Morgunblaðið - 31.12.1989, Blaðsíða 18

18 B
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 31. DESEMBER 1989
Hvers eraðmhmast
írá árínu 1989
ÞEGAR árið er að líða í aldanna skaut líta menn oft til baka, ekki síður
en fram á við, og rifja upp atburði líðandi árs. Man þá hver eftir því sem
hann hefur skipt mestu á einn eða annan hátt. Til þess að gefa nokkra
mynd af því, sem markverðast kann að virðast í byggðum landsins á ár-
inu, hefur Morgunblaðið, eins og undanfarin ár, leitað til nokkurra frétta-
ritara sinna víðsvegar um landið og fengið þá til að rifja upp það, sem
þeim hefur þótt markverðast af innlendum og erlendum vettvangi og úr
heimabyggð. Pistlar fréttaritaranna fara hér á eftir.
BENJAMIN BALDURS-
SON, YTRI-TJÖRNUM,
EYJAFIRÐI:
Yfirbygging
þjóðfélagsins
of mikil
ÞEGAR rifjaðir eru upp helstu
atburðir ársins 1989 af innlendum
vettvangi kemur fyrst upp í hug-
ann heimsókn Jóhannesar Páls
páfa II til íslands 3. júní. Hann
hefur með framkomu sinni heima
fyrir og á ferðalögum vítt og
breitt um heimsbyggðina vakið
virðingu og mikla tiltrú manna á
að þar fari maður sem vill stuðla
að friði, réttlæti og góðvild milli
allra manna og kvenna sem
byggja þessajörð.
Þáerað sjálfsögðu ofarlega í huga
efnahagsörðugleikar sem við Islend-
ingar þurfum af einhveijum óskiljan-
legum ástæðum að búa við ár eftir
ár þegar hagvöxtur í helstu viðskipt-
aríkjum vex, áttunda árið í röð. Þó
ekki sé mögulegt í örstuttum pistli
að kryfja þessi mál til mergjar leyfi
ég mér að álíta að yfirbygging þjóð-
félagsins sé orðin alltof mikil. Þrátt
fyrir það á enn að stofna nýtt ráðu-
neyti, umhverfismálaráðuneyti.
Enginn má taka orð mín svo að ég
sé á móti verndun umhverfis, en það
er bruðl að stofna heilt ráðuneyti
utan um málaflokkinn og deild innan
landbúnaðarráðuneytisins væri væn-
legri kostur.
Það vakti vissulega kvíða þegar
sú frétt barst í haust að Slippstöðin
á Akureyri hefði neyðst til að segja
upp rúmlega tvö hundruð manns
vegna verkefnaskorts. Þetta fyrir-
tæki er með þeim stærstu í bænum
og vissulega skarð fyrir skildi ef það
hættir starfsemi. Þó nú hafi meira
en helmingur verið endurráðinn er
greinilegt að tugir manna verða að
leita sér að nýrri atvinnu, sem ef til
vill er ekki fyrir hendi á Eyjafjarðar-
svæðinu.
Sem mjólkurframleiðandi finnst
mér það ánægjulegt að nú hefur
tekist að aðiaga mjólkurframleiðsl-
una að innanlandsmarkaði. Eru jafn-
vel horfur á að mjólkurframleiðsla á
yfirstandandi verðlagsári verði of
lítil fyrir landsmenn.' Það væri ekki
úr vegi að minna ráðamenn land-
búnaðarmála á það, að staðna nú
ekki í kerfinu heldur gera ráðstafan-
ir svo að til innflutnings þurfi ekki
að koma. Ef þeir skyldu vera búnir
að gleyma því, blessaðir, þá er enn
í gildi gífurlega hátt kjarnfóðurgjald,
sem upphaflega var sett til að draga
úr mjólkurframleiðsiu, en á nú ekki
lengur við þar sem hver framleið-
andi er negldur niður með sinn full-
virðisrétt.
Þeir atburðir af erlendum vett-
vangi sem glöddu mig mest var fall
Berlínarmúrsins og sú þróun sem
nú á sér stað í lýðræðisátt í Austur-
Evrópu. Rúmenska þjóðin þarf því
miður að færa gífurlegar fómir fyr-
ir frelsið og hryggilegt að harðstjór-
inn Ceausescu hafi ekki borið gæfu
til að segja af sér með friðsömum
hætti líkt og kollegar hans í Pól-
land, Tékkóslóvakíu og Austur-
Þýskalandi, heldur fyrirskipar hann
í fjörbrotum að merja skuli sem
flesta undir jámhæl stalínismans.
