Morgunblaðið - 25.02.1990, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ MANNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 25. FEBRÚAR 1990
C 11
Louis Pasteur
framleiðsluna og varð vel ágengt.
Hann andaðist 1895, sjötíu og
þriggja ára gamall, en á sjötugsaf-
mælinu var hann heiðraður sem
brautryðjandi og bjargvættur. Þá
voru tæp hundrað ár liðin síðan
Jenner tók upp á því að bólusetja
manneskjur með kúabólu. Næsta
bóluefni sögunnar, ætlað mönnum,
var framlag Pasteurs til vamar
gegn ógnum hundaæðis. Önnur
hundrað ár hafa liðið og margt
hefur gerst á þeirri öld sem nú er
senn á enda. Sumir stærstu sigrar
læknavísindanna á síðari tímum
eru beint eða óbeint framhald af
starfi frumheijanna: Edward Jenn-
er, Robert Koch, Louis Pasteur.
I . M I II I. ...
Lifimáti og menningarstig hóp-
anna tveggja hafa einnig verið ólík.
Fíngerða fólkið hefur búið til áhöld
úr steini sem mörg hver voru hönnuð
af kunnáttu og til mismunandi verka.
Verkfæragerð grófa hópsins var
langtum takmarkaðri og er hugsan-
legt að ástæðan fyrir því hafi verið
takmarkað framboð á réttum stein-
gerðum. Mismunandi meðferð hóp-
anna á þeim látnu er einnig áhuga-
verður. Fíngerði hópurinn brenndi lík
kvenna og muldi síðan bein þeirra,
en karlmenn voru einfaldlega grafn-
ir. Hjá þeim grófu hlutu allir sams-
konar greftrun.
Vísindamenn hallast að því að
meðlimir grófa hópsins séu afkom-
endur mannstofns sem bjó í Indón-
esíu um og fyrir steinaldartímann.
Fíngerði hópurinn líkist hinsvegar
manngerðum sem fundist hafa í
Kína. Báðar manngerðirnar virðast
hafa horfið með öllu fyrir u.þ.b. 5.000
til 6.000 árum. Stóra spurningin er
því sú hvort aboriginar eru afkom-
endur þessara ólíku manngerða eða
hvort þeir fylltu í eyðu sem mynd-
aðist við útdauða þeirra.
Önnur spurning sem vísindamenn
hafa mikinn áhuga á að fá svarað
varðar náinn skyldleika mannvera
sem bjuggu í jafn mikijli fjarlægð
og er á milli Kína og Ástralíu. Ef
stofninn hefur hafið för sína í Kína
er trúlegt að ferðin yfir Indónesíu
og alla leið til Ástralíu hafi tekið
langan tíma. Sú staðreynd að stofn-
inn ferðaðist alla leið frá Kína til
Suður-Ástralíu, án þes að verða fyr-
ir verulegum breytingum á leiðinni,
bendir til þess að ferðin hafi tekið
skemmri tíma en aðrir sambærilegir
búferlaflutningar mannlíkra vera
fyrr á tímum.
Fjariægðin sem þessar mannverur
hafa ferðast er vissulega háð því
hvenær ferðin var farin þár sem
verulegar sjávarsveiflu gætti á síðari
hluta ísaldarinnar. Yfirborð sjávar
var lægst fyrir 160.000, 55.000 og
20.000 árum, en þá var Ijöldi eyja í
sundinu á milli Indónesíu og Ástralíu
og fjarlægðin á milli þeirra trúlega
innan við 80 kílómetrar. Ef ferða-
langarnir hafa notað bambusreyr í
báta sem þeir byggðu á Indónesíu
þá gæti það skýrt af hverju þeir tóku
sér endanlega búsetu í Ástralíu, því
enginn slíkur viður var þar fyrir
hendi.
Falleg föt fyrir ungt fólk
Tilvalin fyrir fermingar - Gott verð - Góð efni - Vönduð framleiðsla litaprufur
EURO-VISA raðgreiðslur í allt að 12 mán. Staðgreiðsluafsláttur.
'tŒsiKARNABÆR
LAUGAVEGI 66 - SÍMI 22950
GARBO &O0ART
Sérverslun fyrir herra
Austrustræti 22, sími 22925
\*ÓGmiEX}\/Samkeppni vid lögmennf
Lagastofnun
Hóskóla Islands
í UMRÆÐUM um lögfræðileg málefiii ber lagastofnun Háskóla íslands
stundum á góma. Nú síðast þegar leitað var til stofnunarinnar uin álit
á lögfræðilegum álitaeihum í tengslum við samning Reykjavíkurborgar
við eiganda jarðarinnar Vatnsenda og hugsanlegt eignarnám í því sam-
bandi. Það er því ekki úr vegi að segja svolítið frá Lagastofnun háskól-
ans á þessum vettvangi.
Lagastofnun Háskóla íslands
starfar samkvæmt reglugerð nr.
