Morgunblaðið - 24.04.1990, Qupperneq 48

ÞRIÐJUDAGUR 24. APRÍL 1990 VERÐ í LAUSASÖLU 90 KR.
Eldsneyt-
jsskortur
hamlaði
sjúkraflugi
Landhelgisgæslunni barst í
gær beiðni um að sækja veikan
mann á bæ í Langadal í IsaQarð-
ardjúpi og héit þyrla Landhelg-
isgæslunnar, Sif, af stað frá
Reykjavík upp úr kl. 19. Þyrlan
lenti á ísaflarðarflugvelli þar
sem ætlunin var að taka elds-
neyti en þegar til kom var ekk-
^'rt eldsneyti þar að hafa.
Þyrlunni var þá snúið til Rifs
þar sem tekið var eldsneyti en þá
var birtu tekið að bregða og ekki
talið ráðlegt að leggja í sjúkraflug-
ið að svo búnu. Ákváðu flugmenn-
irnir að snúa aftur til Reykjavíkur
og var ráðgert að þyrlan héldi af
stað í dagrenningu til að sækja
sjúklinginn.
Steftit að laga-
setningu um
áburðarverð
í Öskjuhlíð á Degijarðar
Morgunblaðið/Einar Falur
í tiiefni Dags jarðar á sunnudag safnaðist mannfjöldi saman við útsýn-
ishúsið Perluna í Öskjuhlíð. Þaðan var gengið um útivistarsvæðið í
fylgd með nýútskrifuðum nemum úr Garðyrkjuskóla ríkisins sem
fræddu göngumenn um gróður hlíðarinnar sem senn vaknar af vetr-
ardvala. Að göngu lokinni þáðu þátttakendur grillaðar pylsur og marg-
ir notuðu tækifærið til að litast um í útsýnishúsinu og skoða borgina
frá nýjum sjónarhóli.
Sjá umfjöllun um Dag jarðar í miðopnu.
Haflax hf. höfðar mál gegn Áburðarverksmiðjunni:
Mengun frá verksmiðj-
unni kennt um fískdauða
Áburðarverksmiðjan hafiiar kröfimni og vísar til rannsóknar Vinnueftirlits
STEINGRÍMUR J. Sigfússon
landbúnaðarráðherra hefúr
lagt til að áburðarverð á þessu
ári verði ákvarðað með laga-
setningu, en stjórn Áburðar-
verksmiðju ríkisins ítrekaði í
gær fyrri afstöðu sína um að
hækka áburðarverð um 18%.
Að sögn Steingríms er líklegt
frumvarp um þetta verði lagt
fram á Alþingi í dag.
Landbúnaðarráðherra átti fund
með stjóm Áburðarverksmiðjunn-
ar í gær um þá ákvörðun stjórnar-
innar að hækka áburðarverðið um
18% í stað 12%, eins og ríkisstjórn-
in hafði gefíð bændum fyrirheit
um í tengslum við gerð kjarasamn-
inga í vetur, en afstaða stjómar
fyrirtækisins var óbreytt að lokn-
um fundinum með ráðherra.
HAFLAX hf., sem elur lax í kvíum
í Eiðisvík, milli Viðeyjar og Geld-
inganess skammt undan Gufúnesi,
hefúr stefnt Áburðarverksmiðj-
unni í Gufunesi fyrir bæjarþing
Reykjavíkur og krafist um 20
milljóna króna bóta þar sem amm-
oníaksmengun frá verksmiðjunni
hafí valdið því að um 20 tonn af
fiski, aðallega seiðum, drápust í
kvíum fyrirtækisins í júlímánuði
1988.
Lögmaður Haflax, Skarphéðinn
Þórisson hrl., vildi ekki tjá sig um
málið, en staðfesti að mál hefði ver-
ið höfðað og þingfest í bæjarþingi
þann 10. þessa mánaðar. Hákon
Bjömsson, framkvæmdastjóri
Áburðarverksmiðju ríkisins, hafnar
kröfum Haflax og segir ekkert hafa
komið fram sem bendi til að mengun
frá verksmiðjunni hafi drepið fiskinn.
