Morgunblaðið - 31.12.1989, Blaðsíða 2

2 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1989
VÍSNALEIKUR
Það er orðið langt síðan ég hef fitjað upp á vísnale-
ik. Sumum hefði kannski fundist við hæfi að hefja
hann með nýju ári. En erindi Matthíasar Jochumsson-
ar veldur því, að ég fór að leika mér aftur nú á milli
jóla og nýárs:
Hvað boðar nýárs blessuð sól?
Hún boðar náttúrunnar jól,
hún flytur líf og líknarráð
hún ljómar heit af Drottins náð.
í II. hefti ævisögu séra Árna Þórarinssonar í sálar-
háska, talar hann m.a. um, hvað margt sé skrýtið í
sköpunarverkinu. Matthías segir einhvers staðar í
skáldlegum ofsa:
„Vitið, Matti, Mangi, Jón,
sá maður er og verður flón,
sem ei sér bót við öllu meini
og andans flug í hverjum steini.
Þetta fannst mér fullmikið flug hjá skáldinu. Ég
skildi þetta ekki. En þá var það fjóitán ára gamalt
barn, sem hjálpaði mér. Ég var að spyija fermingar-
börn á Rauðamel. í barnahópnum var stúlka, sem
Ragnheiður hét, Kristjánsdóttir, Elíassonar frá Lága-
felli ytra. Hún hafði meðferðis þijá steina krystallaða.
„Hvaðan hefurðu þessa steina?“ spurði ég.
„Ég fann þá í smalamennsku“, svaraði hún. Hún
gaf mér steinana." _
Síðan segir séra Árni frá því, að þessir steinar heiti
olivin á erlendum málum, séu taldir í gimsteinatölu
og harkan sé 6. Sumir séu kaffibrúnir, aðrir safrangul-
ir og þá megi tína af fjalargólfi í svarta myrkri. Svo
skæru Ijósi stafi frá þeim. „Svona var þetta,“ segir
séra Árni. „Fyrstu gimsteinana fékk ég frá fjórtán ára
barni. Og þeir urðu til að gera mig sjáandi á hina
innblásnu sýn Matthíasar, andans flug i hveijum steini.
Mér hefur alltaf komið hjálpin frá alþýðunni.“
Og síðan heldur séra Árni áfram: Matthías orti erfi-
ljóð eftir Sigurð Guðmundsson málara. Hann var Skag-
firðingur að ætt og uppruna. í þeim er uppvexti Sigurð-
ar lýst með þessum orðum:
Hjá traustum Tindastóli
í túni spratt ein hvönn ...
Og svo kemur framhaldið:
Fléttaði fagrar rætur
við fóstru sinnar bein,
í kringum Dvalins dyngjur
og dýran sólarstein."
Séra Árni Þórarinsson
Séra Árni dregur upp skýra mynd af Matthíasi Joc-
humssyni með fáum dráttum. Lítil stúlka hafði farið
í smalamennsku og dáðst að öllu sem, fyrir augu bar,
verið leitandi og snúið við hveijum steini í bókstaf-
legri merkingu. Tilsýndar voru steinamir við fjárgö-
turnar allir eins, gráir og lítilfjörlegir. Það var ekki
ómaksins vert að taka þá upp nema til að hitta þúfu
eða kasta á eftir hrafni. En stúlkan veltir þeim í lófa
sér. í suma era greyptir krystallar. Þeim stingur hún
í vasann og gefur séra Árna. Eins er um ljóð Matthías-
ar. Þótt sum þeirra virðist hversdagsleg og grá við
fyrstu sýn eins og steinamir við fjárgötuna, skaltu
gá að því, að í flestum leynist krystall, ljóðkrystall.
Þann krystal mælum við ekki í hörku, heldur kær-
leika. Og birta hans er svo skær, að hann má tína af
fjalargólfi trúarinnar, þegar sorgin er svörtust:
Nei, nei sá Guð, sem gaf og tók,
hann geymir þitt nafti í lífsins bók.
Séra Árni vitnar í ljóðabréf skáldsins til bróðursona
sinna, þar sem það lætur stundum vaða á súðum.
Þórarinn Björnsson skólameistari gerði einu sinni hið
sama á Sal á fæðingardegi skáldsins, 11. nóvember.
Hann lýsti Matthíasi fyrir okkur í ógleymanlegri ræðu,
kom víða við og var innblásinn í bestu merkingu þess
orðs. E.t.v. var inntak ræðunnar tvö fyrstu orðin í
næsta erindi, sem útleggjast „þekktu sjálfan þig“.
Erindið er úr ljóðabréfi til þessara sömu skólapilta
Manga, Matta og Jons:
/ : -
„Gnóþi sauton“, Grikkinn kvað;
gott er að læra og meira en það;
en hvað er list og lærdómsþvaður,
ef lærirðu ekki að vera maður?
Nu er síðasti dagur þessa árs, þegar Vísnaleikur
birtist. Helgi Hálfdanarson hefur verið sá gæfumaður
að geta skilið svo erlend skáld, að hann á hægt með
að endursegja ljóð þeirra og kveðskap á íslenska tungu.
Hér á líkingin um steininn og ljóðkrystalinn ekki við
eins og séra Árni hugsaði hana. Eftir sem áður hefur
Helgi verið að sáldra ljóðkrystöllum hér og þar og
þannig leyft okkur fá agnarlítið glimt af menningu
þjóða, sem okkur eru framandi. Eftirlætisljóðform Jap-
ana er tanka, staka, sem hefur fimm ljóðlínur með 5,
7, 5, 7 og 7 atkvæði í línu. Ein þeirra ber yfirskriftina
I árslok:
Hvern dag hugsa ég:
víst getur þessi dagur
orðið síðastur.
Og sjá, einnig þetta ár
hef ég lifað til enda!
Með þessum orðum óska ég þeim, sem þessar línur
lesa og líka hinum, árs og friðar og farsældar á nýju ári.
(
Limran
„Hvað er sakleysi, “ segir hún Marta
sem síst vildi um litblindu kvarta
en áttiþó tvisvar
sinnum tvívegis þrisvar
stundum tvíbura hvíta oftsvarta
Ekki verður meira kveðið að sinni.
Halldór Blöndal.
Erum flutt úr Bankastræti 14 á hornið á Laugavegi og Klapparstíg.
hefst þri
YFIRSTÆRÐIRI
af bómullarsokkabuxum,
ullarsokkabuxum fyrir
þykkar og ófrískar konur.
Ath; ÓBREYTT VERÐ.
Kápur
Úlpur
dömusíðbuxur
2. jan.
Ao^HtfSID
■ Austurstræti 8,
Bílastæði og inngangur frá
Austu rvel li 2. janúar.
ALLT AÐ 70% AFSLÁTTUR