Morgunblaðið - 25.07.1991, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. JÚLÍ 1991
i
Er matur á íslandi dýr?
eftir Ernu
Hauksdóttur
Nú í sumar þegar ferðalög standa
sem hæst hafa birst í dagblöðum
greinar og lesendabréf þar sem
kvartað er yfír dýrum mat á veit-
ingahúsum og hafa víðförulir ís-
lendingar gjarnan borið saman
matarverð á íslandi og í Mið- og
Suður-Evrópu.
Það er deginum ljósara og hrygg-
ir fáa jafnmikið og íslenska veiting-
amenn að þeir skuli ekki almennt
vera samkeppnisfærir í verði á mat
og drykk við veitingamenn á meg-
inlandi Evrópu.
Það er fróðlegt að velta fyrir sér
ástæðum þessa þótt mörgum séu
þær ljósar og hollt er að velta því
fyrir sér hvort ástæður þessar séu
eitthvað náttúrulögmál hér uppi á
íslandi.
Virðisaukaskattur
Þeir sem orðnir eru þreyttir á
því að greiða 24,5% virðisaukaskatt
ofan á allt mögulegt og ómögulegt
í þessu þjóðfélagi hljóta að hugga
sig við það að við verðum einn góð-
an veðurdag knúin til þess að sam-
ræma skatta okkar þeim sköttum
sem gilda í EB-löndunum, hvort
sem við verðum innan eða utan
þeirra samtaka, svo framarlega sem
við ætlum að stunda viðskipti í sam-
félagi annarra Evrópuþjóða. Virðis-
aukaskattur á mat á veitingahús-
um í EB-löndunum er að meðal-
tali 10%.
Hráefniskostnaður
Hin íslenska landbúnaðarstefna,
hvaða skoðun sem menn nú hafa á
henni, hefur leitt til þess að það
munar u.þ.b. 100% á verði allra
algengustu tegunda landbúnaðar-
vara hér og í EB-löndunum. Munur-
inn er jafnvel meiri hvað varðar
iðnaðarvörur sbr. kjúklinga, sem
er hversdagsmatur alls staðar nema
á íslandi.
Launagjöld
í Evrópu er launakostnaður víð-
ast mun lægri en hér á landi og
munar sérstaklega um launatengd
gjöld, sem á íslandi eru mjög há.
Víða í Evrópu er stærsti hluti starfs-
fólks veitingahúsa ófaglært innflutt
vinnuafl.
Innkaupsverð áfengis
Það þarf varla að fjölyrða mikið
um innkaupsverð áfengis, en í flest-
um EB-löndum er innkaupsverðið
aðeins lítið brot af því innkaups-
verði sem íslenskir veitingamenn
mega sæta, þeir fá slíkar vörur
ekki nema einu sinni á heildsölu-
verði. Burtséð frá því frelsi sem
veitingamenn í Evrópu hafa til inn-
kaupa hjá vínbændum sem heildsöl-
um þá er áfengisskattur ríkjanna
aðeins helmingur þess sem gerist
hér norður frá.
Álagning
Hér er loksins komið að þætti
sem er lægri á íslandi en almennt
gerist í öðrum löndum, það er
álagning veitingamanna. Vegna
hins gífurlega rekstrarkostnaðar
hafa íslenskir veitingamenn ekki
getað lagt þá álagningu á matinn
sem almennt gengur og gerist er-
lendis og á það sérstaklega við um
betri veitingastaði, sem mikið
leggja upp úr umhverfi og þjón-
ustu. Reiknikngurinn yrði einfald-
lega of hár fyrir smekk viðskipta-
vinanna.
Sumarréttir SVG
Trúlega er hvergi á byggðu bóli
jafnlítill munur á matarverði í versl-
unum og á veitingahúsum eins og
á íslandi. Gífurleg samkeppni veit-
ingahúsa hefur leitt til þess að ver-
ið er að bjóða upp á sífellt ódýrari
mat og hafa veitingamenn leitað
allra leiða til þess að geta boðið upp
á máltíðir sem hæfa öllum pyngjum.
Til þess að koma til móts við ferða-
menn hafa hótel- og veitingahús
innan Sambands veitinga- og gisti-
húsa boðið á sumrin svokallaða
Honda '91
Accord
Sedan
2,0 EX
Verð fró 1.474 þúsund.
GREIDSLUSKILMÁLAR
FYRIR ALLA
Qhonda
VATNAGÖRÐUM 24 RVÍK, SÍMI 689900
Erna Hauksdóttir
„Það er mjög ánægju-
legt, bæði fyrir sálina
o g pyngjuna, að silja á
útiveitingahúsi í Suður-
Evrópu og borða ódýra
steik með enn ódýrara
rauðvíni, en skyldu Is-
lendingar sætta sig við
þetta sama veitingahús
ef það væri komið niður
á Laugaveg? Þá á ég
við allan aðbúnað, hús-
gögn, borðbúnað, eld-
húsið og hreinlætisað-
stöðu. Eg er ekki viss
um að margir myndu
svara þessari spurn-
ingu játandi.“
Sumarrétti SVG þar sem fólk getur
borðað staðgóða máltíð á góðu verði
og er sérstaklega höfðað til ijöl-
skyldufólks. Hefur framtak þetta
hjálpað mikið til við sölu íslands-
ferða þar sem litið er á þetta sem
nokkurs konar tryggingu. Mjög
mörg veitingahús hafa haldið sum-
arréttaverðinu yfír vetrartímann.
Niðurstaða
Þegar litið er yfir framangreinda
upptalningu er ljóst að íslenskir
veitingamenn hafa næsta lítið
svigrúm til að lækka kostnaðarliði,
laun og launatengd gjöld eru samn-
ingsbundin, jafnvel lögbundin, nær
allar landbúnaðarvörur, allt áfengi,
orku, síma o.fl. þarf skv. lögum að
kaupa af íslenskum einokunarfyrir-
tækjum. Hráefnisverð er það hæsta
sem þekkist á byggðu bóli og ofan
á bætist hæsti virðisaukaskattur í
heimi, en það heiðurssæti verma
íslendingar með hinni skattaglöðu
Svíþjóð, en nú deila sænskir þing-
flokkar um hvort lækka skuli virðis-
aukaskatt á mat á veitingahúsum
niður í 18% eða 12%. Þeir komust
nefnilega að því að of háir skattar
leiði ekki endilega til hækkaðra
skatttekna ríkissjóðs. Hagfræðing-
ar uppgötvuðu það reyndar fyrir
áratugum.
Þegar við berum saman íslenska
og erlenda veitingastaði þurfum við
að gæta þess að bera saman sam-
bærilega hluti. Það er mjög ánægju-
legt, bæði fyrir sálina og pyngjuna,
að sitja á útiveitingahúsi í Suður-
Evrópu og borða ódýra steik með
enn ódýrara rauðvíni, en skyldu
íslendingar sætta sig við þetta
sama veitingahús ef það væri kom-
ið niður á Laugaveg? Þá á ég við
allan aðbúnað, húsgögn, borðbún-
að, eldhúsið og hreinlætisaðstöðu.
Eg er ekki viss um að margir myndu
svara þessari spurningu játandi.
Það hlýtur að koma að því að
íslenskir neytendur sjái til þess að
þeir njóti þess sama og aðrir Evr-
ópubúar í sífellt meiri samkeppni,
samvinnu og verkaskiptingu þjóð-
anna.
Höfundur er framkvæmdastjóri
Sambands veitinga- oggistihúsa.