Krafa Haflax er byggð á því að
ammoníak hafi lekið eða verið hleypt
í umhverfið frá Áburðarverksmiðj-
unni á þessum tíma og borist með
hafstraumum í kvíarnar. Við rann-
sóknir á dauða fískinum fannst amm-
oníak í honum, meira en í físki sem
rannsakaður var til samanburðar.
Sama dag og starfsmenn Haflax
urðu varir við að fískur væri að drep-
ast í keijunum fundu þeir stækan
ammoníakfnyk. Engin önnur skýring
hefur fundist á því hvað drap fiskinn.
Að sögn Hákonar Björnssonar,
framkvæmdastjóra Áburðarverk-
smiðjunnar, hafnar verksmiðjan
kröfum Haflax enda hafi rannsókn
sem Vinnueftirlit ríkisins stóð fyrir
á þessu atviki ekki leitt í ljós að
mengun frá verksmiðjunni eigi sök
að máli. Hákon Björnsson segir að
fyrir liggi að ammoníak myndist í
hræjum fiska skömmu eftir að þeir
drepist og því sé það alls ength sönn-
un þess að ammoníaksmengi’H hafí
í þessu tilfelli valdið fiskdauðanum.
Hann sagði að eftir atvikið hefðu
báðir aðilar málsins farið þess á leit
við Vinnueftirlit ríkisins að það rann-
sakaði málið. Sú rannsókn hefði ekk-
ert leitt í Ijós sem réttlæti kröfugerð
á hendur verksmiðjunni.
Þingflokkur Alþýðuflokksins:
Leigiigjald komi fyrir að-
gang að fiskistofnunum
ÞINGFLOKKUR Alþýðuflokksins samþykkti í gær bókun þar sem
segir að æskilegt hefði verið að taka nú ákvörðun um að taka upp
í áfongum fram til aldamóta leigugjald fyrir afnot veiðiheimilda og
feta þannig inn í fyrirkomulag, sem væri í eðlilegustu samræmi við
grundvallaryfirlýsingu 1. greinar frumvarps til laga um stjórnun
fískveiða, að nytjastofnar á Islandsmiðum séu sameign íslensku þjóð-
Þá bendir þingflokkurinn á að
nauðsyn beri til þess að ijúfa
tengslin milli skipaogveiðiheimilda
til þess að unnt verði að taka tillit
til byggðasjónarmiða og ná fram
aukinni hagkvæmni í útgerð.
„Þetta er innlegg í umræðuna, en
alls ekki neinir úrslitakostir," sagði
Eiður Guðnason, formaður þing-
flokksins, í samtali við Morgun-
blaðið í gærkvöldi.
I bókun þingflokks Alþýðu-
flokksins er bent á að hætt sé við
mótsögn milli þess ákvæðis 1.
greinar frumvarps til laga um
stjórn fískveiða, þar sem segir að
nytjastofnar á íslandsmiðum séu
sameign íslensku þjóðarinnar, og
þeirrar framkvæmdar sem 7. grein
frumvarpsins og ákvæði til bráða-
birgða gera ráð fyrir að höfð séu
við úthlutun veiðiheimilda. Telur
þingflokkurinn að besta leiðin til
að leysa þennan vanda sé að leigu-
gjald komi fyrir aðgang að hinni
sameiginlegu auðlind.
í bókuninni segir að þingflokkur-
inn geti fallist á þá málamiðlun að
að byggja lausn málsins á frum-
varpi til laga um úreldingarsjóð
fískiskipa sem er til meðferðar í
sjávarútvegsnefnd efri deildár.
Hlutverk sjóðsins verði víkkað og
hann verði kallaður Aflasjóður, og
þær aflaheimildir sem sjóðurinn
eignast selji hann á leigu til hæst-
bjóðanda eða beiti til byggðajöfn-
unar. Auk þeirra veiðiheimilda sem
Aflasjóður eignist við kaup á skip-
um til úreldingar fái sjóðurinn til
ráðstöfunar 10% af úthlutuðum
veiðiheimildum fyrsta fiskveiðiárið
samkvæmt lögunum. Komi þetta
að nokkru til móts við þau sjónar-
mið þingflokksins að leigugjald
verði tekið fyrir afnot veiðiheim-
ilda, og auðveldi einnig að bregð-
ast við staðbundnum byggðavanda-
málum, sem upp kunni að koma
vegna sölu fiskiskipa frá sjávarút-
vegsbyggðum.