Morgunblaðið - 11.04.1991, Blaðsíða 56

MORGUNBLAÐIÐ 'FIMMTUD'AGUR'1T.' APRÍL' TU9T
Markús J. Eiríks-
son - Minning
Fæddur 14. júlí 1916
Dáinn 3. apríl 1991
Þegar ég heimsótti minn gamla
og góða vin, Markús Eiríksson, á
Borgarspítalann nokkru fyrir andlát
hans, virtist ljóst hvert stefndi og
með sjálfum mér vonaði ég að hans
dauðastríð drægist ekki mjög á
langinn. Heilsu hans hafði farið
hægfara versnandi um nokkuð
langan tíma.
Markús fæddist í Reykjavík þann
16. júlí 1916 og því 74 ára er hann
dó. Foreldrar hans voru þau Eiríkur
Þorsteinsson, skipasmiður, og Jó-
hanna Björnsdóttir og var hann einn
fjögurra systkina, ólst upp á Brunn-
stíg 10 hér í bæ. Hann lærði málara-
iðn en vann takmarkað við hana
þar sem hann veiktist af berklum
stuttu síðar.
Markús var tvígiftur. Fyrri kona
hans var Helga Eyjólfsdóttir, rak-
ara í Bankastræti, og eignuðust þau
eina dóttur, Þórunni Steliu. Hjóna-
band þeirra varaði aðeins í nokkur
ár og harmaði Markús konu sína
mikið. Stella, dóttir hans sem nú
býr í Kópavogi, eignaðist þrjú börn
og síðar komu tvö barnabörn sem
öll urðu augasteinar afa og lang-
afa. Hér er farið hratt yfir sögu
og vona ég að aðrir bæti betur um.
12. nóvember 1960 giftist Mark-
ús eftirlifandi konu sinni, Salóme
Maríasdóttur hjúkrunarkonu, og
voru samvistir þeirra og kærleikar
miklir. Salóme hefur reynst manni
sínum einstök stoð og stytta og var
aðdáunarvert að sjá hversu vel hún
studdi hann í þessum seinustu og
löngu veikindum hans.
Kynni okkar Markúsar hófust á
Vífilsstaðaárum okkar 1943, 1945
og 1946 sem þjáningarbræður eins
og við sögðum í hálfkæringi. Þessi
kynni áttu eftir að þróast áfram
og verða að vináttuböndum er aldr-
ei brustu, en eftir á sér maður að
hefði átt að rækta betur nú á sein-
ustu árum.
Er Vöruhappdrætti SÍBS hóf
starfsemi sína í árslok 1949, réðst
ég þar til starfa og Markús um ári
síðar. Og núverandi framkvæmda-
stjóri Happdrættis SÍBS, Ólafur
Jóhannesson, hóf þar störf 1951.
Þau eru því orðin æði mörg starfs-
árin þeirra í þágu SÍBS eða um fjör-
utíu. Sjálfur veiktist ég aftur og
fluttist svo í annað happdrætti,
DAS, þegar það var stofnað 1954.
En tengslin við gömlu félagana
hefur alltaf haldist og svo var ég
líka um mörg ár í stjórn Reykja-
lundar og sat lengi þing SÍBS.
Þannig fór því fyrir vini mínum,
Markúsi, málaranum og músíkunn-
anda, að hann vann allan sinn
starfsaldur á skrifstofu SÍBS, þó
seinustu árin aðeins hálfan daginn.
Þeim fer smám saman fækkandi
hinum fyrstu „vinnumönnum“ SÍBS
og nú enn um einn við fráfall vinar
míns Markúsar.
„Styðjum sjúka til sjálfsbjargar",
sagði fyrstur manna annar vinur
minn genginn og samstarfsmaður,
Þórður Benediktsson fyrrum for-
maður SÍBS.
Samband íslenskra berklasjúkl-
inga hefur átt fádæma velgengni
að fagna og skilað sífellt ævintýra-
legum árangiú til bætts heilsufars
þjóðarinnar, nú á seinni árum á íjöl-
mörgum sviðum.
Það er því Markúsi Eiríkssyni,
mínum trygga gamla vini, sæmd
að hafa verið í „vinnumannaliði"
þeirra er hlúð hafa að lýsandi hug-
sjón Reykjalundar og SÍBS.
Ég þakka Markúsi dýrmæta vin-
áttu hans og bið honum Guðs bless-
unar á nýjum leiðum.
Salóme, Stellu og fjölskyldu allri
vottum við hjónin djúpa samúð.
