Morgunblaðið - 05.01.1990, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1990
21
LIU sendir sjó-
mönnum aðvörun
*
Utgerðum áskilimi réttur til skaðabótakrafha
LANDSSAMBAND íslenskra útvegsmanna sendi í gær aðvörun til sjó-
manna- og verkalýðsfélaga á Austfjörðum, sem eiga í deihim við útgerðar-
félög á Fáskrúðsfirði, Eskifirði og Vopnafirði um fiskverð. í bréfi LÍÚ
er útgerðarfélögunum áskilinn réttur til skaðabótakrafha vegna aðgerða
sjómanna á skipum félaganna. Þeir hafa ekki komið til skips og því ekki
verið hægt að halda til veiða eftir áramótin. Hrafiikell A. Jónsson formað-
ur Verkalýðs- og sjómannafélagsins Arvakurs á Eskifirði kvaðst í gær-
kvöldi ekki hafa fengið erindið í hendur. „Það er þá bara hið besta mál,
ef þeir kjósa að hafa þennan háttinn á,“ sagði hann.
„Lögfræðingur okkar sendi í dag
skeyti austur, þar sem hann minnti
á að þetta væri ólöglegt verkfall,
vegna þess að deilan snýst um fisk-
verð á meðan er gildandi fiskverð
og þá er þeim óheimilt að fara í verk-
fall út af því, hvað þá með engum
fyrirvara,“ sagði Sveinn _Hjörtur
Hjartarson hagfræðingur LÍÚ í sam-
tali við Morgunblaðið.
eystra
hnút
höfum við einróma stuðningsyfir-
lýsingu frá því fólki.
Við viljum benda á að samkvæmt
skýrslu LÍÚ fyrir fyrstu átta mán-
uði síðastliðins árs kemur fram að
af þeim fjórtán togurum sem gerð-
ir eru út á Austfjörðum þá eru
Eskifjarðartogaramir með lang-
lægsta skiptaverðið á kíló eða kr.
24,50 á meðan meðaltal austfirskra
togara er kr. 30,99 á kg.
Að lokum viljum við leggja
áherslu á að við erum eingöngu að
fara fram á leiðréttingu á kjömm
okkar þar sem við teljum okkur
hafa dregist aftur úr öðrum sjó-
mönnum landsins.“
Bréfið var sent til formanns Út-
vegsmannafélags Austurlands, sem
kemur því áleiðis til viðkomandi
verkalýðs- og sjómannafélaga.
Sveinn Hjörtur segir að í bréfinu sé
varað við ólöglegum aðgerðum, sem
LÍÚ telur aðgerðir sjómannanna
vera, auk þess sem útgerðum er
áskilinn réttur til skaðabótakrafna
vegna tjóns sem þær kunna að verða
fyrir af völdum aðgerðanna.
Sveinn Hjörtur segir deiluna enn-
þá flokkast undir það að vera stað-
bundna og sé því fyrst og fremst í
höndum heimamanna að leysa hana,
enda sé til dæmis Sjómannasamband
íslands ekki aðili að henni. Þó er
fyrmefnt bréf sent í nafni LÍÚ.
„Þetta er ekki orðin nein formleg
kjaradeila, útvegsmenn eiga um
margt samleið með sjómönnunum í
fiskverðsmálum. Samleiðin er hins
vegar ekki lengur, vegna þess að
þessi aðgerð er ólögleg og við treyst-
um okkur ekki til að taka þátt í því,“
sagði Sveinn Hjörtur.
Hann var spurður hvað gæti að
hans mati orðið næsta skref í þessum
málum, ef menn ná ekki samkomu-
lagi. „Eg sé það eitt skref að menn
virði þær leikreglur sem eru í gildi.
Ef menn ætla í verkfall, þá verða
þeir að gera það á réttum forsendum.
Það er ekki hægt að fara í verkfall
út af fiskverði, ef í gildi er ákveðið
fiskverð til ákveðins tíma, þá gildir
það,“ sagði hann. „Næsta skref fyrir
þessá menn, ef þeir ekki sætta sig
við það fiskverð sem er í boði, er
þá bara að segja upp störfum og
hætta,“ sagði Sveinn Hjörtur Hjart-
arson.
