Morgunblaðið - 24.04.1990, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. APRIL 1990
13
Hvar eiga börnin að lifa?
- Hvar munu trén vaxa?
arfélaga og ríkis. Fólkið þarf fræðslu
um þessi mál. Til þess eru ýmsar
stofnanir, en þær þurfa fjármagn,
fjármagn, sem yfirvöld verða að láta
rakna af hendi áður en það verður
um seinan. Það er t.d. full ástæða
til, að stjórnendur bæjarfélaga, fyrir-
tæki eða einstaklingarnir sjálfir í
hverfum taki nú til hendinni og
skipuleggi flokkun sorps og krefjist
þess síðan að bæjarfélögin taki við
því samkvæmt þeim nýju reglugerð-
um, sem þegar hafa tekið gildi.
Skuldum við ekki landinu þetta
nú þegar? Ég er viss um að við Is-
lendingar fáum þetta ríkulega greitt
síðar!
Mjög merku átaki hefur nýlega
verið ýtt úr vör í gróðursetningu
tijáa á landinu. Hvað verður um
vöxt og velgengni þessara trjáa, ef
allt umhverfi er helmengað?
Það er skoðun mín og margra
annarra, að umgengni hér á landi
sé til mikillar skammar. Fólk virðist
ekki gera sér grein fyrir öllum þeim
hættulegu efnum, sem það um-
gengst daglega og kastar frá sér út
í náttúruna. Hvað gerir fólk t.d. við
rafhlöður, plast af bjórkippum, alls-
kyns málningu og lökk? Hvað gerir
fólk við alla olíu og olíumengað rusl,
sem til fellur í bílskúrum og fyrir-
tækjum? Hvað gera fyrirtækin við
olíuna, sem lekur niður á gólfín? Jú,
þetta fer bara í ruslið, olíunni er
bara smúlað niður í ræsin með vatn-
inu, þegar gólf eru hreinsuð. Þetta
er hvort sem er svo lítið magn. En
er það svo lítið, þegar við hugsum
um alla á landinu, sem hreinsa fyrir-
tækisgólfið að kvöldi? Þeir hleypa —
hver og einn — töluverðu magni af
olíu eða öðrum hættulegum efnum
með vatninu niður í ræsin.
Brýnt að rannsaka málin
runnið út í umhverfið hér á landi í
mengunarslysum. Hvað með alla ol-
íuna, sem fer með rusli frá fyrirtækj-
um, eru það ekki mengunarslys? Það
kemur einnig í ljós í þessari grein,
að tæplega 2.000 tonnum af úr-
gangsolíu er hellt úr skipum við
stendur landsins árlega. Einnig kem-
ur fram að talið sé að búnaður, sem
inniheldur PCB sé um 1.000 tonn
hérlendis en aðeins tugum tonna
hafi nú þegar verið eytt.
Hvað segja síðan sérfræðingar á
sviði umhverfismála um umhverfis-
vanda íslendinga. Haft er eftir
Magnúsi Jóhannessyni siglingá-
málastjóra í sömu grein, að vamir
íslendinga gegn olíumengun séu í
lamasessi og áfram í sömu grein
segir Ólafur Pétursson hjá Hollustu-
vernd ríkisins mjög brýnt að kanna
útbreiðslu PCB-mengunar hérlendis
auk þess að leyfilegt PCB-magn í
olíu sé alltof hátt hér á landi eða
um fertugfalt það, sem leyft er í
nágrannalöndunum. Þessi aðilar
eiga að kanna þarfir, finna lausnir
og bera upp tillögur til vama, sem
þeir gera vitaskuld af samviskusemi
og kunnáttu.
Það er of seint að byrgja
brunninn...
