Morgunblaðið - 24.07.1990, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JÚLÍ 1990

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstraeti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Orð skulu standa
Lög um tímabundið 3%
[síðar 5%] jöfnunargjald á
iðnaðarvörur voru samþykkt
árið 1978. Gjaldið var lagt á
innfluttar iðnaðarvörur af
sömu tegundum og framleidd-
ar voru í landinu. Yfirlýstur
tilgangur var að vega á móti
hérlendum söluskatti, sem var
hluti innlends framleiðslu-
kostnaðar. Gjaldið átti síðan
að nýta til að efla innlenda
iðnjjróun.
I greinargerð með frumvarpi
að lögum um jöfnunargjaldið
var því slegið föstu að það
væri tímabundin ráðstöfun.
Þar sagði skýrt og skorinyrt
að „við upptöku virðisauka-
skatts félli gjaldið niður, vegna
þess að uppsöfnunaráhrifum
væri þar með eytt“.
í bréfi forsætisráðherra dag-
settu 30. apríl 1989 til aðila
vinnumarkaðarins, sem skrifað
var í tengslum við þjóðarsátt
og kjarasamninga, sagði orð-
rétt:
„Jöfnunargjald af innflutt-
um vörum verður hækkað
tímabundið úr 3% í 5% og fell-
ur niður þegar virðisaukaskatt-
ur kemur til framkvæmda."
Við afgreiðslu fjárlaga 1990
kom í ljós að ríkisstjórnin ætl-
aði sér ekki að standa við þetta
endurtekna fyrirheit. Friðrik
Sophusson alþingismaður segir
í grein hér í blaðinu:
„í fjárlögunum er gert ráð
fyrir að gjaldið verði innheimt
til 1. júlí óbreytt. Þannig sveik
ríkisstjómin loforð, sem hún
gaf fyrir rúmu ári, þegar kjara-
samningar voru undirritaðir.
Til viðbótar þessu hafði virðis-
aukaskattshlutfallið verið
ákveðið með tilliti til tekjumiss-
is ríkissjóðs vegna niðurfelling-
ar jöfnunargjaldsins, sem ekki
varð af vegna þess að ríkis-
stjórnin stóð ekki við orð sín.“
Ásmundur Stefánsson for-
seti Alþýðusambands íslands
segir í viðtali við Morgunblaðið
sl. föstudag:
„Með þeim ákvörðunum,
sem nú hafa verið teknar, eru
tekjur ríkissjóðs af jöfnunar-
gjaldi á innfluttar iðnaðarvörur
auknar um 500 m. kr. [umfram
fjárlagaáætlun]. Fjármála-
ráðuneytið metur kostnað
vegna aðgerðanna [verðlag-
þróun/ rauð strik] á 350 m.kr.
Samkvæmt þeim útreikningum
hagnast ríkissjóður þannig um
150 m.kr. þegar allt er talið.“
Forseti ASI hnýtir því og við,
að áætlaður kostnaður ríkis-
sjóðs af endurgreiðslu virðis-
aukaskatts af viðhaldi íbúðar-
húsnæðis sé ofmetinn, þann
veg, að nettóhagnaður ríkis-
sjóðs vegna meintrar „niður-
greiðslu“ á verðlagi nemi trú-
lega nær 250 m.kr.
í gildandi fjárlögum er ekki
gert ráð fyrir að ríkið greiði
uppsafnaðan söluskatt vegna
framleiðslu 1989. Hins vegar
var 390 m.kr. fjárveiting í auk-
afjárlögum. Þar af gengu 100
m.kr. til iðnaðarins. Iðnaðar-
ráðherra sagði þar um á árs-
þingi Félags íslenzkra iðnrek-
enda 15. marz sl.:
„Því er hins vegar ekki að
neita að sú fjárhæð, sem
ákveðin var með fjáraukalög-
um á síðasta ári til að endur-
greiða uppsafnaðan söluskatt
í iðnaði vegna framleiðslu á
árinu 1989, hrekkur ekki til.