Ekki hægt að ganga lengra
Aðalsteinn Jónsson forstjóri
Hraðfrystihúss Eskifjarðar sagði í
gærkvöldi að lítið væri um þetta
mál að segja. Sjómenn hefðu farið
fram á 30% aflans á markaðsverði
engin leið væri til að verða við því.
„Við bjóðum þeim 10% á markaðs-
verði auk þess hafa skipin hvort
um sig siglt tvívegis á hverju ári
semþýðir í raun önnur 10% og því
stendur þeim til boða í raun 20% á
markaðsverði. Lengra er ekki hægt
að ganga.“ Aðalsteinn sagði að úti-
lokað væri að borga meira fyrír
fiskinn. Ætti að gera svo yrði að
flytja hann óunninn úr landi og þá
vantaði fisk til vinnslu hér heima.
Þessi staða væri vissulega bagaleg
fyrir fólkið í landi og hann óttaðist
að langan tíma gæti tekið að leysa
þessa, deilu.
Slæmt ef siglingar með
aflann aukast
Friðrikka Bjömsdóttir hefur unn-
ið hálfan daginn í Hraðfrystihúsinu
og er því án þeirrar vinnu nú eins
og fjölmargar starfssystur hennar.
Hún segir það alls ekki gott fyrir
bæjarfélagið í heild að deila sem
þessi skuli komin upp, hún vilji sjó-
mönnum ekkert illt en lausn deil-
unnar gæti falist í auknum sigling-
um skipanna og þá drægi úr vinnu
í landi. Það væri ábyggilega enginn
á staðnum ánægður með þennan
gang mála. Síldarfrysting hefði ver-
ið með minnsta móti í haust og því
hefði fiskverkafólk verið farið að
vpnast eftír góðri vinnu fljótlega
eftir áramót. „Þetta er eiginlega
heldur erfið staða og það yrði ákaf-
lega léleg lausn ef togararnir yrðu
látnir auka siglingar. Menn virðast
hafa byijað of seint að ræða málin
og lenda í ógöngum fyrir vikið. Ég
vona bara að það semjist og loðnan
fari að gefa sig,“ sagði Friðrikka
Björnsdóttir.
Fáskrúðsfjörður:
37% hækk-
un fískverðs
er krafa
sjómanna
SJÓMENN á togurunum HofTelli
og Ljósafelli frá Fáskrúðsfirði
krefjast 37% hækkunar á fiskverði
til skipta. Sjómenn hafa ekki
mætt til skips eftir áramót til að
leggja áherslu á kröfurnar. Fund-
ur var í gær með fulltrúum sjó-
manna og útgerðar og slitnaði upp
úr viðræðunum.
Gunnar J. Jónsson, talsmaður sjó-
manna, segir áhafnir beggja skip-
anna standa að aðgerðunum, hver
og einn maður. 15 manns eru í áhöfn
hvors skips. Skipin áttu að Iáta úr
höfn á miðnætti miðvikudags, en til
að leggja áherslu á kröfur sínar komu
sjómennirnir ekki til skips.
Gunnar segir að krafa sjómann-
anna eigi ekkert skylt við útf lutning,
einvörðungu sé krafist hærra verðs,
37% hækkunar, fyrir allar fiskteg-
undir sem veiddar eru. í gærkvöldi
bar enn jafn mikið í milli og í fyrstu
og hafði þá slitnað upp úr viðræðum
á milli fulltrúa sjómanna og útgerð-
arinnar, en Kaupfélag Fáskrúðsfirð-
inga gerir skipin út.
Gísli Jónatansson kaupfélagsstjóri
sagði í gærkvöldi að ekkert væri vit-
að um áframhaldandi viðræður eða
um frekari þróun málsins. Hann seg-
ir stöðvun skipanna vera kostnaðars-
ama og geti komið til þess að færa
þurfi þau af sóknarmarki yfir á afla-
mark dragist það marga daga að
koma þeim á veiðar. Gísli sagði enga
ákvörðun hafa verið tekna um hvort
gripið yrði til uppsagna í fiskvinnslu
Kaupfélagsins.