Samt sem áður virðast stjórnend-
ur þessa lands þverskallast við flest-
um hugmyndum eða slá þeim á frest
og að sjálfsögðu er viðtekin venja
stjórnvalda að bera við skorti á ijár-
magni. Þetta eru því miður stað-
reyndir þrátt fyrir, að allt bruðl með
peninga fólksins blasi við á flestum
sviðum, þar sem ráðherrar og þing-
menn útdeila fjármagni til gæluverk-
efna sinna, til að viðhalda yfirborðs-
kenndum og tímabundnum vinsæld-
um.
eftir Pétur Rafnsson
Allir dagar — dagar
jarðarinnar
Um allan heim litu áhugamenn
um umhverfismál í kringum sig á
„Degi jarðarinnar“ 22. apríl síðast-
liðinn.
Það var sama hvert litið var, hvort
heldur til Vesturheims eða til Asíu,
allstaðar voru umhverfisvemdar-
sinnar að aðhafast eitthvað um-
hverfínu til bóta. Um víða Evrópu
tóku einstaklingar, borgarsamfélög
eða landshlutasamtök til við að
hreinsa til í sínu næsta umhverfi eða
funda um mengun síns nágrennis
og jarðarinnar í heild.
Hvað var Dagur jarðarinnar? Jú,
þetta var dagurinn, þegar fólk hugs-
aði um umhverfið sitt og jörðina, sem
það lifir á. Er það ekki mótsagna-
kennt, er ekki skrítið, að fólk skuli
aðeins einn dag hugsa um það, sem
er forsenda þess að geta lifað hér á
þessari jörð?
Þessi dagur ætti að vera í huga
fólksins, allir dagar ársins. Hvað
ætlum við að gera, þegar við höfum
eyðilagt þessa jörð og um leið allt
okkar umhverfi?
Hvar eiga börnin okkar og afkom-
endur þeirra að lifa? Er það í raun
rétt, að landið okkar fagra, sé eins
hreint og við höfum talið okkur trú
um? Hefur ekki einmitt þessi sjálfs-
blekking orðið til þess að draga úr
viðleitni okkar til að hugsa um og
umgangast landið sem skyldi?
Sofandi á verðinum
Mér er næst að trúa því, að við
eftir Jón Kristin
Snæhólm
Það er vandræðalegt að vera
vinstrimaður I dag. Fyrir rúmum
fjórum mánuðum féll Berlínarmúr-
inn og með honum sósíalisminn í
Austur-Þýskalandi og íslendingar
urðu vitni að því þegar gamall vinur
helstu sósíalista á íslandi var tekinn
af lífi af löndum sínum, sakaður um
glæpi gegn þjóð sinni.
Menn minnast þess að fyrir nokkr-
um árum voru lofgreinar skrifaðar
um Ceaueescu og stjórnarhætti hans
af núverandi forseta Sameinaðs þing
Guðrúnu Helgadóttur og mennta-
málaráðherra Svavari Gestssyni.
Fortíðin flúin
í raun er það ámátlegt að hlusta
á þetta fólk segja nú að í Austur-
Evrópu hafi aldrei ríkt sósíalismi
heldur alræði af ætt fasisma. Ég er
í þeim hópi manna sem telur að sós-
íalismi og fasismi séu stjórnmála-
stefnur sem leiði sama form ríkis-
valds yfir fólk þegar til kastanna
kemur. Gleymum því ekki að þjóð-
ernissósíalisminn, þ.e. nasisminn,
hafði mjög svipuð stefnumál og
kommúnisminn og sósíaldemókr-
atisminn í Þýskalandi á fjórða ára-
tugnum.
En nú er kommúnisminn fallinn
og enginn vinstrimaður á íslandi
kannast við það að hafa verið komm-
únisti eða sósíalisti. Nú hafa íslensk-
ir vinstrimenn flúið fortíðina, gömlu
stefnuna og baráttumálin og kalla
sig félagshyggjumenn.
