
heimilisins, hlutskipti sem ég ætlaði
sjálfri mér ekki í lífinu. Hver staða
kvenna væri og hvernig hún ætti
að vera, var málefni sem við urðum
ekki á eitt sáttar um á þessum
árum. Óli Valur sagði eitt sinn þeg-
ar þessi mál bar á góma, að hann
og Emmy hefðu gert með sér samn-
ing sem fæli í sér að hún skyldi sjá
um heimili og börn, en hann um
aðföng. Það er öllum Ijóst sem á
heimili þeirra komu að hún hélt sinn
hluta samningsins. Hún var nýtin
með afbrigðum og minnist ég þess
að hafa sagt við hana, áður en frægt
var orðið að tala um hagsýnar hús-
mæður í stjórnmálum, að hún hefði
átt að sjá um stjórnarheimilið.
Ég man að fyrst þegar við kynnt-
umst átti Emmy gamla Hoover-
þvottavél með handvindu. Hún not-
aði vélina helst til að þvo sængur-
fatnað. Annað handþvoði hún. Hún
sagði að fötin færu svo illa á því
að velkjast um í þvottavél í 1—2
klst. Mér fundust þessir búskapar-
hættir hálffurðulegir nú á tímum
sjálfvirku þvottavélanna og átti ég
það til að impra á því við Emmy
að þetta væri nú hálfgerð atvinnu-
bótavinna hjá henni. Hún lét það
lítið á sig fá og hélt sinu striki.
Með árunum varð mér ljóst að það
var sama hvað Emmy tók sér fyrir
hendur, vandvirknin sat ávallt í
fyrirrúmi. Garðurinn við húsið
þeirra Óla Vals ber því ljósast vitni.
Enda bar það ósjaldan við að ókunn-
ugir stöldruðu við garðshliðið eða
komu inn í garðinn til að dást að
honum. Hannyrðir vcru henni alla
tíð hugleiknar og báru öll hennar
verk vott um vönduð vinnubrögð.
Enga aðra manneskju hef ég þekkt
sem tók hálfpijónað verk af pijón-
unum, þegar hún var ekki að vinna
að því. Henni fannst pijónverkið
þá verða áferðarfallegra.
Um tíu ára skeið vann Emmy
við fatavörslu í hádeginu, í veitinga-
húsinu Naustinu. Hún kynntist
mörgum á þeim vinnustað. Átti hún
það stundum til að býsnast yfir ein-
hveijum gestinum sem hafði setið
of lengi, drukkið of mikið, sýnt
óviðeigandi framkomu eða eitthvað
annað. Það brást þó ekki að ef við-
komandi gleymdi hatti, hönskum
eða einhveiju sem Emmy taldi að
honum væri ekki ósárt um þá
tryggði hún að þess yrði vel gætt.
Frá þeirri stundu að einhver gestur-
inn fól henni eitthvað til varðveislu
þar til hann hafði það í höndunum
aftur taldi hún sig bera ábyrgð á
hlutnum. Slík var ábyrgðartilfinn-
ing hennar gagnvart öllu sem henni
var falið að annast.
Emmy var barnabörnum sínum,
börnunum minum, einstök amma
og er henni seint fullþakkað það
atlæti sem hún bjó þeim. Eldra
barnabarnið fæddist 1978. Ég man
að alla meðgönguna ræddi Emmy
aldrei við mig um það sem í vænd-
um var og vissi ég eiginlega ekki
hvernig ég ætti að taka því. Eftir
fæðinguna og af síðari samskiptum
okkar varð mér ljóst að henni var
ekki eiginlegt að ræða tilfinninga-
mál. Hún sýndi hug sinn hins vegar
í verki. An þess ég yrði þess nokk-
urn tíma vör, þá hafði hún pijónað
rúmteppi, barnateppi og fleira
handa ófædda barnabarninu, og
hvern dag sem ég lá á fæðingar-
deildinni kom hún til mín í heim-
sóknartímanum. Sonarsonurinn,
Óttar, sem þá fæddist, átti eftir að
dvelja mikið hjá ömmu sinni. Sonar-
dóttirin, Nína Margrét, sem fæddist
1983 varð þar einnig tíður gestur.
Aðdáun Emmyar á barnabörnunum
átti sér lítil takmörk. Hún var þó
þeirrar skoðunar að sambland af
ást og aðhaldi væri börnunum holl-
ast. Einnig taldi hún mikils um
vert að foreldrarnir hiypust ekki
undan skyldum sínum með því að
nýta sér um of ástríki hennar á
barnabörnunum. Hún vildi ákvarða
sjálf hvaða tíma hún nýtti í að njóta
barnabarnanna. Það sem hún veitti^n
þeim helst var hlutdeild í lífi sínu.