Honum var greinilega fyrirmunað
að skilja kail nýrra tíma.
ÁRNI HELGASON,
STYKKISHÓLMI:
Fá ár gefið
meira af kvíða
og vonleysi
Arið sem kveður er að mörgu leyti
minnisstætt. Fá ár sem hafa gefið
meira af kvíða og mörgum von-
leysi. Kapphlaupið um lífsgæðin i
uppivöðu og launamismunur aldr-
ei meiri og erfítt um samninga —
gjaldþrot, slys og annar ófögnuð-
ur aldrei meiri. Aldrei fleiri farist
í vímunni og því fjölgandi af-
vötnunarstöðvum.
Kirkjan á í vök að veijast eins og
allur hollur félagsskapur, verðlag
vaxandi og verðbólga, kaupmáttur
rýrnar og minna fæst fyrir hveija
krónu. Aðalatvinnuvegimir allt að í
fjörbrotum. Þarf styrki um leið og
þeir sem styrkja taka það aftur og
meira til. Fólki sagt upp og ríkis-
starfsmönnum fjölgar. Þingmenn of
margir, 11 ráðherrar, auk hjálpar-
kokka, á þeytingi út um allt. Menn
í æðstu stöðum fá áfengi á spottprís
og ekki eykur það virðingu né bætir
siðferði. Erlendar skuldir vaxa og
fjárlög aukast. Þetta fer í taugamar
á mér og nú þurfa landsfeður virki-
lega að taka sér tak og iðrast.
En ljósu punktamir, dugnaður
fólksins, framsýni Flugleiða og vel-
gengni Eimskips, samruni félaga til
átaka og ýmislegt annað örvar kjark
og dug. Forseti landsins vaxandi í
starfi og borgarstjórinn í Reykjavík.
Erlendis hafa mestar breytingar
orðið til gleði þegar fólk í kúguðu
löndunum rís upp og hristir klafann
af sér. Þeir sem kenndu sig við jafn-
rétti og félagshyggju hafa tekið ofan
grímuna og allur sorinn blasir við.
Neyðin í vanþróuðu löndunum er sár
en þar þarf jákvæðar athafnir ekki
nóg að mata eða senda mat.
En hvemig lítur heimabyggð út
um áramót? Bærinn hefir haft mikil
umsvif eins og áður og þar er góð
forysta. Atvinnuleysi ekki neitt.
Framkvæmdir við sjúkrahúsið, dval-
arheimilið, kirkjuna og íþróttahöllina
verið miklar. Hótelið kemur út með
gróða, enda sívaxandi ferðamanna-
þjónusta ár frá ári. Eyjaferðir hafa
gert hér góða hluti; ferðir um Breiða-
fjörð og kynning, nýja feijan í aug-
sýn, verslunin á í vök að veijast og
hugar að laða sig eftir aðstæðum.
Utgerðin í örðugleikum, vaxtabyrðin
í hámarki o.fl. Skelvinnslan mikil
björg, niðurlagningarverksmiðjan
lofar góðu. Samgöngur góðar og þar
eiga Hópferðir HÞ sinn góða þátt,
vöruflutningar annast aðdrætti í bæ
og suður.
Skólinn okkar er góður og með
gott starfslið, mikið gert að íþróttum
fyrir æskuna og margt á boðstólum
fyrir aldraða. Bæjarbragur góður.
Minnisstætt er mér andlát Jóhannes-
ar Árnasonar sýslumanns og vax-
andi ánægja með höfnina. Persónu-
lega útkoma bókar minnar og
Eðvarðs og undirtökur þær sem hún
fær alls staðar. Og samstarf við
Morgunblaðið og starfsliðið er
óborganlegt. Enda vex þar gengi ár
frá ári. Ég býð svo öllum landsmönn-
um farsælt ár.
HALLDÓR JÓNSSON,
SÚÐAVÍK:
Vestfirðingar
neita að gefast
upp
Ef maður lítur yfir erlendan vett-
vang ársins 1989 þá standa efst í
huga manns þeir atburðir er áttu
sér stað í hinum kommúníska
heimi þ.e. er þegar í Ijós kom það
sem flestir höfðu reyndar vitað
fyrir, neftiilega gjaldþrot komm-
únismans.
