Morgunblaðið - 24.07.1990, Qupperneq 34

Morgunblaðið - 24.07.1990, Qupperneq 34
34 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 24. JULI 1990 ALLT fyrirGLUGGANN úrval, gæöi, þjónusta Rimlagluggatjöld í yfir 20 litum. Sérsniöin fyrir hvern glugga eftir máli. Sendum í póstkröfu um land allt. Einkaumboð á íslandi Sími: 31870 - 688770. Tjarnargötu 12 - Keflavík - Sími: 92-12061. ELFA IVQRTICEl viftur í úrvali Loftviftur- baðherbergisviftur - eldhúsviftur - borðviftur - röraviftur - iðnaðarviftur Hagstætt verð. ________________i®ÉL_ Einar Farestveit&Co.hf. Borgartúni 28. Sími 622901. VZterkurog k-/ hagkvæmur auglýsingamiðill! Hvar eru allir kennaramir? eftirBjörgu Baldursdóttur Ár hvert útskrifast úr Kennarahá- skóla Islands fríður hópur ungs fólks. Flest þetta unga fólk hefur að öllum líkindum farið í Kennarahá- skólann með það fyrir augum að gerast kennarar a^ námi loknu, enda fá störf jafn gefandi og margbreyti- leg og kennarastarfið. En viti menn! Aðeins lítill hiuti hinna nýútskrifuðu kennara skilar sér í það starf sem þeir hafa mennt- að sig til. Hveiju er um að kenna? Treysta nýbakaðir kennarar sér ekki til að takast á við þá ábyrgð sem kennarastarfinu fylgir? Eru launin of lág? Er það kannski minni áhætta að setjast við tölvuskjá í banka eða á skrifstofu og ráða í rúnirnar á honum? SjálfsagJ. eru að verki marg- ir samverkandi þættir. En það verð- ur að teljast verulega dapurlegt og mikið áhyggjuefni að raunin sé sú að stór hópur þessa ágæta og vel menntaða fólks skuli ekki skila sér til starfa í sínu fagi. Beðið eftir kraftaverki Á hveiju vori bíðum við skólastjór- ar víðs vegar um landið þess að kraftaverkin fari senn að gerast og til okkar streymi umsóknir um kenn- arastöður _frá fólki sem til þess er menntað. í júnílok huggum við okk- ur við að fólk sé bara svona lengi að ákveða hvert það eigi að fara. Þegar júlí er liðinn og enn er óráðið í margar stöður, þá er farin önnur eða þriðja umferðin í að þjarma að þeim sem voru óákveðnir fyrr um sumarið, oftast með litlum árangri. Um mánaðamót ágúst-september er svo farið að leita að fólki í bænum sem hugsanlega gæti tekið að sér kennslu í þessari eða hinni grein- inni. Stundum ber það árangur, stundum ekki og þá verður að fella niður kennslu í seinni eða fleiri grein- um. Þegar upp er staðið er svo meirihluti kennara í mörgum skólum á landsbyggðinni réttindalaust fólk. Nú er það ekki ætlun mín að kasta rýrð á leiðbeinendur. Almennt vinna þeir störf sín með stakri prýði og margir með sérstökum ágætum enda oft og tíðum prýðilega menntað fólk. eftir Þórodd F. Þóroddsson í Morgunblaðinu 19. júlí siðastlið- inn, er grein eftir Ólaf Sigurgeirsson lögfræðing þar sem hann ræðir um jarðabætur við skála Ferðafélagsins við Hagavatn og á Hveravöllum. í greininni er því haldið fram að Náttúruverndarráð hafi bannað jarðabætur á Hveravöllum og að ráðið vinni gegn jarðabótum. Eins og segir í grein Ólafs er það eitt af hlutverkum Náttúruverndar- ráðs að koma í veg fyrir að landi sé spillt. Á þessu ári hefur ráðið unnið ötullega að þessu málefni, meðal annars með samráði við Land- græðslu ríkisins og Landssamband hestamanna, samvinnu við sjálf- boðaliðasamtök um náttúruvernd og með vinnuframlagi ísienskra og bre- skra sjálfboðaliða í þjóðgörðunum í Skaftafelli og Jökulsárgljúfrum. Ástand gróðurs á tjaldsvæðunum á hálendinu verður einnig sérstaklega kannað. Þá stóð ráðið fyrir útgáfu bæklings um akstur utan vega sem félagsskapur Ólafs, Landssamband íslenskra vélsleðamanna er aðili að, ásamt fleirum. Stytt útgáfa þessa bæklings er einnig gefín út á ensku og þýsku og afhent erlendum öku- mönnum er koma með Norrænu til landsins og á bílaleigum. Náttúruverndarráð telur fræðslu um bætta1 umgengni ferðamanna bestu Ieiðina til verndar landinu hvort sem það er á fjölsóttum ferða- En eins og í flestum starfsgreinum er þess krafist að þeir sem við kennslu starfa hafi tilskilin réttindi