Morgunblaðið - 11.08.1990, Page 13

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 1990
13
Ljósmynd/Philip Fein
Nokkrir gesta Sigríðar samankomnir á heimili hennar. Þeir eru, talið frá vinstrij eftir því sem næst
hefur verið komist: Kristín H. Halldórsdóttir, Ragna Kröyer, Haraldur Kröyer, Olafur Thorarensen,
Thor Ó. Thors, Þórarinn Reykdal, Jóhann Eyfells, Kristjana Eggertsdóttir, Bragi Freymóðsson, Björn
Thors, Sigríður Valgeirsdóttir og Bjarni Jónsson. Sigríður stendur fyrir framan arininn, en á arinhill-
unni eru myndir af Benóný syni hennar og Fay dóttur hennar, sínu hvorum megin við klukkuna. Mynd-
in mun vera tekin 1944.
„Móðir Islend-
í Berkeley
inga“
eftir Torfa Ólafsson
í kirkjugarði vestan hafg^ nánar
tiltekið í Berkeley í Kaliforníu, eru
geymdar jarðneskar leifar íslenskr-
ar kónu sem fluttist til Banda-
ríkjanna á þriðja tug þessarar ald-
ar, bjó þar mikinn hluta ævi sinnar
og varð sérstaklega minnisstæð
íslenskum námsmönnum og öðrum
Islendingum sem þar dvöldust á
stríðsárunum síðari og eftir það.
Kona þessi hét Sigríður Benónýs,
dóttir Benónýs Benónýssonar kaup-
manns og Olafar Þorsteinsdóttur,
fyrri konu hans, systur séra Bjarna
Þorsteinssonar þjóðlagasafnara og
Halldórs í Háteigi. Benóný átti og
rak Verslun Benónýs sem um all-
langt skeið var í húsi Helga Magn-
ússonar við Hafnarstræti í
Reykjavík, en síðar í litlu húsi við
Tryggvagötu.
Benóný var í föðurætt kominn
af frönskum sjómanni sem varð
skipreika hér við land og náði ástum
ömmu hans, sem þá var ung og
ógefin. Fór sjómaðurinn síðar til
heimkynna sinna í Frakklandi og
er þar með úr sögunni, en í þessari
ætt, eins og ýmsum öðrum hérlend-
is, má enn greina hið framandlega,
franska yfirbragð á húð og háralit,
auk örlyndis í skapgerð. Hafa ýms-
ir bent á það með réttu að íslending-
um hafi verið fengur að nokkurri
blóðblöndun við aðrar þjóðir, hún
hafi orðið þjóðinni til góðs og kom-
ið í veg fyrir úrkynjun vegna of
náins skyldleika.
Dætur Benónýs og Ólafar voru:
Sigríður, Fanny, Hjö'rdís og Hall-
dóra, en syni eignaðist Benóný
enga.
Olöf andaðist eftir allmargra ára
hjónaband og kvæntist Benóný
síðar Halldóru Jakobsdóttur frá
Hraunsholti, nálægt Hafnarfirði,
var hún 33 árum yngri en hann.
Þrátt fyrir þann aldursmun var
hjónaband þeirra hið ástríkasta og
eignuðust þau tvær dætur: Ólöfu
Helgu og Hjördísi Halldóru.
En víkjum aftur að Sigríði Ben-
ónýs, tilefni þessa greinarkorns.
Hún fæddist 1. júlí 1889 í
Reykjavík og ólst upp hjá foreldrum
sínum. Þegar hún var gjafvaxta
giftist hún dönskum manni, Vilhelm
Jacobsen að nafni. Eignuðust þau
soninn Benóný en hjónaband þeirra
brast 1922. Fluttist Sigríður með
Benóný til Skotlands og gekk þá
með annað barn þeirra, dóttur sem
fæddist þar í landi 3. febrúar 1922
og var skírð Fanny. Var hún ávallt
kölluð Fay sem var að sjálfsögðu
dregið af nafninu Fanny.
Sigríður ílentist þó ekki til lengd-
ar í Skotlandi heldur fluttist til
Kaliforníu í atvinnuleit og hafði
með sér Benóný son sinn, þá sjö
ára gamlan, en skildi dótturina litlu
eftir hjá skyldfólki sínu í Skotlandi
þar sem hún treysti sér ekki til
þess, vegna fátæktar, að taka bæði
börnin með sér út í óvissuna. Hugð-
ist hún taka Fay til sín þegan hún
hefði komið uridir sig fótunum í
Bandaríkjunum.
Sigríður fékk það starf að gera
við föt og breyta þeim fyrir verslun
í Berkeley í Kaliforníu og gegndi
hún því alla starfsævi sína.