Samkvæmt áætlun gæti fjár-
vöntun numið allt að 170
m.kr....
Það er í fullu samræmi við
lögin um jöfnunargjaldið, sem
enn eru í gildi, að ákveða að
hluta af tekjum af því skuli
varið í þágu iðnaðarins. Ég
hefi undirbúið um þetta tillögu
sem ég mun leggja fram í ríkis-
stjórn á morgun .. .“
Friðrik Sophusson auglýsir
eftir þessari „á morgun" tillögu
iðnaðarráðherra í grein hér í
blaðinu, fjórum mánuðum
síðar. Þingmaðurinn birtir og
töflu frá hagdeild fjármála-
ráðuneytisins, sem sýnir, að á
árinu 1988 voru 225,2 m.kr.
af 513,4 m.kr. innheimtu á
jöfnunargjaldi endurgreitt til
iðnaðarins og 337,2 m.kr. af
833.5 m.kr. innheimtu 1989.
Ríkissjóður hélt eftir bróður-
partinum af jöfnunargjaldinu.
Ríkisstjórnin hefur ekki
staðið við fyrirheit sem hún
gaf, m.a. við gerð kjarasamn-
inga, um niðurfellingu jöfnun-
argjalds þegar virðisauka-
skattur leysti söluskatt af
hólmi. Fyrirheit um að nýta
gjaldið til að efla iðnþróun í
landinu hafa og hvergi nærri
verið fullefnd. Forseti ASÍ læt-
ur að því liggja að „fórnir“
ríkisstjórnarinnar til að sporna
gegn verðhækkunum feli í sér
allt að 250 m.kr. tekjuauka
ríkissjóðs í verðþyngjandi jöfn-
unargjaldi, umfram útgjöld
hans vegna endurgreiðslu á
virðisaukaskatti. Sú megin-
regla að orð skuli standa í sam-
skiptum manna hefur greini-
lega sínar undantekningar í
herbúðum ríkisstjórnarinnar.
Reuter
Björgunarstarfá Filippseyjum
Björgunarstarf stendurenn áFilippseyjumeftirjarð- i hafi misst heimili sín. Hér sést þegar kaþólskar
skjálftann 16. júlí síðastliðinn sem varð rúmlega nunnur bíða þess að verða fluttar á brott frá Bagu-
1.000 manns að bana. Talið er að 88.000 manns | io til höfuðborgarinnar Manila.
GATT-viðræðurnar hafiiar;
Vilja aukið frelsi í viðskipt-
um með landbúnaðarvörur
Genf. Reuter, Daily Telegraph.
SAMNINGAMENN 105 ríkja GATT-viðræðnanna um alþjóðavið-
skipti og tollamál lýstu í gær vilja til þess á fyrsta fimdi sínum í Genf
að samið yrði um endurbætur á milliríkjaviðskiptum með landbúnað-
arfiirðir. í lok ágúst heíjast viðræður um raunhæfar aðgerðir og
hefúr þegar náðst samkomulag um að undanskilja engar landbúnað-
arvörur. Fyrir 1. október er hverju þátttökuríki ætlað að skila
skýrslu um allar aðgerðir sem það beitir til að verja eigin landbúnað-
arframleiðslu fyrir samkeppni. Island er aðili að GATT-viðræðunum.
Árangur í landbúnaðarmálunum
er talinn skilyrði þess að Uruguay-
viðræðunum um alþjóðaviðskipti,
sem hófust fyrir fjórum árum á
vegum GATT, verði lokið með sam-
komuiagi í Brussel í desember eins
IRÍIPE AN
Reuter
Tveir af samningamönnum Evrópubandalagsins stinga saman nefjum
áður en ftindur GATT í Genf hófst í gær.
Suður-Kórea:
Stj órnarandstöðu-
þingmenn segja af sér
Seoul. Reuter.
ÞINGMENN stjórnarandstöðunnar í Suður-Kóreu hafa allir sagt
af sér, 80 að tölu. Þeir kreQast þess að efht verði til kosninga.