enda ekki nema sjálfsagt og eðlilegt í jafn vandasömu og ábyrgðarmiklu starfi. Hver er svo raunin? Eins og áður sagði er raunin sú, að stór hluti þeirra er fást við kennslu á landsbyggðinni, hefur ekki þau starfsréttindi sem krafist er. Það virðist vaxa mörgum menntuðum kennurum mjög í augum að sækja um kennslu annars staðar en á höf- uðborgarsvæðinu. Þrátt fyrir hin ýmsu gylliboð sveitarfélaganna, sem mörg hver bjóða upp á frítt eða ódýrt húsnæði, flutningsstyrk, barnagæslu og annað þess háttar virðist ekkert duga. Mörg sveitarfé- lög eru komin í algjörar ógöngur, eiga fátt eftir annað en að bjóða frítt fræði, rafmagn og síma. En hvað er það sem fælir fólk frá því að flytja út á land? Er það ótti við félagslega einangrun, innilokun, hræðsla við að búa í litlu samfélagi, menningarauðn, slæmt tíðarfar, eða jafnvel allt þetta? Égþori að fullyrða að andstaða fólks gegn því að flytja út á land er fyrst og fremst sprottin af fordómum og þekkingarleysi. Menn einblína á gallana sem eru þó örfáir miðað við þá kosti sem búseta á landsbyggðinni býður upp á, sem margir gera sér því miður ekki grein fyrir og hirða ekki um að kynna sér. Ég vil skora á þá, sem telja að ekki sé búandi annars staðar en á suðvesturhorninu, að kanna þá kosti sem búseta úti á landi hefur. Ég hætti mér ekki út í að fara að telja þá upp enda var ekki meiningin að þetta greinarkorn yrði framhalds- saga! Hvar liggur hundurinn grafinn? En er það e.t.v. eitthvað fleira en hinn suðvestlægi landsbyggðarótti sem veldur því að kennarar eru treg- ir til að sækja út á land? Á Kennara- háskólinn þarna einhveija sök? Það verður að teljast undarlegt, í landi þar sem helmingur grunnskóla er fámennir skólar með samkennslu, að sú stofnun sem menntar kennara skuli að mjög litlu eða engu leyti mannastöðum eða á fáförnum leið- uih. Nokkrir fjölsóttir staðir á há- lendi eru undir of miklu álagi og hefur Náttúruverndarráð bent á að nauðsynlegt sé að draga úr því. Það má gera m.a. með því að byggja upp aðstöðu til gistingar í jaðri hálendis- ins, þar sem gróður er sterkari og öll uppbygging auðveldari. Á Hveravöllum vat' lítið svæði friðlýst sem náttúruvætti árið 1975. í reglum sem um svæðið gilda segir meðal annars: „Mannvirkjagerð öll og jarðrask á svæðinu er háð leyfi Náttúruvernd- arráðs. Ferðafélagi íslands skal þó heimilt að hafa áfram skála en sam- ráð skal haft um staðsetningu, stærð og gerð mannvirkja:“ Ferðafélag íslands hefur haft gott samráð við náttúruverndarráð um mannvirkjagerð á Hveravöllum og er nýjasta dæmið þar flutningur á nýja skálanum og bygging vatnssal- ernis. Hins vegar láðist að hafa sam- ráð um þá hugmynd að flytja tún- þökur upp á Hveravelli í sumar og taldi ráðið eðlilegt að fá að skoða málið áður en af stað væri farið. Ferðafélaginu var á sínum tíma heimilað að sá í melinn og bera á við nýja skálann þar sem hann stóð áður. Einnig hefur verið borið lítil- lega á tjaldsvæðið. Ekki getur þetta kallast að standa gegn jarðabótum. Vinnuhópur er var á Hveravöllum í sumar setti kamar upp á 'U m háa malarhrúgu við hlið nýja skálans svo auðveldara væri að komast á hann að vetri. Staðsetning kamarsins Björg Baldursdóttir „Á hverju vori bíðum við skólastjórar víðs vegar um landið þess að kraftaverkin fari senn að gerast og til okkar streymi umsókn- ir um kennarastöður frá fólki sem til þess er menntað.