Þau tóku þátt í öllum hennar dag-
legu störfum. Hún hafði alltaf tíma
til að sitja með þeim og tala við
þau, eða kenna þeim. Ófáúm stund-
um eyddi hún með þeim í garðinum
og notaði hún hvert tækifæri til að
leiðbeina þeim og kenna umgengni
við gróðurinn. Syni mínum kenndi
hún að pijóna og fyrir síðustu jól
sat hún þolinmóð hjá honum margt
síðdegið og leiðbeindi honum við
gerð krosssaumsmyndar sem hann
svo gaf okkur, foreldrum sínum, í
jólagjöf.
Það er með trega í huga að ég
kveð tengdamóður mína nú í dag.
Ég minnist hennar eins og hún var
áður en hún veiktist, full af orku
og ósérhlífni. Hún var þó sjálf tilbú-
in til að fara og er það vel að veik-
indastríð hennar varð ekki lengra.
Herdís Sveinsdóttir
Séra Finnbogi Krist-
jánsson — Minning
Séra Finnbogi var minnisstæður
maður. Ég sá fyrst til hans á prenti
í Morgunblaðinu kringum 1955^
Nokkrir menn voru spurðir þess um
áramótin hvað þeir hefðu lesið á
liðnu ári, og það vakti aðdáun mína
að bækurnar'sem séra Finnbogi
(sem ég hafði þá aldrei hitt) taldi
upp voru allar stór og strembin
fræðirit. Eitt þeirra, man ég, var
nýleg amerísk inngangsfræði
Gamla testamentisins eftir Robert
Pfeiffer sem er svo nákvæmnisleg
að hún er frekar notuð til uppflett-
inga en samfellds lestrar. En þetta
og annað lesefni séra Finnboga tal-
aði sínu máli um manngerð hans,
enda náfrændi Gunnars Guðmunds-
sonar frá Heiðarbrún, sem vakti
athygli í Sjónvarpinu sl. vor fyrir
Njáluþekkingu sína.
Við hjónin fórum norður í land
fyrir allmörgum árum, og fýsti mig
mjög að sjá þennan sérstæða mann
sem ýmsum sögum fór af sökum
forníslensks lífernis og fræði-
hyggju. Ókum við því norður á
Skaga og inn í forkunnarfagra sveit
sem skein við sólu, Laxárdalinn, en
þangað hafði hvorugt okkar áður
komið. Auðvitað festi ég bílinn á
eyrunum við ána, en greiðvikinn
bóndi sem þar var að slætti skammt
undan dró mig upp, og gengum við
svo yfir göngubrú og heim að
Hvammi. Þar tók séra Finnbogi
forkunnai-vel á móti frænku sinni
og manni hennar og bauð okkur
að skoða kirkjuna, sem er fagurt
lítið guðshús, jafníslenskt og allt
sem íslenskt er, og svo inn í bæ.
Og þar bauð hann okkur upp á alls
kyns tertur úr blikkdúnkum, en
uppruna þeirra þekki ég ekki.
Kannski frá einhverri greiðvikinni
konu á bæjunum í kring, því að
séra Finnbogi var ókvæntur ein-
setumaður, móðir hans, sem hafði
verið hjá honum, látin fyrir mörgum
árum og jörðuð þar í Hvamms-
kirkjugarði. Brátt snerist talið að
fræðilegum efnum, og var nærri
sama hvar ég bar niður, alls staðar
var séra Finnbogi heima, og auk
þess minntist hann á eldri bækur,
margar mér ókunnar, og brá sér
þá fram hvað.eftir annað að sækja
viðkomandi bók og sýna mér.
Dvöldum við þar lengi dags og und-
um vel hag okkar. Á kveðjustund
'fýlgdi presturinn okkur út á tún,
og ekki man ég hvernig á því stóð
en talið sveigðist að mannkynssögu
og styijöldum. Þá loksins skildi ég
hvar hugur og eftirlætisefni séra
Finnboga var; hernaðarsaga. Og
Minning:
Björg Björnsdóttir
Fædd 3. febrúar 1918
Dáin 11. nóvember 1989
Það er ekki langt síðan ég kynnt-
ist Björgu Björnsdóttur frá Ytra-
Hóli. Sonur hennar, Ásgeir S.
Björnsson, réðst sem útgáfustjóri
til mín fyrir nokki-um árum en
móður hans kynntist ég ekki að
nokKru ráði fyrr en hún lagði leið
sína suður yfir heiðar til þess að
standa við hlið sonar síns í þeim
alvarlega sjúkdómi sem hann
kenndi á síðasta ári og sem lagði
hann að velli á liðnu sumri.