Það er furðulegt en að engu síður
satt að sagan á það til að endurtaka
sig. Þegar fasisminn var í sem mest-
um uppgangi i Evrópu skipaði Stalín
öllum kommúnistum að taka upp
stjórnmálasamvinnu við krata til
þess að vinna gegn fásistunum. ís-
lenskir kommúnistar brugðust skjótt
við og stofnuðu Sameiningarflokk
alþýðu, Sósíalistaflokkinn, með
nokkrum krötum sem fylgdu Héðni
Valdimarssyni. Frá árinu 1938 hafa
svo vinstrimenn hér á landi rembst
þurfum nauðsynlega á miklu um-
hverfisslysi að halda til að fólk vakni
til meðvitundar. Eins virðist mér fjöl-
miðlar þurfa slíkt hið sama. Þeir
hafa ekki hinn minnsta áhuga á
neinu jákvæðu, aem upp kemur til
verndar umhverfinu. Það sem þeir
hafa áhuga á, er að flytja fréttir af
slysum eða einhveiju því, sem telst
neikvætt í fari fólksins eða umhverf-
isins. Ekki vantaði, að fréttir bárust
af slysinu á Bolafjalti eða nú um
páskana í Gufunesi og það ýtarlegar
fréttir og fréttaþættir.
Stjórnmálamennirnir eru einnig
sofandi á verðinum hvað varðar fjár-
veitingar til umhverfisvarna og van-
rækja þar með alla uppbyggingu
samræmdra forvama. Það er einnig
alvarlegt umhugsunarefni ef ekki
er til staðar heildarskipulag vegna
stjórnunar, þegar til alvarlegra um-
hverfisslysa kemur. Siglingamála-
stofnun, Hollustuvernd ríkisins,
Vinnueftirlitið, Almannavarnir og
slökkviliðin virðast í þessu tilliti al-
gerlega svelt íjárhagslega. Þessar
stofnanir hafa svo sannarlega til-
gang í nútíma þjóðfélagi. En því
miður hafa þær ekki bolmagn til að
fylgja eftir þeim verkefnum, sem
þeim er ætlað að vinna hvað varðar
umhverfisvemd, né til að takast á
við þau slys, sem upp munu koma
í umhverfinu.
Það er kominn tími til að hið háa
Alþingi geri sér grein fyrir, að varn-
ir og skipulögð vinnubrögð gegn
umhverfismengun hafi forgang við
úthlutun fjármagns næstu ár og
áratugi.
Dagleg mengunarslys
En hvað getur fólkið sjálft gert í
Pétur Rafiisson
„Þessi dagnr ætti að
vera í huga fólksins,
allir dagar ársins. Hvað
ætlura við að gera, þeg-
ar við höfum eyðilagt
þessa jörð og um leið
allt okkar umhverfi?“
mengunarmálum? Við þekkjum öll,
að til skamms tíma hentum við öllum
plastflöskum og áldósum. Viti menn,
þegar boðist var til að greiða fyrir
hveija flösku og hveija dós, tóku
landsmenn við sér og safnar nú hver
sem betur getur. Fólkið í landinu
þarf hvatningu frá yfirvöldum bæj-
í grein, sem birtist í Morgunblað-
inu 14. janúar 1990 eftir Friðrik
Indriðason, kom margt athyglisvert
í ljós, m.a. að á síðustu fjórum árum
hafi rúmlega 800.000 lítrar af olíu
Jón Kristinn Snæhólm
„Gífiirlegur efnahags-
vandi hefiir steðjað að
þjóðarbúinu og honum
hafa félagshyggju-
mennirnir mætt á mjög
sósíalískan hátt, þ.e. að
ofskatta alþýðu og fyr-
irtæki landsins í stað
þess að stuðla að að-
haldi og sparnaði ríkis-
ins. Þvert á móti höfiim
við orðið vitni að
pólitískum vinstri sirk-
usi þar sem virðisauka-
skattur er lagður á
námsbækur og lífsnauð-
synlegan björgunar-
búnað sjómanna en
ekki á uppáhalds tóm-
stundaiðju forsætisráð-
herrans, laxveiðar.“
flokkanna án þess að hafa sagt eitt
styggðaryrði um Kópavog^em bæj-
arfélag.