BYLTINGIN I RUMENIU
Tveir liðsmenn öryggissveitanna handteknir í Búkarest.
Síðustu stundir Ceausescu-hjónanna:
Hermenn vörðust árásum
Securitate í tvo sólarhringa
ALLT frá því Nicolae Ceausescu og eiginkona hans Elena voru
hrakin frá völdum í Rúmeníu þann 22. desember hafa birst margar
og ósamhljóða frásagnir af flótta þeirra frá Búkarest og handtöku.
Því hefur m.a. verið haldið fram að þau hafi verið handtekin í neðan-
jarðarbyrgi í Búkarest en nokkur erlend dagblöð hafa birt frásagn-
ir þess efiiis að bændur hafí handtekið þau nærri borginni Trigo-
viste. í gærdag skýrði yfirmaður í lögregluliði Rúmeníu frá flótta
og handtöku hjónanna illræmdu og er það í fyrsta skipti sem stjórn-
völd í landinu skýra frá atburðarásinni. Það er athyglisvert að frá-
sögn þessi er í allgóðu samræmi við fyrstu fréttir af flótta hjónanna
sem hermdu að þau hefðu haldið frá Búkarest í þyrlu og tvívegis
komist undan. Hér fer á eftir frásögn yfirmanns lögregluliðsins
samkvæmt fréttaskeytum Reuters-fréttastofimnar í gær:
Liðsmenn rúmensku öryggislög-
reglunnar, Securitate, gerðu í
tæpa tvo sólarhringa árasir á her-
búðir nærri Búkarest þar sem
Nicolae Ceausescu og eiginkona
hans Elena, voru í haldi eftir að
þau höfðu flúið höfuðborgina
þann 22. desémber. Kom þetta
fram í viðtali rúmenska sjónvarps-
ins við Cornelius Diamandescu,
yfirmann í lögregluliði landsins, í
gær.
Þetta er í fyrsta skipti sem
yfirvöld í Rúmeníu greina frá
síðustu sólarhringunum í lífi Ce-
ausescu-hjónanna en þau voru
tekin af lífi á jóladag. Aftökuna
réttlættu talsmenn hinnar nýju
ríkisstjórnar landsins m.a. með
tilvísun til þess að liðsmenn Secu-
ritate hefðu haft uppi áform um
að frelsa þau og að það hefði
kostað enn frekari mannfórnir.
Flúðu í þyrlu
Samkvæmt frásögn Diaman-
descu flúði Ceausescu-hjónin í
þyrlu af þaki höfuðstöðva rúm-
enska kommúnistaflokksins í
Búkarest er almenningur og her
landsins réðst að byggingunni.
Tveir lögreglumenn í borginni
Trigoviste ákváðu að leita hjón-
anna er þeir fréttu að þyrla þeirra
hefði lent. Þeir óku bifreið sem
var búin fullkomnum fjarskipta-
búnaði. Sjónvarpið sýndi mynd af
öðrum lögreglumanninum en and-
lit hans var ekki sýnt af ótta við
að þeir liðsmenn öryggislögregl-
unnar, sem enn eru ófundnir,
kynnu að hyggja á hefndir.
Handtekin í korngeymslu
Lögreglumennirnir handtóku
hjónin í bænum Chimpulung um
35 kílómetra frá Trigoviste. „Hóp-
ur fólks stóð fyrir utan korn-
geymslu og tjáði okkur að Ceau-
sescu-hjónin væru þar inni,“ sagði
lögreglumaðurinn. Hann og félagi
hans fóru inn í geymsluna og
fundu Nicolae og Elenu Ceauses-
cu og kom þá í ljós að inni í korn-
geymslunni var skrifstofa. Lög-
reglumennirnir kváðust vera
komnir til að veita þeim vernd og
því trúðu hjónin. Hjónin voru leidd
að bifreiðinni og þaðan óku lög-
reglumennirnir áleiðis til Trigo-
viste. Fjöldi fólks, sem taldi að
verið væri að bjarga hjónunum,
veitti lögreglunni eftirför.