Athyglisvert var að fylgjast með
viðbrögðum stjórnvalda við kröfum
almennings um lýðræði annars veg-
ar í löndum eins og Austur-Þýska-
landi og Tékkó-
slóvakíu þar sem stjórnvöld gáfu
eftir án mikilla blóðsúthellinga og
hinsvegar í löndum eins og Kína og
Rúmeníu þar sem almenningur var
notaður í byssufóður þannig að þús-
undir manna lágu í valnum fyrir það
eitt að óska eftir því sem kommún-
isminn og sósíalisminn hafði lofað
fólkinu. Sorglegt var að horfa á
tvískinnung hinna svokölluðu sið-
menntuðu þjóða sem hundelta rétti-
lega stjórnvöld í Suður-Afríku fyrir
aðskilnaðarstefnu en hreyfa hvorki
Benjamín Baldursson
Halldór Jónsson
Ingveldur Árnadóttir
legg né lið til að refsa þeim stjórn-
völdum sem nota almenning í sínum
löndum fyrir skriðdrekateppi.
Hér á Islandi sitja menn uppi með
ríkisstjórn sem aðeins mjög fáir
kannast við að hafa kosið yfir sig
og enn færri segjast styðja þannig
að ekki fæst allt með lýðræðinu.
Þessi ríkisstjórn er að flestra áliti
sú versta sem við völd hefur setið á
íslandi og erum við íslendingar þó
ýmsu vanir frá seinni árum.
Á þessu ári hafa flestir opnað
augun fýrir því að kvótakerfi í land-
búnaði sé að ganga af þeirri atvinnu-
grein dauðri. Á sama tíma er þó
verið að leiða okkur enn lengra inní
kvótakerfi í sjávarútvegi þrátt fyrir
að færð hafi verið mjög gild rök
gegn því kerfi og ber þar hæst
skýrslu þá sem Kristján G. Jóakims-
son vann fyrir Fjórðungssamband
Vestfirðinga og fleiri aðila. I þeirri
skýrslu kemur fram svart á hvítu
sú mismunun og óhagkvæmni sem
óneitanlega fylgir kvótakerfi. Sjáv-
arútvegsráðherra hefur viðurkennt
útreikninga Kristjáns en sleppur
með að svara fyrir sig að því er virð-
ist vegna þess að búið er að telja
fólki trú um að hann sé óskeikull
og best sé að ræða sjávarútvegsmál
með þögninni.
Þrátt fyrir að Vestfirðingar hafi
borið mjög skertan hlut frá borði
kvótakerfisins neita þeir að gefast
upp og var sérstaklega ánægjulegt
að fylgjast með þeirri uppbyggingu
er átti sér stað í fiskiskipaflota
Árni Helgason
Theodór Kr. Þórðarson
Hrafhkell A. Jónsson
þeirra með komu nýrra glæsilegra
skipa. Þar komum við Súðvíkingar
nokkuð við sögu er við hinn 22.
október tókum á móti einu glæsileg-
asta fiskiskipi sem smíðað hefur
verið fyrir íslendinga, Bessa ÍS-410.
Annar atburður sem stendur ofar-
lega í hugum Súðvíkinga er að á
árinu lauk málaferlum er stóðu í
kringum aðalatvinnufyrirtæki okkar
og er örugglega von flestra hér að
þar með hafi skapast friður í þessu
annars friðsæla sveitarfélagi.
Náttúruöflin minntu óþyrmilega á
sig á þessu ári og er síðastliðinn
vetur eins og menn muna sá versti
sem komið hefur í manna minnum.
Áður en yfir lauk höfðu alltof marg-
ir mætir menn fallið í valinn. Það
voru ömurlegir dagar hér við Djúp
er leit stóð yfir að mönnum er farist
höfðu á sjó og landi. Þó var það Ijós
í myrkrinu er tveir menn björguðust
er Kolbrúnu ÍS hvolfdi á Skutuls-
firði.
Ekki höfðu snjóþyngsli vetrarins
þó bara bölvun í för með sér heldur
máttu menn sem ekki höfðu hreyft
sig í mörg ár taka skóflu sér í hönd
og moka sig útúr og inní skafla oft
á dag þó svo að sumir hafi þurft
að moka meira en aðrir. Hversdags-
hetja ársins er án efa framkvæmda-
stjórinn sem mokaði sig á hveijum
degi kvölds og morgna milli ísafjarð-
ar og Súðavíkur og lét ekki á sig
fá þó að hlé yrði að gera á penna-
notkun í nokkra daga vegna kalinna
fingra.