Baldvin Jónsson
í dag kveðjum við vin minn og
mág hinstu kveðju. Við munum
sakna þess að Markús er ekki leng-
ur á meðal okkar, þrátt fyrir það
að hann var búinn að vera mjög
veikur að undanförnu og vissum
við öll að úr því sem komið var,
þá var þessi ráðstöfun æðri máttar-
valda honum og hans nánustu fyrir
bestu.
Mjög ungur að aldri kynntist ég
systur hans á sameiginlegum vinnu-
stað okkar sem síðar endaði með
því að við gengum í hjónaband.
Foreldrar Markúsar og Steinu konu
minnar, sem var yngst systkinanna,
áttu íbúð á Brunnstíg 10 og hjá
þeim byijuðum við búskap. Vin-
skapur okkar Markúsar hefír því
staðið í nær 50 ár.
A yngri árum átti Markús við
alvarlegan sjúkdóm að stríða, en
komst síðar til sæmilega góðrar
heilsu. Hann var lærður málari, en
vegna heilsubrests, gat hann ekki
sinnt því starfi. Hinsvegar starfaði
hann hjá SIBS lengst ævi sinnar,
hentaði sá starfi honum einkar vel.
Eina dóttur, Þórunni Stellu, eign-
aðist Markús með fyrri konu sinni
Helgu Eyjólfsdóttur, er hann missti
er dóttirin var á barnsaldri. Ólst
hún að rnestu leyti upp hjá móð-
urömmu sinni og afa á Sólvallagöt-
unni. Var Helga öllum harmdauði.
Var einkar kært með þeim feðgin-
um svo og börnum hennar þremur
sem voru hans augasteinar.
Seinni kona Markúsar, Salóme
Maríasdóttir, var hans tryggasti
förunautur í lífinu. Þau áttu yndis-
legt heimili, þar sem hann naut
fyllstu hvíldar og ánægju að afloknu
dagsverki.
Markús var afar hress og
skemmtilegur maður. Aldrei gerði
hann það að umræðuefni að hann
hefði átt í erfiðleikum, hvorki
heilsufarslega eða á annan hátt.
Var hann ávallt hress í bragði er
við hittumst og hafði mjög góða
kímnigáfu.
Okkar löngu kynni munu ekki
gleymast, mér finnst ég margt hafa
af honum lært og þá sérstaklega á
hvern hátt maður á að mæta mót-
læti lífsins. Markús hafði hreint
hugarfar og bætandi áhrif á um-
hverfi sitt.
Um leið og ég og fjölskylda mln
kveðjum góðan vin og bróður, vott-
um við Salóme, Stellu og hennar
börnum dýpstu samúð.
Guð blessi minningu Markúsar
J. Eiríkssonar.
Eiríkur Ferdinandsson og
fjölskylda.
Sá hópur í þjóðfélaginu sem álít-
ur sig vera fyrirmyndarfólk og læð-
ist áfram með falsmótaðan andlits-
svip, margt af því er, þegar betur
er að gáð ómerkilegar persónur
lævísar, tillitslitlar og huglífið
óhreint. Einn af albestu mönnum
sem ég hef kynnst var Markús Jó-
hann Eiríksson, sem nú hefur kvatt
hið skuggum þakta jarðlíf. Hans
framkoma var ætíð á þann veg að
efasemdir og tortryggni komu ekki
til greina gagnvart honum. Okkar
kunningsskapur byijaði á Vífils-
stöðum haustið 1952, en ég fékk
þar lækningu á berklameinsemd.
Næst man ég eftir Markúsi heitnum
á skrifstofu Happdrættis SÍBS vest-
ur á Bræðraborgarstíg, og síðast
hjá Aðalumboðinu í Suðurgötu 10.
Markús heitinn var fæddur vest-
urbæingur og hann átti nú síðustu
árin sitt heimili í vesturbænum.
Þeir sem þekktu hans æviferil betur
en ég, munu örugglega gera því
rétt skil. Hann sýndi mér ætíð já-
kvæða framkomu, sem var í tengsl-
um við skilningsríkt huglíf og sem
var ekki bundið við hina hvimleiðu
ókosti sýndarmennskunnar. Þess
vegna sakna ég Markúsar heitins
og sú saknaðarkennd mun ná til
allra sem þekktu hann. En hið
skammvinna jarðlíf er óútreiknan-
legt og þeirri staðreynd verður ekki
breytt.
Ég votta eftirlifandi konu hans,
dóttur og öðrum nánustu, einnig
samstarfsfólki og kunningjum,
mína hluttekningu. Blessuð veri
minning Markúsar Jóhanns Eiríks-
sonar.
Hin langa þraut er liðin
nú loksins hlaustu friðinn
og allt er orðið rótt.
Nú sæll er sigur unninn
og sólin björt upp runnin
á bak við dimma dauðans nótt.