Fay ólst upp í Skotlandi en flutt-
ist til móður sinnar 1939, þá 17
ára gömul. Hún var mikil fríðleiks-
stúlka og giftist 4. ágúst 1945
Charles Kauzer, sem fæddist 28.
desember 1923 í Kansas og var
sonur þýskfa innflytjenda. Þau
eignuðust þijá syni, alla hina mann-
vænlegustu, og hafa þeir reynst
nýtir borgarar í landi sínu. Sonasyn-
ir þeirra Fay og Charles eru nú fjór-
ir en dætur engar.
Benóný, sonur Sigríðar, kvæntist
amerískri konu 1939 og eignuðust
þau tvær dætur. Kona hans dó
1985 og kvæntist hann að nýju, en
eignaðist ekki fleiri börn. Hann dó
1987.
En það sem gerir minningu
Sigríðar Benónýs svo merka að mér
Þessi mynd var tekin þegar Sigríður Benónýs var sæmd riddara-
krossi Fálkaorðunnar. A myndinni eru, talið frá vinstri: Ingi Þórðar-
son, Margrét Eymundsson, Sigríður Benónys, Jóhann Hannesson og
séra Steingrímur Octavius Thorláksson, ræðismaður íslands í San
Francisco.
Charles Kauzer og eiginkona hans, Fay (Fanny), dóttir
Sigríðar Benónýs.
finnst hún ekki mega falla í
gleymsku er hið frábæra starf sem
hún innti af hendi fyrir íslenska
námsmenn og aðra landa í Berke-
ley.
Heimili hennar stóð þeim alltaf
ppið og hún gerði jafnvel boð eftir
íslendingum sem hún frétti af, en
höfðu ekki ennþá haft samband við
hana, til þess að bjóða þeim heim
og búa þeim sannkallað félagsheim-
ili í hýbýlum sínum. Komst tala
gestanna yfir 30 þegar flest var.
Hún giftist ekki aftur og varð aldr-
ei efnuð kona, en svo vel reyndist
hún hinum íslensku gestum sínum
að hún var kölluð „móðir íslend-
inga“ í Berkeley. Fyrir hið frábæra
starf sitt í þágu landa sinna var
hún sæmd riddarakrossi Fálkaorð-
unnar kringum 1949, og var það
mál manna að hún væri betur að
henni komin én margir aðrir sem
þann heiður hlutu.
Sigríður kom aftur heim til ís-
lands og dvaldist hér um fjögurra
ára skeið. Þá hélt hún enn til Kali-
forníu, ætlaði að ganga frá málum
sínum þar og búa svo síðustu árin
heima á Islandi, en til þess entist
henni ekki aldur. Hún andaðist
1952 og var bálför hennar gerð í
Berkeley, þar sem duft hennar
hvílir nú.
Ástæðan til þess að ég set þessi
minningarorð á blað er sú að leið
mín lá til Kaliforníu sumarið 1989
með vinkonu minni, Olöfu Helgu,
hálfsystur Sigríðar, og gistum við
hjá Fay, dóttur Sigríðar, og Charles
Kauzer, eiginmanni hennar. Stund-
um á kvöldin þegar við sátum sam-
an og ræddum um daginn og veg-
inn fékk ég að heyra brot úr sög-
unni af þessari einstæðu konu sem
hélt með brostnar vonir burt af landi
sínu, haslaði sér völl í framandi
landi og tók landa sína þar sér í
barna stað. Ég þykist vita að í hug-
um þeirra, sem nutu gestrisni
Sigríðar og nú eru roskið fólk,
geymist enn minningar um glaðar
stundir og góðan félagsskap _ á
heimili hinnar frábæru „móður Is-
lendinga“ í Berkeley.
Þess má geta að lokum að Fay,
dóttir Sigríðar, og Charles, eigin-
maður hennar, sem oftsinnis hafa
komið hingað til lands, verða stödd
hér síðari hluta ágústmánaðar og
búa þá á Holtsgötu 21, hjá Ólöfu
H. Benónýs.

Kjörvari og Þekjukjörvari
— kjörin viðarvöm utanhúss
Þurfir þú að mála við utanhúss, hvort sem um er að ræða sumarhús, glugga eða
grindverk, þarftu fyrst að ákvcða hvers konar áferð þú óskar eftir. Sé ætlunin að halda
viðaráferðinni skalt þú nota Kjörvara sem er gegnsæ viðarvörn og til í ntismunandi
litum. Ein til þrjár umferðir nægja, allt eftir ástandi viðar.
Kjósir þú aftur á móti hálfhyljandi áferð, scm gefur viðnum lit án þess að viðarmynstrið
glatist, mælum við með Þekjukjör-
vara sem cinnig fæst í mörgum litum.
Tvær umferðir eru í flestum tilvikum
nóg. Sé viðurinn mjög gljúpur skal
grunna hann fyrst með þynntum glær-
um Kjörvara og mála síðan yfir með
Þekjukjörvara.
Næst þegar þú sérð fallega málað hús - kynntu þér þá hvaðan málningin er
. 111 Elvsta t r v-1 VI
Jmá/ningh/f
- það segir sig sjálft -