Morgunblaðið - 16.06.1991, Blaðsíða 28
, _ _.r~v _
>28^ C
MORi;r\T.i.At>ir> VELVAKANDI
Á FÖRNUM VEGI
Með
morgnnkaffinu
Hvað má bjóða herrunum?
HOGNI HREKKVISI
„ HANN KS'YlUfZ ALL.TAíT/M££>Þ'/NUN1£>ih I
þZ&ApL HANN £H kZ>A-HNN /' SN.ULO! "
Er þjóðhátíðardag-
urínn tímaskekkja?
Egilsstöðuni.
NÚ ÞEGAR styttist í að þjóðin
fagni hálfrar aldar sjálfstæði
er ekki úr vegi að kynna sér
viðhorf fólks til þjóðhátíðar-
dagsins sem er á morgun. Lítur
fólk í dag á sjálfstæði þjóðarinn-
ar sem sjálfsagðan hlut sem
engin hætta sér á að glatist?
Er þjóðhátíðardagurinn orðinn
eins og hver annar frídagur?
Er ljóminn farinn af honum?
Hefur hann engan tilgang Ieng-
ur? Morgunblaðið spurði
nokkra aðila á Egilsstöðum
hvaða tilgangi þjóðhátíðardag-
urinn þjónaði í þeirra huga. Það
fólk sem Morgunblaðið ræddi
við er allt ungt fólk sem fædd-
ist ekki fyrr en rúmum tveimur
áratugum eftir að þjóðin fékk
sjálfstæði.
„Lítur fólk í dag á sjálf-
stæði þjóðarinnar sem
sjálfsagðan hlut sem
engin hætta sér á að
glatist? Er þjóðhátíðar-
dagurinn orðinn eins og
hver annar frídagur? Er
Ijóminn farinn af hon-
um? Hefur hann engan
tilgang lengur?"
Anna Ingólfsdóttir taldi að þjóð-
hátíðardagurinn væri í fullu
gildi sem slíkur. Segja mætti að
dagurinn minnti sig á að hún
væri Islendingur. Hann vekti upp
þjóðerniskennd og minnti á mikil-
vægi þess að viðhalda sjálfstæði
þjóðarinnar. Jafnframt væri 17.
júní dagur fjölskyldunnar. Meira
að segja pabbinn færi ekki í vinn-
una þennan dag. Kannski væri 17.
júní dagur barnanna þó að í þeirra
hugum væri hann einkum fín föt,
blöðrur, fánar og sælgæti. 17. júní
vekti líka upp kenndir og hugsan-
ir sem lægju í láginni aðra daga
ársins. Enginn færi í fýlu 17. júní
- allir væru glaðir. Þjóðhátíðar-
dagurinn væri því fyrst og fremst
sameiningardagur.
Baldur Grétarsson sagði að í
sínum huga væri 17. júní fyrstu
og fremst fjölskyldudagur. Menn
færu að skemmta hver öðrum.
Þannig væru þjóðhátíðardagurinn
í bland þrunginn gáska og hátíð-
leik. Sameiginleg hátíðarhöld ykju
tengsl meðal fólks og sameinaði
það. Þó færi ekki hjá því að á
þessum degi hvarflaði hugurinn
til fortíðarinnar og sjálfstæðisbar-
áttunnar. Brýnna væri nú en oft
áður að minnast baráttu Jóns Sig-
urðssonar fyrir sjálfstæði þjóðar-
innar. Ýmsir væru að glyngra við
Víkveiji skrifar
Amorgun, 17. júní, eru 47 ár frá
stofnun íslenzks lýðveldis
[1944], 73 ár frá því að þjóðin end-
urheimti fullveldi sitt [1918] og 87
ár frá heimastjórn [1904].
Allar götur frá 1904 höfum við
haft skiptar skoðanir á því, hvern
veg íslenzkir valdhafar, sem við
veljum sjálf í lýðræðislegum kosn-
ingum, hefur til tekizt við lands-
stjórnina. Og þeim hefur efalítið
verið mislagðar hendur á stundum.