“ sinna þeim þætti, þar sem sam- kennsla margra aldurshópa er oft mun vandasamari en þar sem aðeins einn aldurshópur er í bekk. En þó samkennsla geti verið vandasöm býður hún líka upp á marga skemmtilega möguleika, sé hún vel skipulögð. Það er því bráðnauðsyn- legt að KHÍ leggi aukna áherslu á þennan þátt, enda gæti það orðið til þess að kennarar gerðu sér betur grein fyrir þeim kostum og mögu- leikum sem fyrir hendi eru í fámenn- um skólum og þættu þeir fýsilegur vinnustaður. Umsóknir til Kennaraháskólans eru jafnan mun fleiri ár hvert en hægt er að taka inn í skólann. Ekki er mér kunnugt um hvernig valið þarna er hins vegar til mikilla lýta og dæmi um að skoða þurfi hlutina frá ýmsum sjónarhornum áður en framkvæmt er. Við staðsetningu mannvirkja þar, auk þess að taka tillit til þess hvernig þau nýtast, að huga að hvernig þau fara í landinu og finna bestu lausn fyrir alla sem hagsmuna eiga að gæta. Kamar þennan verður að mínu mati að færa þó svo að það kosti meiri snjmokstur fyrir þá sem ferðast að vetrinum. Á hálendinu hagar svo til að nokkrar perlur þess, sem eru frið- lýstar, eru einnig fjölsóttir ferða- mannastaðir. Þegar land er friðlýst er það gert í þeim tilgangi að reyna að hafa stjórn á því' sem þar fer frarfi. Bætt aðstaða fyrir ferðamenn hefur óhjákvæmilega í för með sér að hún dregur að sér ferðamenn. Þvi þarf að vega og meta í hveiju tilviki hvað á að gera. Á Hveravöllum eru tvö megin- verkefni sem takast þarf á við. í fysta lagi umferð um hverasvæðið og í öðru Iagi álag á gróður á tjald- svæðinu. Á hverasvæðinu verður trúlega að gera göngustíga, til dæm- is úr hraunhellum, en spuming er hvort ekki er einnig æskilegt að losna við umferð sauðfjár. Gróður á tjaldsvæðinu hefur einnig ekki verra af því að losna undna beitarálagi og er hér varpað fram þeirri hug- mynd að samkomulag verði gert við landeigendur um að girða af frið- lýsta svæðið. Það tel ég verðugri jarðarbætur en að setja niður tún- er úr hópi umsækjenda en ég tel að þeir sem eru búsettir á svæðum þar sem kennaraskortur er viðvarandi ættu að hafa algeran forgang. Það verða að teljast þó nokkrar líkur á að þeir skili sér aftur til sinnar heimabyggðar, þó ekki sé það gull- tryggt fremur en annað í heimi hér. Hver býður best? Að lokum langar mig að víkja fáeinum orðum að kapphlaupi sveit- arfélaganna í kennararáðningum. Líkjast kennaraauglýsingarnar oft uppboði þar sem sá hlýtur hnossið sem best býður. Það er í sjálfu sér ekkert undarlegt þó fólk sæki þang- að sem því eru boðin ýmis fríðindi. Það er aftur á móti mjög óeðlilegt að sveitarfélögin þurfi að punga út milljónum króna í kennaralaun því það er jú RÍKIÐ sem á að borga laun kennara. Að auki veldur það skiljanlega óánægju meðal heima- fólks sem starfar við kennslu að aðkomumenn skuli njóta ýmissa hlunninda fram yfir það. Eins og staðan er í dag, verður ríkisvaldið að horfast í augu við það að víða er ekki hægt að manna skólana úti á landi með eðlilegum hætti. Fræðslustjóri okkar Vestfirð- inga, Pétur Bjarnason, hefur bent á ýmsar leiðir sem færar væru til að laða að kennara. Má þar nefna lækk- un námslána, skattaafslátt og annað í þeim dúr til handa þeim er réðu sig til kennslu í þeim fræðsluum- dæmum þar sem hlutfall réttinda- kennara og leiðbeinenda er óhag- stæðast. Það er hlutverk og skylda ríkisins að sjá til þess að öll lands- ins börn hljóti þá menntun sem lög- boðin er. Það hlýtur því að vera skylda ríkisins að gera þær ráðstaf- anir sem þarf til að svo megi verða. Ráðamenn mennta- og fjármála í landinu verða að gera sér ljóst að núverandi ástand er algerlega óvið- unandi. Það, hvort kennarar fást til starfa, má ekki vera undir velvilja sveitarstjórnarmanna eða fjárhags- legu bolmagni sveitarfélaga komið. Slíkt skapar aðstöðumun, sem er forkastanlegur þar sem ailir eiga að hafa jafnan rétt. Höfundur er skólastjóri Grunnskólans á ísafírði. Þóroddur F. Þóroddsson „Náttúruverndarráð telur fræðslu um bætta umgengni ferðamanna bestu leiðina til verndar landinu hvort sem það er á fjölsóttum ferða- mannastöðum eða á fá- förnum Ieiðum.“ þökur við skálann til augnayndis. Þá tel ég að ferðamenn sem vilja tjalda á Hveravöllum eigi að hafa þau forréttindi að fá að sofa á því undirlagi sem öræfin bjóða upp á, en við verðum að sjálfsögðu að fylgj- ast með þvi að landið bíði ekki varan- legan skaða af því. Höfundur er framkvæmdnstjóri Náttúruverndarráðs. Jarðabætur á ferða- mannastöðum á hálendi

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.