Mig skortir þekkingu til að rekja
ættir Bjargar og lífsferil svo nokkru
nemi. Ég veit þó að hún er fædd á
Örlygsstöðum á Skagaströnd en
hefur frá því hún giftist Birni Jóns-
syni á Ytra-Hóli alið þar allan sinn
aldur og staðið við hlið manns síns
og barna í blíðu og stríðu.
Þessar fáorðu upplýsingar um
ættir og feril Bjargar kunna að
þykja fátæklegar en verða þó að
nægja. Mér er sannast sagna ofar
í huga að minnast þess sem mér
varð fljótt ljóst að þar sem Björg
var hafði ég kynnst sérstæðum og
sterkum persónuleika. Hljóðlátri og
fyrirferðarlítilli konu sem óx við
hveija raun og sýndi í öllum athöfn-
um sínum að hún var ein af hetjum
hversdagslífsins, sem axla þær
byrðar sem lífið leggur þeim á herð-
ar og stendur undir þeim meðan
stætt er. Björg Björnsdóttir var lág-
vaxin kona og fínleg en hún var
það sem mestu máli skipti; hún var
mikil manneskja.
Þótt kynnin hafi verið stutt þá
söknum við hjónin vinar í stað en
söknuður og harmur hinna nánustu
er meiri. Við biðjum þeim styrks
og blessunar.
Örlygur Hálfdanarson
hóf hann á göngunni að segja frá
allskyns orrustum, milli Breta og
Frakka, úr ameríska frelsisstríðinu
o.fl. og var frá sér numinn, nærri
dansaði um túnið er hann lýsti hern-
aðarbrögðum, eða býsnaðist yfir því
að tiltekinn herforingi skyldi ekki
hafa farið norðan við hæðina þar
sem engar varnir voru fyrir, en
hann hlaut að bíða ósigur úr því
hann fór suðurfyrir, o.s.frv., með
hneykslun og eftirsjá í röddinni.
Nokknim sinnum heimsóttum við
séra Finnboga á Sauðárkróki, er
hann hafði látið ef embætti, og tók
ég þá eftir því að hann kunni alla
páfana utanað og hafði sínar skoð-
anir á þeim hveijum fyrir sig.
Keyptum við því handa honum
veggspjald eitt mikið í Róm, er við
dvöidum þar, sem sýndi andlits-
mynd allra páfa, allt frá Sankti
Pétri, ásamt upplýsingum um hvern
og einn, en sumar þeirra voru ekki
glæsilegar þótt prentaðar væru í
Vatíkaninu, og færðum séra Finn-
boga í næstu heimsókn. Þessu tók
hann forkunnarvel.
Nú er þessi einstæðingur allur.
En hann átti vináttu fólksins þar
sem hann þjónaði, og síðast í ein-
setunni á Sauðárkróki, og reyndist
honum prófasturinn vel, og sýslu-
maðurinn.
Hann var fæddur í Reykjavík 10.
júlí 1908, og voru foreldrar hans
Margrét Finnbogadóttir Árnasonar
á Galtalæk á Landi og Axel Lass-
en, veggfóðrari í Reykjavík. Efni
voru ekki til skólagöngu, en haniJ***
braust áfram og náði stúdentsprófi
utanskóla 1930, og 1936 lauk hann
embættisprófi frá guðfræðideild
Háskólans, þá í Alþingishúsinu, en
tveimur árum síðar tók hann kenn-
arapróf frá Kennaraskólanum
gamla.
Prestskap hóf hann 1941, veittur
-Staður í Aðalvík 1. nóvember 1941.
Var hann þar fram að stríðslokum,
en veittur Hvammur í Laxárdal,
Skagafirði, 1. júní 1946 og þjónaði
þar dyggilega uns hann lét af emb-
ætti fyrir aldurs sakir fyrir hálfum
öðrum áratug og tók sér bólfestu á
Sauðárkróki. í dag verður útför
hans gerð frá Hvammskirkju í Lax-
árdal.
Séra Finnbogi Kristjánsson var
einn þessara einstæðu og sérmót-
uðu persónuleika sem ísland er orð-
ið svo fátækt af. Hann fór sínar
eigin leiðir í túlkun sinni á kristin-
dómnum og skilningi sínum á kirkj-
unni, en hann féll vel að fólkinu
og það að honum.
Requiescat in pace.
Þórir Kr. Þórðarson

JIP
barnaskómir
komnir aftur
Rúmgóðír, vandaðír og fallegir frá JIP.
Litir: Svart, naturbrúnt og vínrautt.
Stærðir: 22-40 Verð frá kr.
Domus Medica
S. 18519

3.430,-
Krínglunni,
s. 689212.
TOPF
■iSr VELTUSUND11
21212