í Trigosviste var múgur og
margmenni í óðaönn við að grýta
aðallögreglustöð borgarinnar í
þeirri trú að Ceausescu-hjónin
væru þar inni. Ákváðu lögreglu-
mennirnir þá að halda áleiðis til
Búkarest. Þeir földu bifreiðina í
skógi og biðu þess að rökkva
tæki. Loks óku þeir til Buftea-
herbúðanna skammt norður af
höfuðborginni og þar tóku her-
menn við hjónunum illræmdu.
Árás Securitate
Skömmu síðar gerðu liðsmenn
Securitate árás á herbúðirnar
m.a. úr lofti. Um nóttina var ein-
valdinum og konu hans ekið um
í brynvörðum vögnum til að
minnka líkurnar á því að liðsmenn
öryggissveitanna næðu að finna
þau. Lögreglumennirnir sem enn
gættu þeirra sögðu framkomu
þeirra hafa einkennst af hroka.
Er Elena Ceausescu var spurð
hvers vegna þjóðinni hefði um
árabil verið haldið við mörk hung-
urdauða svaraði hún: „Veist þú
nokkur dæmi þess að einn einasti
Rúmeni hafi dáið úr hungri?“.
Um tíma óttuðust menn að Secu-
ritate hygði á eiturefnaárás og
var gasgrímum þá dreift. Kom
það viðstöddum á óvart að hjónin
virtust kunna fullkomnlega að
fara með slíkan búnað. Að sögn
Dimanedsecu stóð árás öryggiss-
veitanna yfir þar til skömmu áður
en hjónin voru dregin fyrir rétt
og tekin af lífi.
Securitate hafði vændis-
konur á sínum snærum
Búkarest. Reuter.
ÞÓTT vændi hafi verið bannað í Rúmeníu í valdatíð Nicolae Ceau-
sescus hefiir komið í ljós að Securitate, öryggislögreglan illræmda,
hafði fjölda vændiskvenna á sínum snærum einkum til að veiða leynd-
armál upp úr erlendum kaupsýslumönnum.
Fréttaritari Reuters-fréttastof-
unnar ræddi við þijár rúmenskar
vændiskonur fyrir skömmu um líf
þeirra og störf. Carmen, sem er
24 ára gömul, sagði frá því að í
þau ár sem hún hefði haft atvinnu
af vændi hefði hún þurft að vara
sig á öryggislögreglunni. „Ef sást
til okkar þar sem við vorum að
dufla við útlendinga var okkur
umsvifalaust stungið inn.“
Margar vinkvenna stúlknanna
þriggja sóttust eftir atvinnuöryggi
hjá Securitate. Fyrirsætur og
dansmeyjar voru ráðnar til að
hafa kynmök við erlenda kaup-
sýslumenn, fylla þá af áfengi og
veiða upp úr þeim bitastæðar
upplýsingar. „Stúlkurnar nutu
fyllstu verndar Securitate og
kommúnistaflokksins og fengu
tryggingu fyrir því að þær gætu
lifað lífinu án ofsókna lögreglu,“
sagði Elisabeta, sem er 25 ára
gömul. „Þær létu síðan rúmenska
kaupsýslumenn vita um fyrirætl-
anir útlendinganna áður en til
mikilvægra funda kom. Sumar
gerður sjálfar viðskiptasamn-
inga.“ En vitneskja þeirra var
hættuleg og margar voru fangels-
aðar þegar þær féllu í ónáð.
Stúlkumar þijár sögðust hafa
leiðst út í vændi vegna þess að
þær voru án atvinnu og peninga.
Daniela sagðist hafa byijað að
selja sig útlendingum fyrir þremur
árum þegar hún var 16 ára. Hún
setti upp 150 Bandaríkjadali í
hvert skipti (9.000 ísl. kr.). Stúlk-
urnar sögðu að óttinn við alnæmi
hefði ekki látið þær ósnortnar.
Ekki bætti úr skák að smokkur-
inn, sem talinn er geta veitt vöm
gegn sjúkdómnum, var bannaður
í Rúmeníu líkt og fóstureyðingar.
Nú væru runnir upp betri tímar
fyrir vændiskonur en samt hygð-
ust þær ætla að finna sér annað
starf enda hefði neyðin rekið þær
til vændisins.