(Vald. Briem)
Þorgeir Kr. Magnússon
Kveðja frá SÍBS
Á fyrri helmingi þessarar aldar
var berklaveikin skæðasti sjúk-
dómsvaldurinn hér á landi eins og
reyndin var einnig í nágrannalönd-
um okkar. Berklasýkingin var ógn-
valdur sem lagðist jafnt á háa sem
lága, en einkum þó ungt fólk. Tvö
berklahæli risu í landinu á þessum
fyrra helmingi aldarinnar, Vífils-
staðahæli tók til starfa 1909 og
Kristneshæli 1927. Auk þess voru
berklasjúklingar um tíma á Kópa-
vogshælinu gamla og um sjö ára
skeið á íjórða áratugnum var að
Reykjum í Ölfusi rekin starfsemi
ætluð berklasjúklingum í afturbata.
Berklahælin voru að vonum þétt
setin og þar troðið I hveija smugu.
Varla gat talist að traustir meðferð-
armöguleikar fyrirfyndust fyrr en
kom fram á sjötta áratuginn. Lít-
andi til baka hlýtur það að teljast
samfélagslegt undrunarefni, séð frá
sjónarhóli nútímans, að sjúklingun-
um á berklahælunum skyldi detta
í hug að stofna með sér félag. Það
gerðist þó árið 1938, á tímum
harðrar efnahagskreppu í landinu,
með stofnun Sambands íslenskra
berklasjúklinga.
Markús Jóhann Eiríksson sem
hér er kvaddur var einn þeirra ungu
íslendinga sem veiktust af berklum
á þessum árum, nánar tiltekið árið
1939. Hann var borinn og barn-
fæddur Reykvíkingur, fæddur 14.
júlí 1916, sonur hjónanna Eiríks
Þorsteinssonar sjómanns og konu
hans, Jóhönnu Björnsdóttur, sem
bjuggu á Brunnstíg í Vesturbæn-
um. Markús hafði lokið námi í
málaraiðn þegar hann veiktist en
berklarnir sáu fyrir því að sú iðn-
grein gat með engum hætti orðið
starfsyettvangur hans í framtíðinni.
Viðureign hans við berklana tók,
með smáhléum, alls 10 ár og var
oft tvísýn. Menjar þeirra bar hann
alla tíð.
Svo að aftur sé vikið að SÍBS
var það víðs fjarri hugmyndum
stofnenda þess að hleypa af stað
kröfuhóp, félagi sem stæði fyrir
kröfum á hendur samfélagsins.
Þvert á móti var ætlun þeirra að
leggja fram eigin krafta til hags-
bóta fyrir berklasjúklinga. Og það
gekk eftir með stofnun Vinnuheim-
ilis SÍBS að Reykjalundi sem hóf
starfsemi sína árið 1945. Áform
SÍBS varðandi starfsemina á
Reykjalundi voru svo stórtæk að
enda þótt menn brettu upp ermarn-
ar og beittu öllum tiltækum fjáröfl-
unarleiðum hrökk innkoman ekki
til fyrir áframhaldandi uppbygg-
ingu þar og síðar á Múlalundi. Fyr-
ir tilstyrk góðra manna fékk SÍBS
með lögum frá Alþingi árið 1949
heimild til að reka happdrætti.
Vöruhappdrætti SÍBS tók til starfa
síðar á því ári og var fyrst dregið
til vinninga 5. október 1949. Þjóðin
studdi Vöruhappdrætti SÍBS dyggi-
lega í upphafi, hefur gert það áfram
í áranna rás og gerir enn, og hefur
ágóði þess skilað sér margfaldur
aftur til landsmanna í gegnum
starfsemi Reykjalundar, Múlalund
og annarra stofnana á vegum SÍBS.
Nokkrum mánuðum eftir að
Vöruhappdrætti SÍBS var hleypt
af stokkunum réðst Markús þar til
starfa og var þá stutt um liðið frá
lokaatlögu hans við berklana sem
fólgin var í skurðaðgerð á bijóst-
kassa sem gekk undir nafninu
„höggning". Er skemmst frá _því
að segja að Vöruhappdrætti SÍBS
var starfsvettvangur Markúsar æ
síðan, í full 40 ár. Hann var í heilu
starfi og jafnvel meira í þijá ára-
tugi og dró ekki af sér. Áuk þess
var hann gæslu- og eftirlitsmaður
húseignarinnar á Bræðraborgarstíg
9 í Reykjavík þar sem bækistöðvar
SÍBS voru frá árinu 1959 og þar
til þær fluttu í Suðurgötu 10 árið
1973. Þegar á leið aldur komu hins
vegar fram einkenni hjá Markúsi
um eftirköst berklanna sem leiddu
til þess að hann hlaut að draga sig
úr vinnu og gegndi hann hluta-
starfi hjá Vöruhappdrættinu síðasta
áratuginn. Rækt hans í starfi var
þó óbreytt eftir sem.áður og þar
til yfir lauk. Hann stóð meðan stætt
var. Hann veiktist í desember á síð-
asta ári og átti ekki afturkvæmt
af sjúkrahúsi þar sem hann lést 3.