Talsmenn ríkisstjórnar landsins, sem er niðursokkin í samningavið-
ræður við stjórnvöld í Norður-Kóreu, segja að mótmælin verði
höfð að engu.
Afsagnir þingmannanna voru
ákveðnar eftir að stjórnarflokkur
Rohs Tae-woos forseta þvingaði
umdeild lagafrumvörp í gegnum
þingið þrátt fyrir hávær mótmæli
fyrr í mánuðinum og voru há-
punktur margra vikna ringulreiðar
sem ríkt hefur á þinginu og sem
braust út í handalögmálum þing-
manna í eitt skipti.
Talsmaður stjórnarflokksins,
fijálslyndra demókrata, sagði að
afsagnimar yrðu ekki teknar til
greina og virtist ríkisstjórnin hafa
mun meiri áhyggjur af þróun
mála við landamærin að Norður-
Kóreu en afsögnunum, en óvíða
ríkir meiri spenna á landamærum
en þar.
ogfyrirhugað er. Talsmenn 14 ríkja
sem eiga mikið undir útflutningi
landbúnaðarvara, CAIRNS-hóps-
ins, ásamt fulltrúum Evrópubanda-
lagsins (EB) og Bandaríkjanna,
samþykktu að hefja raunhæfar við-
ræður um alþjóðleg landbúnaðar-
viðskipti á fundi landbúnaðarnefnd-
ar Uruguay-viðræðnanna dagana
27. - 29. ágúst nk.
Þótt talsmenn GATT telji að þeg-
ar hafi mikið áunnist á Genfarfund-
inum er ljóst að enn ber mikið í
milli. Einn af fulltrúum Bandaríkja-
manna, Julius Katz, lagði áherslu
á nauðsyn þess að fella niður út-
flutningsbætur; þær ættu mestan
þátt í að brengla eðlileg milliríkja-
viðskipti með landbúnaðarvörur.
Talmenn EB svara því til að banda-
lagið muni ekki sætta sig við að
ein af mörgum verndaraðferðum,
útflutningsbætur, hljóti fremur
meðhöndlun en aðrar s.s. styrkir,
niðurgreiðslur og sérstakir tollar.
Bandaríkjamenn styrkja Iandbúnað
sinn með háum framleiðslugreiðsl-
um til bænda. Japanar koma með
ýmsum aðferðum í veg fyrir inn-
flutning á landbúnaðarfurðum,
banna t.d. allan innflutning
hrísgrjóna. EB notar allar tegundir
vemdaraðgerða en hefur tekist að
minnka offramleiðslubirgðir á borð
við smjörfjöll með því að varpa þeim
niðurgreiddum á heimsmarkað, oft
til gífurlegrar óþurftar fyrir inn-
lenda matvælaframleiðslu í löndum
þriðja heimsins. Ekkert stórveld-
anna getur hreykt sér af því að
framfylgja fijálsri markaðsstefnu í
viðskiptum með landbúnaðarvörur.
Vemdaraðgerðir taka oft á sig
kynlegar myndir og reglugerðir EB
eru oft misnotaðar. A síðasta ári
voru eftirlitsmenn bandalagsins á
ferð í höfninni í Hamborg. Þar
horfðu þeir furðu lostnir á er korn-
farmi úr frönsku skipi var dælt úr
afturlest í korngeymi á hafnargarð-
inum en þaðan var því síðan dælt
rakleiðis í framlest skipsins. Með
þessu varð kornið útflutningvara
og þess vegna gat heildsalinn í
Frakklandi fengið hærri bætur frá
bandalaginu en ella þegar hann tók
aftur við franska korninu sínu.
Staðfest var á skýrslum að það var
innflutt, kom frá V-Þýskalandi.
Samkvæmt skýrslum framleiða
20% bænda í bandalaginu um 80%
allra afurða sem neytt er í því og
eru því ýmsar bætur grundvöllur
starfans hjá flestum.