Höfundur er fyrrverandi
formaður Heimdallar íReykjavík
ognúverandi varaformaður
Landsmálafélagsins Fram í
Ilafnarfirði.
Sem betur fer er Kópavogur ekki
Guðmundur Oddsson og Guðmundur
Oddsson ekki Kópavogur þó að
stjórnarhættirnir séu að mestu hans
og samstarfsmanna í vinstri flokk-
unum. Það verða forystumanni Al-
þýðuflokksins í Kópavogi eflaust
mikil vonbrigði þegar hann uppgötv-
ar að hann er ekki ásjóna heils
bæjarfélags og það sé betur sett án
stjórnarhátta hans og annarra fé-
lagshyggjumanna í Kópavogi.
Oddviti Alþýðuflokksins hér í bæ
ætti að gera sér grein fyrir því að
rógur og níðskrif um pólitíska and-
stæðinga sína tilheyra fortíðinni.
Það er kominn tími til að Guðmund-
ur Oddsson helli Hriflublekinu úr
penna sínum og snúi sér að málefn-
um Kópavogs og þeirri gagnrýni sem
stjórnartíð vinstrimanna hefur orðið
fyrir, bæði frá sjálfstæðismönnum
og vinstri mönnum hér í bæ.
Tími til kominn
Nú þegar rúmur einn og hálfur
mánuður er til kosninga vakna
margar áleitar spurningar. Er það
eitthvert lögmál að ýmis þjónusta
svo sem strætisvagnar Kópavogs sé
dýrari í rekstri hér í bæ en annars
staðar t.d. í Reykjavík? Af hveiju
eru margir elstu íbúar bæjarins látn-
ir búa við þá svívirðu sem felst í
ókláruðum götum og óvistlegu um-
hverfi við hús og lóðir þeirra? Er
það ekki óeðlilegt að íjármagns-
kostnaður sé þriðji stærsti útgjalda-
liður bæjarsjóðs? Er ekki eðlilegra
að nota peningana til skynsamlegri
hluta, s.s til uppbyggingar dagheim-
ila, betri aðstöðu í skólum og öflugri
öldrunarþjónustu?
Vonandi fá bæjarbúar svör við
þessum spurningum en ekki texta í
formi svívirðinga um menn annarra
flokka í Alþýðublaði Kópavogs.
Skuld vinstrimanna er ekki einungis
í krónum talin heldur líka í formi
svara við þeim fjölmörgu spurning-
um sem Kópavogsbúar spyija um
rekstur bæjarins.
Guðmundur Oddsson, það er tími
til kominn að þú byijir að borga!
Höfundur er einn af
frambjóðendum
Sjálfstæðisflokksms í
bæjarstjórnarkosningunum í
Kópavogi.
O g sagan endurtekur sig
eins og rúpan við staurinn en hvorki
hefur gengið né rekið í þessum sam-
einingarmálum þeirra.
Tómstundaiðja
forsætisráðherra
Og nú eru kosningar framundan
eftir harðan pólitískan vetur fyrir
vinstrimenn. Gífurlegur efnahags-
vandi hefur steðjað að þjóðarbúinu
og honum hafa félagshyggjumenn-
irnir mætt á mjög sósíalískan hátt,
þ.e. að ofskatta alþýðu og fyrirtæki
landsins í stað þess að stuðla að
aðhaldi og sparnaði ríkisins. Þvert á
móti höfum við orðið vitni að
pólitískum vinstri sirkusi þar sem
virðisaukaskattur er lagður á náms-
bækur og lífsnauðsynlegan björgun-
arbúnað sjómanna en ekki á uppá-
halds tómstundaiðju forsætisráð-
herrans, laxveiðar. Sjóðasukkið og
smíð umhverfismálaráðuneytisins
fyrir traustari þingmeirihluta félags-
hyggjufimmfætlunnar hefur grafið
undan trú fólks á stjórnmálum,
stjórnmálamönnum og stjórnkerfi
landsins.