Flest hefur þó þróast til réttrar átt-
ar, ef miðað er við aðbúð og lífs-
kjör fólks fyrr og nú. Víkveiji dags-
ins telur að sá Islendingur sé vand-
fundinn, sem ekki fagnar fullveldi
og lýðveldi heilshugar. Árin 1904,
1918 og 1944 rísa upp úr öðrum í
sögu íslendinga á 20. öldinni.
Fullveldið, menntunin, þekkingin
og tæknin er vopn þjóðarinnar í lífs-
baráttu hennar og hafa fært land
og lýð á undraskömmum tíma frá
fátækt og frumbýlingshætti fyrri'
tíðar til hagsældar og velferðar,
þótt sitt hvað standi að vísu enn
til bóta.
XXX
að er ekki aðeins þjóðhátíð, sem
fer í hönd, heldur og sá tími
þegar náttlaus voraldarveröld setur
mark sitt á umhverfi okkar. Gróð-
urríkið stendur senn í blóma og
skartar sínu fegursta framan í
heimamenn og ferðalanga, sem
hingað leggja leið sína í vaxandi
mæli.
En talandi um umhverfið og
gróðurríkið er Víkveiji dagsins
kominn að einu mikilvægasta verk-
efni þjóðarinnar á næstu árum og
áratugum; að sporna gegn frekari
gróðureyðingu, sem verið hefur
hrikaleg öldum saman, og græða
upp landið. Ingvi Þorsteinsson sagði
nýverið hér í blaðinu:
„Engin náttúruauðlind á íslandi
hefur beðið annað eins afhroð í
samskiptum við menn og náttúruöfl
oggróður landsins. Gróður- ogjarð-
vegseyðing hefur verið hér meiri
en í flestum löndum heims og er
skilgreind sem langstærsta um-
hverfisvandamál þjóðarinnar."
Gróðureyðingin stafar af óblíðri
veðráttu, eldgosum og búsetu. Við
ráðum ekki við tvær fyrr töldu
ástæðurnar, en höfum á hinn bóg-
inn í hendi okkar gróðurverndina
og uppgræðsluna. Landnýtingin og
endurgræðslan eru ákvörðunar- og
framkvæmdaefni okkar sjálfra.
„Ástæða er til að ætla,“ segir
Ingvi, „að enn sé árleg gróðureyð-
ing hér á iandi meiri en það sem
ávinnst með landgræðsluaðgerð-
um.“ Betur má því ef duga skal.
í þessum efnum eru því ærin
verkefni framundan.
XXX
Að dómi Víkveija dagsins verð-
um við fyrst og síðast rækta
með okkar ákveðið og framsækið
lífsviðhorf: að lifa þann veg af auð-
lindum láðs og lagar, sem forsjónin
hefur lagt okkur upp í hendur til
lífsframfærslu, að við göngum ekki
á höfuðstólinn heldur varðveitum
hann til framtíðar.
Þar af leiðir að umhverfismál
verða eitt helzta áhugasvið kom-
andi kynslóða, hér á landi og von:
andi sem víðast heims um ból. í
þessum efnum þurfum við að ganga
fram undir merkjum rannsókna og
vísinda og stuðla að aukinni al-
mennri og sérhæfðri menntun og
þekkingu á umhverfisþáttum. Virð-
ingin fyrir umhverfinu þarf að síast
inn í hugi okkar í fræðslukerfínu,
frá grunnskólum og upp úr.
011 barátta fyrir aukinni um-
hverfisverd þarf hins vegar að vera
trúverðug. Þeir, sem hengja þröng-
sýni og öfgar á klakk nauðsynlegr-
ar umhverfisverndar eða gera sér
áhuga fólks á þessu sviði að fé-
þúfu, eins og þekkist erlendis, gera
góðan málstað tortryggilegan. Þeir
eru vargar í véum.
Mergurinn málsins er sá að við
þurfum bæði að lifa á auðlindum
umhverfisins og í sátt við það. Til
þess eigum við að nýta menntun
okkar og þekkingu, vísindi og rann-
sóknir, fjármuni og framtak. Við
eigum að standa trúan vörð um
umhverfið og lífríkið - en hafna
hvers konar öfgum.