þ.m.
Markús var vandvirkur starfs-
maður, samviskusamur í alla staði
og góður félagi samstarfsmanna
sinna, reiðubúinn til liðsinnis hve-
nær sem á þurfti að halda. Hann
var snyrtimenni í hvívetna og gerði
sér ekki mannamun. Hann hafði
eðli fagurkerans, ekki síst varðandi
tónlistina, lék á píanó í vinahópi og
var söngmaður góður.
Auk þess sem Markús lét SÍBS
í té starfsævi sína lá hann ekki á
liði sínu í félagsmálum. Hann var
um árabil í stjórn SÍBS-deildarinnar
í Reykjavík sem á þeim árum bar
heitið Berklavörn í Reykjavík.
Fyrri eiginkona Markúsar var
Helga Eyjólfsdóttir og áttu þau
saman dótturina Þórunni Stellu.
Helga lést árið 1948, sama árið og
Markús_ undirgekkst „höggning-
una“. Árið 1960 kvæntist Markús
eftirlifandi konu sinni, Salóme Mar-
íasdóttur ljósmóður, sem starfar á
EIli- og hjúkrunarheimilinu Grund
í Reykjavík.
Á þessum vettvangi er Markúsi
þökkuð margháttuð störf fyrir SÍBS
um áratugi, fyrir trúnað hans, sam-
viskusemi og alla rækt. Jafnframt
vottai^SÍBS Salóme, Þórunni Stellu
og öðrum aðstandendum Markúsar
dýpstu samúð.
Haukur Þórðarson
Birting afmælis-
og minningargreina
Morgunblaðið tekur afmæl-
is- og minningargreinar til
birtingar endurgjaldslaust.
Tekið er við greinum á rit-
stjórn blaðsins á 2. hæð í Aðal-
stræti 6, Reykjavík og á skrif-
stofu blaðsins í Hafnarstræti
85, Akureyri.
Athygli skal á því vakin, að
greinar verða að berast með
góðum fyrirvara. Þannig verður
grein, sem birtast á í miðviku-
dagsblaði að berast síðdegis á
mánudegi og hliðstætt er með
greinar aðra daga.
Við birtingu afmælisgreina
gildir sú regla, að aðeins eru
birtar greinar um fólk sem er
70 ára eða eldra. Hins vegar eru
birtar afmælisfréttir með mynd
í dagbók um fólk sem er 50 ára
eða eldra.
+
Elskuleg móðir okkar,
GUÐMUNDA EIRNÝ SIGURJÓNSDÓTTIR (Gunda),
Gránufélagsgötu 53,
Akureyri,
lést að kvöldi 9. apríl á hjúkrunarheimilinu Hlíð.
Fyrir hönd aðstandenda,
Þórey Stefánsdóttir,
Rafn Stefánsson.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafáðir og afi,
PÁLMI JÓNSSON,
Miðleiti 5,
Reykjavík,
sem lést fimmtudaginn 4. apríl, verður jarðsunginn frá Langholts-
kirkju föstudaginn 12. apríl kl. 15.00.
Jónína Sigríður Gísladóttir,
Sigurður Gísli Pálmason, Guðmunda H. Þórisdóttir,
Jón Pálmason, Elísabet Björnsdóttir,
Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir, Sigurbjörn Jónsson,
Lilja Sigurlína Pálmadóttir, Birgir Þór Bieltvedt
og barnabörn.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og bróðir,
JÓNAS EGGERTSSON
bóksali,
Heiðarbæ 4,
Reykjavík,
sem lést í Landakotsspítala 1. apríl, verður jarðsunginn frá Árbæ-
jarkirkju föstudagínn 12. apríl kl. 13.30.
Ólöf Magnúsdóttir,
Magnús R. Jónasson, Sigrún Sigurðardóttir,
Sigurrós Jónasdóttir, Ólafur Flóvenz,
Elín Jónasdóttir, Torben Sörensen,
Eggert Jónasson,
Pálína Eggertsdóttir, Pálmi Guðmundsson
og barnabörn.
Lokað
Vegna útfarar MARKÚSAR JÓHANNS EIRÍKS-
SONAR verða skrifstofur okkar lokaðar eftir há-
degi í dag.
Happdrætti S.Í.B.S.,
Suðurgötu 10.