Eftir að vinstrimenn á íslandi
gerðu sér grein fyrir því hvílíkt skip-
brot stefna þeirra hafði beðið, var
sameiningartalið tekið upp aftur og
nú var keyrt á rauðu ljósi. Formenn
Alþýðuflokksins og Alþýðubanda-
lagsins voru vitanlega sektaðir af
sínum eigin flokksmönnum og logar
nú allt í illdeilum í flokkum þeirra,
þá sér í lagi í Alþýðubandalaginu.
En eins og venjulega hefur hræðslan
við gífurlegt fylgistap rekið vinstri
hjörðina í eina sæng á nokkrum stöð-
um á landinu. Nýr vettvangur í
Reykjavík og sameiginlegt framboð
A-flokkanna í Garðabæ og Seltjam-
amesi eru dæmi um þetta.
Tólf ára trúlofun
1 Kópavogi er ekkert sameiningar-
tal að heyra. Maður héldi nú að eft-
ir tólf ára trúlofun Alþýðuflokksins
og Alþýðubandalagsins í Kópavogi
væri komið að pólitískri giftingu
flokkanna svo að kjósendur gætu
kosið félagshyggjuna holdi klædda
í formi Guðmundar Oddssonar og
Valþórs Hlöðverssonar.
Vinstri menn í Kópavogi hafa nú
setið hátt í heilt Brésnef-kjörtímabil
með dyggum stuðningi framsóknar-
manna og safnað skuldum eins og
skrattinn sálum í neðra. Eftir hrun
sósíalismans nú víða um heim er
kokhreysti þeirra aðdáunarverð því
þykir þeim Valþóri og Guðmundi
þrettán hundruð milljónir lítil upp-
hæð að skulda. Guðmundur Oddsson
segir hreykinn í grein um daginn
að skuldirnar séu svo litlar að hægt
væri að greiða þær alveg niður ef
allar framkvæmdir væru stöðvaðar
í eitt ár í Kópavogi. Ef til vill er
þetta lítill tími í huga Guðmundar
Oddssonar og ef til vill finnst honum
svona málflutningur sniðugur, en
eins og við vitum og þekkjum frá
Rúmeníu eru skuldir ekki greiddar
niður nema einhver líði fyrir það.
Er það kannski ætlun Guðmundar
Oddssonar að fórna félagslegri upp-
byggingu í bænum til þess að greiða
skuldir sem hann ásamt fleirum hef-
ur stofnað til?
Árás og óhróður
Ekki ætla ég forystumanni Al-
þýðuflokksins í Kópavogi svo illt
verk að stöðva framkvæmdir í bæn-
um í eitt ár enda tel ég texta hans
settan fram í reiðikasti augnabliks-
ins eins og svívirðingar hans í garð
nýkjörinnar forystu Sjálfstæðis-
flokksins í Kópavogi. Reiðiskrif Guð-
mundar Oddssonar lýsa kannski
pólitískri persónu hans best. Guð-
mundur Oddsson lítur á sig sem
verndara Kópavogs gegn frjáls-
hyggjuliðinu sem helst vilji troða
þeim sem minnst mega sín um tær
og þegar hann er gagnrýndur fyrir
stjórnarhætti sína, túlkar hann það
sem árás og óhróður um sextán
þúsund manna bæjarfélag. Er það
kannski þess vegna sem margir sam-
starfsmenn í flokki hans eru hættir
í pólitík?
Sannleikurinn er nefnilega sá að
fleiri en íhaldið og fijálshyggjuliðið
hafa gagnrýnt hann og stjórnar-
hætti vinstri meirihlutans, s.s. marg-
ir fyrrverandi bæjarfulltrúar vinstri
IW...W.KCT .nvifcn,