190/1974. Samkvæmt 2. gr. reglu-
gerðarinnar er meginhlutverk hennar
að vera vísindaleg rannsóknar- og
kennslustofnun í
lögfræði og öðrum
skyldum greinum
er stunda ber í
lagadeild. Með hinu
síðarnefnda er
einkum átt við
ýmsar hliðargrein-
effir Davíð Þór ar lögfræðinnar,
Björgvinsson SVo sem afbrota-
fræði, réttarsögu og réttarheim-
speki. Starfsmenn stofnunarinnar
eru allir þeir kennarar lagadeildar
Háskóla Islands sem eru í fullu starfi.
Nánari fyrirmæli um stjórn stofnun-
arinnar er að finna í framangreindri
reglugerð.
Á árinu 1986 var starfssvið stofn-
unarinnar víkkað nokkuð þegar sett
voru á stofn gerðardómur lagastofn-
unar og þjónustumiðstöð lagastofn-
unar. Tilgangurinn með þessu var
að veita þeim er áhuga hefðu á og
þorf fyrir lögfræðilega þjónustu
greiðari aðgang að þeirri lögfræði-
legu þekkingu sem stofnunin hefur
yfir að ráða.
Gerðardómar hafa lítið verið not-
aðir hér á landi enda þótt auðvelt
sé að sýna fram á kosti þeirra í
mörgum tilfellum. Með því að leggja
ágreiningsefni fyrir gerðardóm koma
aðilar sér saman um að sniðganga
hina almennu dómstóla og fela til-
teknum aðila, gerðardómi, að skera
úr ágreiningsefninu, en jafnframt
skuldbinda þeir sig til þess að hlíta
úrlausn hans. Horfir þetta einkum
til þess að flýta allri málsmeðferð.
Með gerðardómi lagastofnunar var
mönnum opnuð ný leið til að greiða
úr ágreiningsefnum sínum á vandað-
an og greiðfæran hátt. Sérstök verk-
efnanefnd á vegum stofnunarinnar
skipar menn til setu í gerðardómi. í
2. gr. samþykkta fyrir gerðardóminn
kemur fram að enginn geti dæmt í
máli á vegum gerðardómsins nema
hann fullnægi skilyrðum laga til að
vera skipaður hæstaréttardómari.
Þjónustumiðstöð lagastofnunar
sinnir hlutverki sínu einkum með því
að greiða úr tilteknum álitaefnum
með lögfræðilegum álitsgerðum, með
því að ljá atbeina sinn við samningu
lagafrumvarpa og annarra almennra
fyrirmæla eða veita umsagnir um
slík fyrirmæli. Með þessum hætti
hefur þjónustumiðstöð lagastofnun-
f\ wi
Háskóli íslands —
Meðal lögmanna hefur
heyrst gagnrýni í þá veru
að með þjónustumiðstöð-
inni sé stofnunin að veita
lögmönnum beina sam-
keppni og taka að sér
verkefni sem með réttu
— hús lagadeildar Háskóla íslands.
að hafna beiðnum um meðferð ein-
stakra verkefna. Með þessu er reynt
að tryggja að stofnunin taki ekki að
sér önnur verkefni en þau sem sam-
ræmst geta hlutverki hennar sem
vísindalegrar rannsóknarstofnunar.
Yfirgnæfandi meirihluti þeirra verk-
efna sem lögmenn fást við í dagleg-
um störfum sínum falla því utan
verksviðs stofnunarinnar, svo sem
málflutningsstörf, lögfræðileg
skjalagerð o.fl. Þannig reynir stofn-
. unin að einskorða sig fyrst og fremst
við verkefni sem hafa jafnframt þýð-
ingu fyrir fræðilegar rannsóknir í
lögfræði eða þar sem slíkar rann-
sóknir nýtast. Um leið og þetta er
til framdráttar fræðilegum rann-
sóknum í lögfræði yfirleitt veitir
þetta öðrum en þeim er við háskól-
ann starfa aðgang að þeirri þekkingu
sem starfsmenn stofnunarinnar búa
yfir.
ætti að leita til þeirra
með. Lögberg
arinnar á árunum 1987-1989 látið í
té um 40 álitsgerðir varðandi hin
margvíslegustu efni sem of langt
mál yrði að telja upp.
Meðal lögmanna hefur heyrst
gagnrýni í þá veru að með þjónustu-
miðstöðinni sé stofnunin að veita lög-
mönnum beina samkeppni og taka
að sér verkefni sem með réttu ætti
að leita til þeirra með. Þeim mun
bagalegra sé þetta þar sem stofnun-
in sé í aðstöðu til að selja sína þjón-
ustu á lægra verði en lögmönnum
er yfirleitt fært, þar sem starfsmenn
stofnunarinnar séu launaðir af ríkinu
og öll önnur aðstaða, svo sem hús-
næði og aðstoð ritara, sé lögð til af
háskólanum. Þessi gagnrýni var
einkum áberandi í upphafi en heyrist
nú minna. Um hana er það að segja
að samkvæmt samþykktum fyrir
þjónustumiðstöð stofnunarinnar er
verkefnanefnd falið víðtækt vald til